Αυτό που είναι πρωτίστως επικίνδυνο είναι η ωραιοποίηση της κατάστασης της οικονομίας από αυτούς που γνωρίζουν…
Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, με εκθετικά μη βιώσιμο δημόσιο χρέος, με τεράστιες μαύρες τρύπες στις τράπεζες και πολίτες που όλοι χρωστούν σε όλους και κανείς δεν μπορεί να ξεπληρώσει κανέναν, ουσιαστικά, δεν έχουμε τραπεζικό σύστημα.
της Ζέζας Ζήκου
Αλλά χωρίς τραπεζικό σύστημα δεν υπάρχει ανάπτυξη. Βεβαίως και δεν ευθύνεται η σημερινή κυβέρνηση, ωστόσο, όμως, αυτό το τεράστιο πρόβλημα δεν έχει αντιμετωπιστεί ακόμα. Οι λαθεμένες «μεταρρυθμίσεις» και η μοιραία σύγκρουση Στουρνάρα-Ζαββού για την αναγκαιότητα δημιουργίας μιας «bad bank», έγιναν πάνω σε ένα τοξικό υπόστρωμα πανδημικής ύφεσης, ανεργίας και λιτότητας.
Είναι παράλογο. Όταν από τον Ιούλιο του 2009 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έδωσε το «πράσινο φως» στο αίτημα της καγκελαρίου Μέρκελ για τη δημιουργία «bad bank» στη Γερμανία, στη χώρα μας δώδεκα(!) χρόνια μετά η σύγκρουση κορυφώθηκε μεταξύ της κυβέρνησης και της Τράπεζας της Ελλάδος. Παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση διά στόματος υπουργού Οικονομικών σημείωσε ότι η πρόταση της ΤτΕ εξετάζεται σε συνεργασία με τους συμβούλους που έχει προσλάβει, ο Χρήστος Σταϊκούρας επανέλαβε την απόφαση να προχωρήσει στην επέκταση του μηχανισμού των κρατικών εγγυήσεων του «Ηρακλή 2», μέσω του οποίου οι τράπεζες θα τιτλοποιήσουν νέα κόκκινα δάνεια 33 δισ. ευρώ, επιπλέον αυτών που τιτλοποιούν στο πλαίσιο του «Ηρακλή 1».
Ο αρμόδιος υφυπουργός για το χρηματοπιστωτικό σύστημα Γιώργος Ζαββός -τον οποίο απομάκρυνε στον πρόσφατο ανασχηματισμό ο Κυριάκος Μητσοτάκης– τόνισε ότι ο «Ηρακλής» αποτελεί «σκαρί που αντέχει στις δυσκολίες» και «δοκιμασμένο εργαλείο που αποδεσμεύει τις τράπεζες από τα δεσμά των κόκκινων δανείων». Ο υφυπουργός Οικονομικών εκτίμησε ότι το ύψος των κόκκινων δανείων, μετά και την υλοποίηση του δεύτερου γύρου τιτλοποιήσεων στο πλαίσιο του «Ηρακλή 2», θα μειωθεί σε μονοψήφιο νούμερο, συμπληρώνοντας ότι «δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο». Την εκτίμηση αυτή στην κυριολεξία λοιδώρησε ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας, που έχει υποβάλει στην κυβέρνηση την πρόταση για τη δημιουργία μιας Asset Management Company (AMC), όπως επίσημα ονομάζεται η «bad bank».
Οι ελληνικές τράπεζες ποτέ δεν ξεπέρασαν την πτώχευση. Καθώς με την αποτυχία του «Ηρακλή», που ωφελεί μόνο τα αρπακτικά ταμεία εις βάρος τόσο των δανειοληπτών όσο και των τραπεζών, το αδιέξοδο παραμένει επικίνδυνο. Και επειδή το άθλιο «μοντέλο Πειραιώς» άνοιξε την όρεξη και σε άλλες συστημικές τράπεζες, να βαδίσουν τον ίδιο δρόμο: Να κάνουν, δηλαδή, αύξηση κεφαλαίου με τη διαδικασία book building, με κατάργηση των δικαιωμάτων των παλαιών μετόχων και συρρίκνωση του μεριδίου του ΤΧΣ (το οποίο, παρεμπιπτόντως, ουδείς κατανοεί πλέον γιατί δεν καταργείται ως οργανισμός, να γίνει ένα γραφείο στο υπερταμείο ή στο υπουργείο Οικονομικών). Οι εμπνευστές του «μοντέλου Πειραιώς» δεν απολογήθηκαν στους χιλιάδες μικρομετόχους τραπεζών, οι οποίοι είδαν να εξανεμίζεται η επένδυσή τους.
