«Kazan kazan» στην έδρα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Άγκυρα. Έτσι αποτιμούν αναλυτές τη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο Πρόεδρο και τις πέντε ώρες που έμεινε ο Έλληνας πρωθυπουργός στην γειτονική χώρα.
Η ανάγκη να συνεχιστεί η τρέχουσα διαδικασία εξομάλυνσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, παρά τις γνωστές διαφορές και τις κατά καιρούς διαφωνίες και εντάσεις, ήταν το βασικό στοιχείο των συνομιλιών που είχαν οι δύο ηγέτες στο Λευκό Σαράι.
Η ατμόσφαιρα αυτή προέκυψε και κατά τη διάρκεια των δηλώσεων των δύο ηγετών, οι οποίοι συμφώνησαν στην ανάγκη να συνεχιστούν όλες οι μορφές ελληνοτουρκικών επαφών (Πολιτικός διάλογος, Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, θετική ατζέντα) υπό την πολιτική καθοδήγηση των υπουργών Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη και Χακάν Φιντάν, αλλά και την πραγματοποίηση του «επόμενου βήματος», όπως το χαρακτήρισε ο Ερντογάν, δηλ. του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας στην Άγκυρα πριν από το τέλος του 2024.
Οι διαφωνίες που εκφράστηκαν ήταν τέσσερις: η πρώτη αφορούσε στη μειονότητα της Θράκης, η δεύτερη τη μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί, η τρίτη το Κυπριακό και η τέταρτη και πιο έντονα διατυπωμένη από τον κ. Ερντογάν, την κατάσταση στην Γάζα και κυρίως τον χαρακτήρα της Χαμάς που για την Άγκυρα αποτελεί «αντιστασιακή οργάνωση». Οι δύο ηγέτες συμφώνησαν για την ανάγκη να συνεχιστούν οι πρωτοβουλίες της θετικής ατζέντας, ώστε να δημιουργηθούν οι συνθήκες για την αύξηση των διμερών συναλλαγών, καθώς επίσης και για τη συνεργασία στο μεταναστευτικό.
Ως προς το ζήτημα της μειονότητας ο Ερντογάν τη χαρακτήρισε τουρκική, ζητώντας μάλιστα την «εκπλήρωση των δικαιωμάτων της». Ο κ. Μητσοτάκης υπογράμμισε τον θρησκευτικό χαρακτήρα των μειονοτήτων, υπογραμμίζοντας ότι η ελληνική είναι «δραστικά μειωμένη πληθυσμιακά» και πως «χρειάζεται τη στήριξη της τουρκικής Πολιτείας». Για τη μειονότητα στην Θράκη ο Έλληνας Πρωθυπουργός σημείωσε ότι απολαμβάνει καθεστώς ίσων ευκαιριών, αλλά υπάρχουν και ειδικά μέτρα για τους μουσουλμάνους στην Ελλάδα. Σε αντίθεση, όπως υπονόησε με τον «διαρκώς συρρικνούμενο Ελληνισμό στην Τουρκία».
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε και το θέμα της Μονής της Χώρας και τη μετατροπή της σε τζαμί. Στο Κυπριακό οι δύο ηγέτες διαφώνησαν. Ο κ. Μητσοτάκης ζήτησε να μην χαθεί η ευκαιρία της νέας προσπάθειας υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, ενώ ο Ερντογάν αναφέρθηκε σύμφωνα με την «Καθημερινή» στην ανάγκη να επιλυθεί το Κυπριακό με βάση τις «πραγματικότητες στο νησί», αποστροφή η οποία παραπέμπει στη διαμορφωμένη αντίληψη της τουρκικής διπλωματίας περί προώθησης ενός μοντέλου κυριαρχικής ισότητας, δηλ. δύο κρατών.
Η υποδοχή υπό βροχή και οι συμβολισμοί
Ο Έλληνας πρωθυπουργός έφτασε στην Άγκυρα στις 15:00 και τον υποδέχτηκε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν. Η υποδοχή έγινε υπό βροχή με στρατιωτικό άγημα και στρωμένο χαλί σε τιρκουάζ χρώμα, το οποίο είναι σύμβολο του παντουρκισμού.
Όπως και στο αεροδρόμιο έτσι και στο χλιδάτο παλάτι του Ερντογάν, το Λευκό Σαράι, στρώθηκαν τα χαλιά σε τιρκουάζ χρώμα. Εκεί υπήρξαν και άλλα σύμβολα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπως οι σημαίες που είχαν στηθεί δίπλα στην τουρκική και την ελληνική.
Στο δείπνο που ακολούθησε είχε προσκληθεί και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος στον απόηχο προφανώς των αντιδράσεων για τη βέβηλη μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί και για να δείξει ο Τούρκος Πρόεδρος ότι σέβεται τις θρησκευτικές ελευθερίες.
