Δημοσκόπηση: Πώς θα ψηφίσουν οι Ελληνες στις εκλογές, ποια τα προβλήματά τους, τι θα κάνει η «γκρίζα ζώνη»

Σχεδόν 50 ημέρες πριν από το πιο… επίσημο γκάλοπ, αυτό της κάλπης και δύο δημοσκοπήσεις που είδαν χθες το φως της δημοσιότητας δείχνουν την εκκίνηση των κομμάτων.

Δείχνουν τις διαφορές που υπάρχουν, τις τάσεις που διαμορφώνονται αλλά και τα περιθώρια που έχουν τα κόμματα, ειδικά τα δύο πρώτα, να αλλάξουν τους συσχετισμούς, αντλώντας ψηφοφόρους από τη δεξαμενή των αναποφάσιστων. Αυτή η «γκρίζα ζώνης» του εκλογικού σώματος που δεν μπορεί να σχηματοποιηθεί αυτή την ώρα και που πολλοί από τους ψηφοφόρους αποφασίζουν ακόμη και την τελευταία εβδομάδα, θα κρίνει πολλά στις εκλογές της 21ης Μαίου.

Το πρώτο που θα κρίνει βεβαίως είναι τον νικητή, το πρώτο κόμμα. Διότι μπορεί η ΝΔ να προηγείται σε όλες τις δημοσκοπήσεις, όμως, είναι σαφής η καθοδική τάση μετά την τραγωδία στα Τέμπη και οι διαφορές με τον ΣΥΡΙΖΑ ενδεχομένως να κινούνται στα όρια του στατιστικού λάθους.

Το δεύτερο που θα κριθεί είναι τα ποσοστά των κομμάτων, ειδικά του πρώτου κόμματος και ο «αέρας» αυτοδυναμίας (ή κυβερνητικής συνεργασίας) που θα πάρει για ενδεχόμενες δεύτερες κάλπες.

Αν π.χ. η ΝΔ λάβει ποσοστό πάνω από 32%-33% θα έχει σαφές προβάδισμα στη μάχη που δίνει για να πετύχει την αυτοδυναμία με το πλειοψηφικό σύστημα της δεύτερης κάλπης. Ή στην χειρότερη περίπτωση γι’ αυτήν θα μπορεί να διεκδικήσει συμμαχίες ή να αναζητήσει βουλευτές για να φτάσει το πολυπόθητο 37%-38% για να κυβερνήσει.

Αν ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει την ανατροπή και είναι ο νικητής των εκλογών θα έχει δυναμική ώστε να πάει στις δεύτερες εκλογές και να πετύχει την προοδευτική κυβέρνηση συνεργασίας που επιδιώκει.

Βεβαίως, θα κριθούν και τα ποσοστά του ρυθμιστή των εξελίξεων, του ΠΑΣΟΚ, καθώς και των άλλων κομμάτων που είναι δυνητικά κυβερνητικοί εταίροι, με το ένα ή το άλλο κόμμα.

Τα συμπεράσματα που εξάγονται από τις δύο δημοσκοπήσεις, της Metron Analysis για το Mega και της MRB για το newsbomb.gr έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον.

·       Κατ’ αρχάς και οι δύο έρευνες δείχνουν το μεγάλο ποσοστό της αδιευκρίνιστης ψήφου. Στην έρευνα της Metron Analysis αυτή υπολογίζεται σε 11,6%, ωστόσο αν προστεθεί ένα 4% που λένε ότι δεν θα ψηφίσουν (αλλά μπορεί να το κάνουν) κι ένα 3,9% που λένε άκυρο – λευκό, το ποσοστό εκτοξεύεται στο 19,5%. Υπολογίστε ότι στην Ελλάδα ψηφίζουν περίπου 10 εκατ., επομένως, η «γκρίζα ζώνη» είναι σχεδόν 2 εκατομμύρια ψηφοφόροι. Αντίστοιχα στην έρευνα της MRB η αδιευκρίνιστη ψήφος υπολογίζεται στο 16%. Είναι ασφαλώς μια δεξαμενή ψηφοφόρων που έχει τους πάντες. Και απογοητευμένους γενικότερα από το πολιτικό σύστημα και τα κόμματα, και εξοργισμένους πολίτες (ειδικά μετά τα Τέμπη) που θα εκφράσουν κάπως την οργή τους, και ψηφοφόροι της Νέας Δημοκρατίας που απογοητεύτηκαν από την περασμένη τετραετία, αλλά αμφιταλαντεύονται για το τι θα ψηφίσουν, και τέλος οι νέοι που ακόμη δεν έχουν αποκρυσταλλωμένη άποψη για την επιλογή τους.

