Όποια κατεύθυνση κι αν επιλέξετε, λέει ο Dr Doom, ο κύκλος της καταστροφής θα ολοκληρωθεί και το μόνο σίγουρο είναι ότι το μέλλον δεν θα μοιάζει σε τίποτα με το παρελθόν.
Πληθωρισμός, αποπληθωρισμός, παγκοσμιοποίηση, αποπαγκοσμιοποίηση, υψηλά επιτόκια, περικοπές επιτοκίων, προστατευτισμός, laissez-faire, λαϊκισμός, τεχνοκρατία, κλιματική αλλαγή.
Σύμφωνα με τον γνωστό οικονομολόγο Nouriel Roubini, ευρύτερα γνωστό ως Dr Doom, οι αλλαγές είναι αναγκαίες και αναπόφευκτες, αλλά ποτέ ειρηνικές ή αναίμακτες…
Συγκεκριμένα, τη Δευτέρα 5 Αυγούστου, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης Fronteiras do Pensamento, στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας o… τουρκικής καταγωγής οικονομολόγος επί σχεδόν δύο ώρες απαρίθμησε με άμεσο και διδακτικό τρόπο τους λόγους για τους οποίους ο κόσμος έχει περιέλθει σε απόγνωση…
Και έκλεισε με ένα μήνυμα αισιοδοξίας: «Για κάθε απειλή υπάρχει λύση».
Ως γνωστόν, τα τελευταία χρόνια, ο οικονομολόγος με διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο του Harvard έχει αφιερωθεί στη μελέτη των μεγαλύτερων τάσεων που διαμορφώνουν την παγκόσμια οικονομία, με έμφαση στη γεωπολιτική δυναμική, τις τεχνολογικές εξελίξεις και την κλιματική αλλαγή.
Το σενάριο που φαντάζεται είναι σύνθετο και αρνητικό.
Η ανθρωπότητα, αναφέρει, είναι παγιδευμένη σε ένα πλέγμα συστημικών κινδύνων που διαπερνούν όλες τις οικονομικές διαστάσεις: από τις χρηματοπιστωτικές δομές έως τις βαθιές πτυχές της ζωής στην κοινωνία.
Οικονομικά, ο κόσμος μετά την πανδημία είναι σχεδόν μια ανάποδη εκδοχή αυτού που φαινόταν μέχρι το τέλος του 2019.
Πριν, οι κίνδυνοι ήταν η υπερπαγκοσμιοποίηση, ο αποπληθωρισμός και η στασιμότητα.
Σήμερα, μιλάμε για αποπαγκοσμιοποίηση, πληθωρισμό και στασιμότητα (όταν ο πληθωρισμός και η στασιμότητα συνδυάζονται).
Σήμερα αμφισβητούνται αδιαμφισβήτητες οικονομικές επιταγές.
«Πριν από την COVID, το δολάριο ήταν υπέρτατο νόμισμα για τα διεθνή αποθέματα.
Σήμερα όλοι μιλούν για αποδολαριοποίηση», επισημαίνει ο Roubini.
Ριζική αλλαγή
Σύμφωνα με τον οικονομολόγο, αυτή η ριζική αλλαγή του σκηνικού δημιουργεί ανησυχίες.
Πριν από την πανδημία, οι κεντρικές τράπεζες ακολουθούσαν μια σειρά από μη συμβατικές νομισματικές πολιτικές.
Ήταν η εποχή της ποσοτικής χαλάρωσης, της πιστωτικής χαλάρωσης και των αρνητικών επιτοκίων. Αυτή η εποχή έχει παρέλθει.
Τα επιτόκια αυξήθηκαν, οι νομισματικές πολιτικές έγιναν πιο αυστηρές και η συγκράτηση του δημόσιου χρέους δυσκόλεψε για αρκετές κυβερνήσεις.
Οι τιμές των εμπορευμάτων έχoυν εκτοξευθεί στα ύψη, όπως και ο πληθωρισμός, και οι αγορές πέφτουν σε ύφεση σε κάθε ένδειξη κρίσης…
Σχετικά με αυτήν την αναγκαστική αναδιοργάνωση της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής δομής, ο Roubini προσθέτει γεωπολιτικά και κοινωνικο-περιβαλλοντικά στρώματα.
Οι αντιπαλότητες αυξάνονται και οι συγκρούσεις πολλαπλασιάζονται.
Η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, το Ισραήλ και το Ιράν βρίσκονται στο χείλος ενός μεγάλου περιφερειακού πολέμου και οι δύο μεγαλύτερες παγκόσμιες δυνάμεις, η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες, θα μπορούσαν να συγκρουστούν ανά πάσα στιγμή για το ζήτημα της Ταϊβάν.