Πώς αποτιμά η Αθήνα τη συνάντηση
Κυβερνητικές πηγές ενημέρωναν μετά το πέρας της συνάντησης στην Άγκυρα που διήρκεσε συνολικά περισσότερο από μιάμιση ώρα μαζί με τις διευρυμένες επαφές ότι συζητήθηκαν θέματα διμερούς και διεθνούς ατζέντας, όπως η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, αλλά και οι τελευταίες εξελίξεις στη Γάζα και στην Ουκρανία.
Τα ίδια πρόσωπα σημείωναν, μάλιστα σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, ότι η συζήτηση πραγματοποιήθηκε σε καλό κλίμα.
Στο τέλος του έτους η νέα συνάντηση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας
Οι ίδιες πηγές τόνιζαν ότι οι δύο ηγέτες συμφώνησαν ότι η επόμενη συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδος – Τουρκίας θα πραγματοποιηθεί στην ‘Αγκυρα περί το τέλος του έτους.
Επίσης, συμφωνήθηκε να επαναληφθούν οι ελληνοτουρκικές συναντήσεις επί τη βάση των τριών αξόνων, που είχαν συμφωνηθεί κατά τη συνάντησή τους στο Βίλνιους, ήτοι πολιτικός διάλογος, θετική ατζέντα και Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
Έντονες αντιδράσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης
Αντιδράσεις προκάλεσε η συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ταγίπ Ερντογάν με τον ΣΥΡΙΖΑ να κατηγορεί τον πρωθυπουργό για υποχωρητική πολιτική.
«Η νέα επίδειξη της τουρκικής προκλητικότητας από τον Πρόεδρο Ερντογάν, που μίλησε ξανά για “τουρκική μειονότητα” στη Θράκη απέναντι σε έναν άβουλο, αμήχανο Κυριάκο Μητσοτάκη, επιβεβαιώνει τους κινδύνους που συνεπάγεται η ΙΧ εξωτερική του πολιτική και το δόγμα του δεδομένου συμμάχου που εφαρμόζει, θέτοντας, με τη συστηματική της υποχωρητικότητα, σε κίνδυνο τα συμφέροντα της χώρας. Το ίδιο ισχύει και για τη χλιαρή αντίδρασή του στην πρόσφατη πρόκληση της μετατροπής σε τζαμί της Χώρας» αναφέρει σε ανάρτησή του ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.
Τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν σχολίασε ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης. «Ο Ερντογάν συνέχισε σήμερα ακάθεκτος τις προκλήσεις του, επιβεβαιώνοντας ότι ο όποιος διάλογος πρέπει να γίνεται χωρίς αυταπάτες», είπε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ και τόνισε: «Για εμάς η συνθήκη της Λωζάννης είναι γραμμένη σε πέτρα και η μόνη πραγματικότητα στην Κύπρο είναι η κατοχή και βάρβαρη εισβολή του “Αττίλα”. Γι’ αυτό και η λύση πρέπει να δοθεί με σεβασμό στα ψηφίσματα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών».
Η συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν όπως και οι προηγούμενες κινούνται σε επικίνδυνες ράγες, επισημαίνει το ΚΚΕ, που τονίζει ότι η αποκαλούμενη θετική ατζέντα και ο οδικός χάρτης για τις ελληνό – τουρκικές σχέσεις υλοποιείται υπό την εποπτεία ΝΑΤΟ και ΗΠΑ. “Οι προσπάθειες της κυβέρνησης να καλλιεργήσει προσδοκίες και αβάσιμο εφησυχασμό, χρησιμοποιώντας την ψευδαίσθηση των “ήρεμων νερών”, διαψεύστηκαν για ακόμα μια φορά. Στα τετελεσμένα και τις διεκδικήσεις της τουρκικής ηγεσίας έχουν προστεθεί οι νέες προκλητικές ενέργειες” σημειώνει.
Σφοδρή κριτική στον Πρωθυπουργό και από την Ελληνική Λύση: «Το εθνικό έγκλημα της επίσκεψης Μητσοτάκη στην Άγκυρα ολοκληρώθηκε με τον πρωθυπουργό να εκφράζει τη «στεναχώρια» του για την βεβήλωση της Μονής της Χώρας, που όμως λησμονεί ότι δεν είναι «άλλο ένα μνημείο» της UNESCO, αλλά «κιβωτός» του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας, όπως η Αγία Σοφία είναι η «καρδιά της Βασιλεύουσας»“.
«Αναμένουμε από τον Κυριάκο Μητσοτάκη κατά την επιστροφή του στην Αθήνα να ενημερώσει τους αρχηγούς των κομμάτων της αντιπολίτευσης λεπτομερώς για τη διαπραγματευτική διαδικασία, αλλά και ευρύτερα για το πολιτικό και διπλωματικό πλαίσιο στο οποίο έχουν μπει η Ελλάδα και η Τουρκία», υπογραμμίζει σε ανακοίνωσή της η Νέα Αριστερά.