Πολλοί από αυτούς να επιστρέψουν στη ΝΔ ή να επιλέξουν να την καταψηφίσουν επιλέγοντας άλλο κόμμα. Κάποιοι θα επιλέξουν την αντισυστημική ψήφο δίνοντας δύναμη στα μικρότερα κόμματα του συνταγματικού τόξου. Αλλοι θα στραφούν στην ακροδεξιά ή σε «ψεκασμένα» κόμματα και άλλοι θα «σιωπήσουν», δηλαδή θα επιλέξουν αποχή, άκυρα ή λευκά. Το στοίχημα για τα κόμματα είναι πώς θα κερδίσουν αυτό το μεγάλο κομμάτι των ψηφοφόρων που έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά και η ψήφος τους είναι απρόβλεπτη.

·       Πηγαίνοντας στους νέους, θα πρέπει να σημειώσουμε κυρίως τους νέους ψηφοφόρους. Τους 17άρηδες, 18άρηδες και 19άρηδες που δεν είχαν δικαίωμα ψήφου το 2019, αλλά τώρα μπορούν να πάνε στην κάλπη. Ο αριθμός των νέων ψηφοφόρων υπολογίζεται σε πάνω από 420 χιλιάδες, δηλαδή μια υπολογίσιμη δύναμη που θέλουν να προσεγγίσουν τα κόμματα. Θα πρέπει βεβαίως να υπολογιστεί και η «γενιά Ζ», οι γεννημένοι μετά το 2000, τα 20χρονα παιδιά που είτε σπουδάζουν, είτε έχουν βγει στην αγορά εργασίας. Να σημειωθεί ότι το 2019 οι νέοι 17-24 είχαν ψηφίσει σε ποσοστό 38% τον ΣΥΡΙΖΑ, 30% περίπου ΝΔ, 5,7% ΜέΡΑ25, 4,9% Κίνημα Αλλαγής και περίπου το ίδιο Χρυσή Αυγή. Τώρα αυτοί οι νέοι εμφανίζονται να είναι και οι πιο εξοργισμένοι από την τραγωδία των Τεμπών που όμως λειτούργησε ως καταλύτης προκειμένου να βγουν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για την παιδεία, την υγεία, τη διαφθορά, την κομματοκρατία, το πελατειακό κράτος και όλες τις παθογένειες του κράτους.

·       Η προσέγγιση των νέων είναι το μεγάλο στοίχημα για τα κόμματα. Για τη ΝΔ, η οποία χάνει στην ομάδα αυτή, θα τονιστεί προεκλογικά ο κατώτατος μισθός που αυξήθηκε σχεδόν 20% από το 2019, η μείωση της ανεργίας, οι επενδύσεις που θα φέρουν νέες δουλειές, ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κράτους που «αρέσει» στους νέους. Ο ΣΥΡΙΖΑ από την άλλη υπερτερεί σαφέστατα στους νέους και θα επιχειρήσει να μετατρέψει την οργή τους σε ψήφο διαμαρτυρίας κατά της ΝΔ. Κάτι που θα θελήσει να κάνει και το ΠΑΣΟΚ, ζητώντας την ψήφο των νέων απέναντι στα δύο κόμματα που κυβέρνησαν τα τελευταία χρόνια. Και η αλήθεια είναι ότι το ΠΑΣΟΚ ανεβάσει σημαντικά τα ποσοστά του στις νεαρές ηλικίες που δεν θέλουν ούτε ΝΔ, ούτε ΣΥΡΙΖΑ.

Η οργή για το δυστύχημα στα Τέμπη παραμένει, ωστόσο, δείχνει να μειώνεται όσο απομακρυνόμαστε από το γεγονός. Είναι ενδιαφέρουσα η ανάλυση του Δημήτρη Μαύρου γι’ αυτό. Όπως λέει, το δυστύχημα ως κριτήριο επιλογής κόμματος, καταγράφει τάση αποδυνάμωσης. Στον καταλογισμό ευθυνών, ενισχύεται η διαχρονικότητα των ευθυνών των κυβερνήσεων, της σημερινής και όλων των προηγούμενων και μειώνεται η επίρριψη της ευθύνης μόνο στην κυβέρνηση της ΝΔ. Επίσης, αυξάνει το ποσοστό ευθύνης του σταθμάρχη και γενικότερα των διαδικασιών των ΟΣΕ/ΤΡΑΙΝΟΣΕ και Hellenic Train.