Δεκατρία χρόνια από τη χρεοκοπία της Lehman Brothers και το τραπεζικό σύστημα της Ευρώπης παραμένει επικίνδυνα ασταθές. Ήταν Δευτέρα 15 Σεπτεμβρίου του 2008. Η κυβέρνηση Μπους άφησε την ιστορική Lehman, την τέταρτη μεγαλύτερη επενδυτική τράπεζα των ΗΠΑ, να χρεκοπήσει. Ήταν η μεγαλύτερη χρεοκοπία στην αμερικανική οικονομική ιστορία. H ηλικίας 158 ετών τράπεζα πέρασε στην παγκόσμια οικονομική ιστορία ως το μεγαλύτερο θύμα της διαβόητης κρίσης των «τοξικών» δανείων. Στο εφιαλτικό πάνθεον κατάρρευσης των αμερικανικών κορυφαίων τραπεζών, περιλαμβάνονται: η Merrill Lynch, η Bear Stearns, η Washington Mutual και η Wachovia, που πουλήθηκαν για ψίχουλα. Η Citigroup, που εξοντώθηκε. Αντίθετα, η Goldman Sachs και η JPMorgan Chase επωφελήθηκαν από την εξόντωση των αντιπάλων τους. Πάντως, ειδική επιτροπή του Αμερικανικού Κογκρέσου απέτυχε να εντοπίσει τους λόγους που η Lehman αφέθηκε(!) να χρεοκοπήσει.
Στην Ελλάδα, από τις 18 τράπεζες που λειτουργούσαν το 2010 έμειναν τέσσερις συστημικές, που χρειάστηκαν τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις και πάνω από 60 δισ. ευρώ για να λειτουργούν σήμερα σύστημα και οικονομία. Η κληρονομιά της κρίσης άφησε, μεταξύ άλλων, πίσω της 110 δισ. ευρώ μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα αποκαλούμενα και «κόκκινα». Να ληφθεί υπ’ όψιν ότι τα «κόκκινα» δάνεια στη χώρα μας αντιστοιχούσαν στο 47,6% επί του συνόλου των δανείων, δηλαδή το μεγαλύτερο ποσοστό σε όλη την Ευρώπη, όταν στην Ιταλία, με 200 δισ. ευρώ μη εξυπηρετούμενα δάνεια, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 12% και ο ευρωπαϊκός τραπεζικός μέσος όρος βρισκόταν κάτω του 5%.
Τώρα αυτό που έχει σημασία είναι πού βρισκόμαστε τώρα λόγω των συνεπειών της πανδημίας. Μέσα από τις επίσημες ανακοινώσεις της κεντρικής τράπεζας:
Ιούλιος 2019: «Την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου 2019, το ταμειακό αποτέλεσμα της κεντρικής διοίκησης παρουσίασε έλλειμμα 3,3 δισ. ευρώ. Το πρωτογενές αποτέλεσμα διαμορφώθηκε σε πλεόνασμα 6,49 δισ. Ευρώ».
Ιούλιος 2021: «Την περίοδο Ιανουαρίου- Ιουνίου 2021 το ταμειακό αποτέλεσμα της κεντρικής διοίκησης παρουσίασε έλλειμμα 13,2 δισ. ευρώ. Το πρωτογενές αποτέλεσμα διαμορφώθηκε σε έλλειμμα 9,2 δισ. ευρώ». Και αυτά τα ελλείμματα έρχονται να προστεθούν στα ελλείμματα και στα χρέη που άφησε πίσω το 2020.
Η δημοσιονομική κατάσταση παραμένει δραματική, η φοροδιαφυγή και το «μαύρο χρήμα» όπου λειτουργεί η οικονομία οργιάζουν και οι πιέσεις που ασκούνται για παροχές αντιμετώπισης της πανδημίας τεράστιες. Αυτό όμως που είναι πρωτίστως επικίνδυνο είναι η ωραιοποίηση της κατάστασης της οικονομίας από αυτούς που γνωρίζουν…