Στο κατάφυτο νησί Ολκιλουότο της Φινλανδίας, όπου βρίσκεται ήδη ο μεγαλύτερος πυρηνικός αντιδραστήρας της Ευρώπης, ολοκληρώνεται η κατασκευή μιας τεράστιας υπόγειας εγκατάστασης αποθήκευσης πυρηνικών αποβλήτων, σε βάθος 400 μέτρων.
Το αποθετήριο «Όνκαλο» έχει σχεδιαστεί για να φιλοξενήσει συνολικά 6.500 τόνους αποβλήτων ουρανίου-δηλαδή τα πυρηνικά απόβλητα από τους πέντε πυρηνικούς αντιδραστήρες της Φινλανδίας καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής τους.
«Το Όνκαλο θα είναι η πρώτη εγκατάσταση αποθήκευσης αναλωμένου πυρηνικού καυσίμου στον κόσμο» δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο η γεωλόγος Γιοχάνα Χάνσεν, συντονίστρια έρευνας και ανάπτυξης στο αποθετήριο.
Οι εργασίες στο Όνκαλο ξεκίνησαν το 2004 και οι τελικές δοκιμές θα πραγματοποιηθούν στις αρχές του 2024.
«Αφού είμαστε σίγουροι ότι είμαστε έτοιμοι, μπορούμε να περάσουμε στην επιχειρησιακή φάση στα μέσα της δεκαετίας του 2020» λέει η Χάνσεν.
Βαθιά σκαμμένο στον φινλανδικό βράχο, το έργο υποτίθεται ότι θα λύσει το ακανθώδες παζλ της μοίρας των πυρηνικών αποβλήτων.
Το χρησιμοποιημένο ουράνιο θα κλειστεί σε χοντρά χάλκινα περιβλήματα και θα θαφτεί στον βράχο, πριν η σήραγγα σφραγιστεί με μια τεράστια «πόρτα» από ενισχυμένο χάλυβα.
Ερευνητές από τη Σουηδική Πολυτεχνική Σχολή (KTH) αμφισβήτησαν πάντως την ασφάλεια του αποθετηρίου, αναφέροντας τον κίνδυνο διάβρωσης του χαλκού, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε διαρροή.
«Δεν είναι λύση, είναι μείωση του κινδύνου» υποστήριξε ο Γιαν Χάβερκαμπ, ειδικός σε θέματα πυρηνικής ενέργειας στη Greenpeace.
Για τη Φινλανδική Αρχή Πυρηνικής Ασφάλειας, το Όνκαλο πληροί όλες τις απαιτήσεις ασφαλείας.
Η καθηγήτρια Άλισον Μακφάρλεϊν, ειδική σε θέματα πυρηνικής ασφάλειας, κρίνει ότι κανένα έργο δεν είναι «100% σίγουρο», αλλά ότι το Όνκαλο είναι «αναμφίβολα η λύση που έχει διερευνηθεί ενδελεχώς».
Η εναλλακτική λύση, λέει, θα ήταν «να αφήσουμε τα απόβλητα στην επιφάνεια επ’ αόριστον», μια υπόθεση πολύ πιο επικίνδυνη.
Τοποθεσίες για άλλες πιθανές εγκαταστάσεις υγειονομικής ταφής πυρηνικών αποβλήτων έχουν επιλεγεί στη Σουηδία, τη Γαλλία και την Ελβετία. Σχετική απόφαση αναμένεται σύντομα και στον Καναδά.
Περίπου 400.000 τόνοι αναλωμένου πυρηνικού καυσίμου έχουν εξαχθεί μέχρι στιγμής από τους αντιδραστήρες, εκτιμά η Παγκόσμια Πυρηνική Ένωση, το μεγαλύτερο μέρος τους αποθηκεύεται σε προσωρινές εγκαταστάσεις.
Τον περασμένο Απρίλιο η Φινλανδία έθεσε σε λειτουργία στο νησί Ολκιλουότο έναν πυρηνικό αντιδραστήρα της επόμενης γενιάς, που είναι ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη.
Ο αντιδραστήρας «Olkiluoto 3» (φωτογραφία) θα παράγει τώρα περίπου το 14% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας και αναμένεται να παραμείνει σε λειτουργία για «τουλάχιστον τα επόμενα 60 χρόνια».
Συνολικά, οι τρεις αντιδραστήρες στο φινλανδικό νησί παράγουν το 30% ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας.
Δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε από τη Finland Energy έδειξε ότι το 68% των Φινλανδών υποστηρίζει την πυρηνική ενέργεια.
«Η Σουηδία και η Φινλανδία έχουν δείξει ότι οι τεχνικές προκλήσεις μπορούν να ξεπεραστούν» λέει η καθηγήτρια ΜακΦαρλέιν.
«Οι προκλήσεις που απομένουν είναι πολιτικής φύσης» σημειώνει.