Στα συναισθήματα του κόσμου συνεχίζει να κυριαρχεί η οργή, μειωμένη όμως κατά σχεδόν δέκα μονάδες, στο 56,4%. Αύξηση παρουσιάζει η παραίτηση και η απογοήτευση, στο 42,9%, δείκτης ο οποίος μπορεί να προοιωνίζεται μεγαλύτερη αποχή στις επερχόμενες εκλογές.

Παρ’ ότι δεν είναι σαφές με πιο βασικό κριτήριο θα ψηφίσουν οι Ελληνες, το σίγουρο είναι ότι η ψήφος βγαίνει συνολικά, από μια σειρά θέματα που αξιολογούν οι πολίτες. Όχι δηλαδή μόνο με την οργή για τα Τέμπη, αλλά και για θέματα που τους απασχολούν για το μέλλον. Για παράδειγμα, στην έρευνα της Metron Analysis, τα δύο βασικότερα προβλήματα για τους Έλληνες είναι η οικονομία με 24% και η ακρίβεια με 19% ενώ έπεται το πολιτικό σύστημα με 17%. Στην έρευνα της MRB, η ακρίβεια με ποσοστό 46,3% και με τάσεις ενίσχυσης, παραμένει το μεγαλύτερο πρόβλημα. Η διαφθορά ακολουθεί με ποσοστό 31% και υποχωρεί στο 25,1% η ορθή λειτουργία του κράτους, δύο θέματα όμως που «χτυπούν» καίρια τη σημερινή κυβέρνηση. Κατά τον κ. Μαύρο η αύξηση του κατώτατου μισθού, παρόλο που ήταν από τα ισχυρά χαρτιά της κυβέρνησης και αφορά και τις νεότερες ηλικίες, συγκεντρώνει χαμηλό ποσοστό των πολιτών που την θεωρεί ικανοποιητική. Ως προς τα κριτήρια για το πώς τοποθετούνται οι πολίτες απέναντι σε ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, και για τα δύο κόμματα είναι χαμηλά η ενεργητική θετική συμπεριφορά, δηλαδή το ποσοστό των πολιτών που επιλέγει τη ΝΔ (14,9%) ή τον ΣΥΡΙΖΑ (13%) ως την καλύτερη λύση για τη χώρα. Αντίστοιχα, καταγράφεται ένα σημαντικό ποσοστό τιμωρητικής ψήφου, που βλέπαμε συνήθως σε ευρωεκλογές, σημειώνει ο κ. Μαύρος, ενώ έχει εκτοξευθεί η λεγόμενη αντισυστημική ψήφος, μετά τα Τέμπη.

·        Στο ερώτημα τι θέλουν οι Ελληνες, κυβέρνηση αυτοδύναμη ή συνεργασίες, τα στοιχεία ποικίλλουν. Στη δημοσκόπηση για το Mega, το 49% είναι υπέρ των κυβερνήσεων συνεργασίας και το 48% θέλει αυτοδύναμες κυβερνήσεις. Στην έρευνα της MRB, στο ερώτημα αν δεν προκύψει αυτοδύναμη κυβέρνηση στις εκλογές τι θέλετε, το 47,3% ζητά κυβέρνηση συνεργασίας 2 ή περισσότερων κομμάτων και το 47,9% να πάμε σε νέες εκλογές. Το 24,5% θέλει κυβέρνηση συνεργασίας με ΝΔ πρώτο κόμμα και το 24,4% με ΣΥΡΙΖΑ. Υπάρχει κι ένα 14,8% που ζητά οικουμενική κυβέρνηση ενώ μόλις 2,1% θέλει κυβέρνηση ΝΔ – ΣΥΡΙΖΑ.

Τα πολιτικά χαρακτηριστικά των δημοσκοπήσεων

Στην έρευνα της Metron Analysis η διαφορά των δύο κομμάτων στην πρόθεση ψήφου είναι στις 4,7 μονάδες ενώ στην MRB είναι στο 3,3%. Το ΠΑΣΟΚ στην πρώτη έρευνα έχει ποσοστό 9,4% ενώ στη δεύτερη μόλις 8%, γεγονός καθόλου καλό για τη Χαριλάου Τρικούπη.