Πρόκειται για στοιχεία που ασκούν τεράστια πίεση στο κόστος παραγωγής και δημιουργούν πληθωρισμό.
Πέρα από τα παραπάνω, λέει ο Roubini, υπάρχει ο πόλεμος κατά της κλιματικής αλλαγής, ο οποίος είναι πολύ δαπανηρός και πολύπλοκος.
Από αυτή την άποψη, ο οικονομολόγος έρχεται σε αντίθεση με τον πιο αισιόδοξο λόγο που κηρύττουν οι υπερασπιστές της νέας οικονομίας και του μοντέλου επιχειρηματικής δραστηριότητας ESG.
«Υπάρχει συμβιβασμός μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης και της απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα», δηλώνει.
Η ιδέα ότι η μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα προκαλεί ανάπτυξη ανάλογα με τις απαραίτητες επενδύσεις βρίσκεται στη βάση της σκέψης του καπιταλισμού των ενδιαφερομένων μερών.
Ο Roubini, ωστόσο, βλέπει αποσύνδεση. Η ταχύτητα υιοθέτησης εναλλακτικών ενεργειών, όπως η αιολική και η ηλιακή, δεν αντισταθμίζει την πίεση λόγω της πτώσης των πετρελαϊκών επενδύσεων.
Το αποτέλεσμα είναι αύξηση του κόστους της ενέργειας και, για άλλη μια φορά, πληθωριστικές πιέσεις.
Τεχνητή νοημοσύνη
Στο τέλος, ο οικονομολόγος αναφέρθηκε στην τεχνητή νοημοσύνη.
Aυτό που βλέπει είναι μια λεγεώνα ανέργων, των οποίων τα προσόντα είναι ανεπαρκή για να ανταγωνιστούν αυτοματοποιημένα συστήματα…
Σημειώνεται πως οι μελλοντικοί άνεργοι θα έχουν να αντιμετωπίσουν πληθωριστικές πιέσεις, μειωμένη αγοραστική δύναμη και ανισότητα.
Φυσικά, θα υπάρξει ανάγκη ενίσχυσης των πολιτικών κοινωνικής πρόνοιας, γεγονός που θα περιπλέξει περαιτέρω τα δημοσιονομικά πολλών χωρών, ιδιαίτερα των αναδυόμενων χωρών και εκείνων που εξαρτώνται από εισαγόμενα εμπορεύματα.
Όποια κατεύθυνση κι αν επιλέξετε, λέει ο Dr Doom, ο κύκλος της καταστροφής θα ολοκληρωθεί και το μόνο σίγουρο είναι ότι το μέλλον δεν θα μοιάζει σε τίποτα με το παρελθόν.
Υπάρχει όμως ελπίδα. Κανένας από αυτούς τους κινδύνους δεν είναι αναπόφευκτος και οι λύσεις για τις μεγάλες τάσεις είναι γνωστές.
Η ανθρωπότητα χρειάζεται μόνο να επιλέξει τον δρόμο της συνεργασίας και να εργαστεί για να αποφύγει την καταστροφή.
Μπορεί να φαίνεται ουτοπικό, και ο Roubini αποκαλεί συγκεκριμένα αυτές τις ιδέες ουτοπίες, αλλά ο οικονομολόγος βλέπει στους νέους ένα μαχητικό πνεύμα και τη συνείδηση ότι, στο τέλος της ημέρας, αυτοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες οποιασδήποτε καταστροφής.
Η ανάδειξη νέων πολιτικών ηγετών θα είναι η κινητήρια δύναμη για μια διόρθωση πορείας.
Ο Roubini δεν είναι από αυτούς που χρυσώνουν το χάπι. Δεν είναι προφήτης, αλλά ένας σημαντικός επιστήμονας που βασίζεται σε δεδομένα και στοιχεία…
Ερειδόμενος σε αυτά προβλέπει την καταστροφή του σημερινού γνωστού κόσμου με αντικειμενικότητα και ακρίβεια.
Δεν θεωρεί τον εαυτό του απαισιόδοξο, αλλά ρεαλιστή.
Ίσως αυτό που χρειάζεται η κοινωνία για να αντιδράσει και να σταματήσει να παραλύει μπροστά σε τέτοιους προφανείς κινδύνους είναι ακριβώς αυτό: μια καλή δόση πραγματικότητας και συγκεκριμένες ενέργειες και πράξεις.