Και στις δύο έρευνες, πάντως, δεν φαίνεται σε καμιά περίπτωση να μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση αφού είναι δύσκολο έως αδύνατο να συγκεντρωθούν τα «κουκιά» δύο ή περισσότερων κομμάτων για να φτάσουν πάνω από 151 έδρες. Στην έρευνα της Metron πάντως τα δύο κόμματα έχουν 26,2% η ΝΔ, 21,5% ο ΣΥΡΙΖΑ και άθροισμα λίγο πάνω από το 47% ενώ στην άλλη έρευνα το ποσοστό των δύο πάει στο 52,7%.

Με τις αναγωγές στην έρευνα της Metron βλέπουμε τη ΝΔ να βρίσκεται στο 32,5%, τον ΣΥΡΙΖΑ στο 26,7%, δηλαδή διαφορά 5,8 μονάδες. Το ΠΑΣΟΚ ανεβαίνει στο 11,7%. Στην έτερη δημοσκόπηση η ΝΔ πάει στο 33,3% και ο ΣΥΡΙΖΑ στο 29,4 ενώ το ΠΑΣΟΚ στο 9,4%.

Καταλληλότερος για πρωθυπουργός εμφανίζεται στη δημοσκόπηση για το Mega ο Κυριάκος Μητσοτάκης με 36% και ακολουθεί ο Αλέξης Τσίπρας με 17% και ο Νίκος Ανδρουλάκης με 6%. Ο «κανένας» φτάνει το 29%.

Στην έρευνα για το newsbomb ο Κυριάκος Μητσοτάκης εμφανίζεται καταλληλότερος με ποσοστό 34,9% και ο Αλέξης Τσίπρας με 30,4%. Ο «κανένας» βρίσκεται στο 26,9%. Βλέπουμε λοιπόν ότι και στις δύο έρευνες σχεδόν 1 στους 3 ψηφοφόρους δεν θεωρούν κατάλληλους τους δύο πολιτικούς αρχηγούς. Κι εδώ έρχεται το ενδιαφέρον ερώτημα που θέτει η MRB για πρώτη φορά. Αφορά στο θέμα που έχει βάλει ο Νίκος Ανδρουλάκης για κυβέρνηση χωρίς Μητσοτάκη και Τσίπρα. Ποσοστό 31,6% συμφωνεί με τη θέση αυτή αλλά το 48,6% δεν συμφωνεί.

Τέλος, αναφορικά με τις συσπειρώσεις των κομμάτων και τις μετακινήσεις.

Στην έρευνα της Metron, στο 68,9% για τη ΝΔ, στο 65,6% για ΣΥΡΙΖΑ και μόλις στο 61,9% για το ΠΑΣΟΚ που προφανώς έχει πολλά περιθώρια βελτίωσης.

Οι μετακινήσεις ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ προς τη ΝΔ είναι στο 5,9% και το αντίστροφο στο 2,5%, δηλαδή σχεδόν διπλάσιοι φεύγουν από τον ΣΥΡΙΖΑ από αυτούς που έρχονται από τη δεξιά παράταξη.

Ποσοστό 6,7% των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ μετακινείται στο ΠΑΣΟΚ ενώ 4,4% προέρχεται από τη ΝΔ.

Στην έρευνα της MRB, η συσπείρωση της ΝΔ είναι στο 67,5% Προς την αδιευκρίνιστη ψήφος φεύγει ποσοστό 15,5% όσων απομακρύνονται από το κυβερνών κόμμα, 3% προς το ΠΑΣΟΚ, 2,7% προς τον ΣΥΡΙΖΑ ενώ 11,3% πάει προς άλλο κόμμα.

Αναφορικά με την αξιωματική αντιπολίτευση, η συσπείρωση είναι στο 67,4%, προς την αδιευκρίνιστη ψήφο μετακινείται το 13%, προς ΠΑΣΟΚ το 5,9%, προς άλλο κόμμα το 10,7% και μόλις 3% προς τη ΝΔ.

Τα στοιχεία αυτά είναι «μπούσουλας» για το πώς πρέπει να κινηθούν τα κόμματα, αφενός για να συσπειρώσουν τους ψηφοφόρους τους και αφετέρου για να μειώσουν τις διαρροές που έχουν.