Της Βασιλικής Θάνου – Χριστοφίλου, προέδρου του Αρείου Πάγου επίτ.
Μέσα στη θλίψη για την τεράστια καταστροφή του δασικού πλούτου της χώρας μας και της περιουσίας των κατοίκων και μέσα στην οργή και την αγανάκτηση για την ανεπαρκή αντιμετώπιση των πυρκαγιών από τον κρατικό μηχανισμό, εκφράζονται έντονες υπόνοιες το τελευταίο διάστημα για τη σύνδεση των πυρκαγιών με την εγκατάσταση ανεμογεννητριών και γίνεται λόγος για το Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο, με απόφασή του, το έτος 2012, έκρινε ότι είναι επιτρεπτή η εγκατάσταση αιολικών πάρκων και στις αναδασωτέες εκτάσεις.
Ορισμένοι προσπάθησαν να υποστηρίξουν την ορθότητα της απόφασης αυτής (πλην όμως ελάχιστους έπεισαν), ισχυριζόμενοι ότι το Σύνταγμα, ως προς το ζήτημα της προστασίας των δασών, περιέχει αντίφαση (!), η οποία λύθηκε με την εν λόγω απόφαση ή ότι η απόφαση έφερε ισορροπία! Ας δούμε, λοιπόν, πώς έχει πράγματι το ζήτημα. Το Σύνταγμα περιέχει δύο άρθρα, σε διαφορετικό κεφάλαιο το καθένα, σχετικά με την προστασία των δασών.
Το άρθρο 24 ορίζει ότι απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δασών, αναγνωρίζει, όμως, ότι μπορεί να επιτρέπεται, κατ’ εξαίρεση, άλλη χρήση, εάν αυτό επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον. Αντίθετα, το άρθ. 117 παρ. 3 ορίζει ρητά ότι τα δάση και οι δασικές εκτάσεις που καταστράφηκαν ή καταστρέφονται από πυρκαγιά κηρύσσονται υποχρεωτικά αναδασωτέες και αποκλείεται να διατεθούν για άλλο προορισμό.
Από το γράμμα των δύο διατάξεων προκύπτει σαφώς ότι όχι μόνο δεν υπάρχει αντίφαση μεταξύ τους, αλλά, αντίθετα, ο συντακτικός νομοθέτης θέλησε κατά τρόπο ρητό και εμφατικό να προβλέψει αυξημένη προστασία στην ειδική περίπτωση που το δάσος καταστρέφεται από πυρκαγιά και για την οποία αποκλείεται οποιαδήποτε εξαίρεση για άλλη χρήση. Προφανώς, για να υπάρχει «αντικίνητρο» για όποιον καταστρέφει το δάσος προς οικονομική εκμετάλλευση.
Εντούτοις, η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, με προεδρεύοντα τον αντιπρόεδρο Κ. Μενουδάκο και με εισηγήτρια την τότε σύμβουλο Αικ. Σακελλαροπούλου, αποφάνθηκε, κατά πλειοψηφία, με την υπ’ αρ. 2499/2012 απόφαση, ότι το αρθ. 117 παρ. 3 χρήζει ερμηνείας, σύμφωνα με την οποία και σε συνδυασμό με το αρθ. 24, μπορεί να επιτρέπεται μεταβολή του δάσοyς και στις καταστραφείσες από πυρκαγιά και κηρυχθείσες αναδασωτέες δασικές εκτάσεις για εγκατάσταση αιολικών σταθμών, ότι είναι συνταγματικός ο Ν. 1822/1988, αρθ. 13 παρ. 1 και ο Ν. 3468/2006, αρθ. 24 παρ. 1 και, απορρίπτοντας την αίτηση ακύρωσης του Δήμου Θηβαίων, έκρινε ως νόμιμη την προσβαλλόμενη απόφαση του γεν. γραμματέα της Περιφέρειας, για εγκατάσταση και λειτουργία αιολικού σταθμού, με 12 ανεμογεννήτριες, στο όρος Ελικώνα της Βοιωτίας, εντός αναδασωτέας δασικής έκτασης, που είχε καταστραφεί από πυρκαγιά.
Ισχυρή μειοψηφία
Πρέπει να επισημανθεί ότι στην εν λόγω απόφαση της Ολομέλειας υπάρχει πολύ ισχυρή μειοψηφία, σύμφωνα με την οποία, η διάταξη του αρθ, 117 παρ. 3 δεν είναι δεκτική ερμηνείας, λόγω της αδιάστικτης γραμματικής διατύπωσης αυτής και περιέχει ρητή και απόλυτη απαγόρευση μεταβολής του δάσους, χωρίς ουδεμία εξαίρεση για σκοπούς δημοσίου συμφέροντος.
Από μία απλή ανάγνωση της εν λόγω απόφασης προκύπτει η διαπίστωση ότι τα νομικά επιχειρήματα της μειοψηφίας είναι πολύ πιο ισχυρά, πειστικά και βάσιμα από εκείνα της πλειοψηφίας.
Πρέπει, επίσης, να επισημανθεί ότι αμέσως σαν συνέχεια, το ΣτΕ, με την υπ’ αρ. 1421/2013 απόφασή του (Ε’ Τμήμα) με την ίδια εισηγήτρια και με τον ίδιο αντιπρόεδρο, επικαλούμενο την αιτιολογία της ως άνω προηγηθείσας απόφασης της πλειοψηφίας της Ολομέλειας, έκρινε ως συνταγματικό το χωροταξικό σχέδιο που προβλέπει τη δυνατότητα εγκατάστασης σταθμών αιολικής ενέργειας και στις αναδασωτέες εκτάσεις (καθώς και στα μικρά νησιά).
Δικαιολογημένα, επομένως, υποστηρίζεται ότι οι αποφάσεις του ΣτΕ «άνοιξαν την πόρτα» για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών στις καμένες και αναδασωτέες εκτάσεις, αφού αυτό κρίθηκε νόμιμο, παρά τη ρητή και απόλυτη περί τούτου απαγόρευση του αρθ. 117 παρ. 3 του Συντάγματος. Εξάλλου, εύλογα τίθεται το ερώτημα, γιατί εκείνοι που θεωρούν ότι το εν λόγω άρθρο χρήζει ερμηνείας, δεν πρότειναν την τροποποίησή του κατά την πρόσφατη αναθεώρηση του Συντάγματος του 2019.
Πιο εύκολα στα καμένα
Οι έντονες υποψίες που συνδέουν τις καταστροφικές πυρκαγιές του Αυγούστου, κυρίως στην Εύβοια και στην Αττική, με τις ανεμογεννήτριες δύσκολα μπορεί να αποδειχθούν, αφού η έρευνα που γίνεται από τις Αρχές, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, έχει καταλήξει μόνο σε εμπρηστές-φυσικούς αυτουργούς και όχι σε τυχόν ηθικούς αυτουργούς, που κρύβονται πίσω από αυτούς.
Σε κάθε περίπτωση, ο ισχυρισμός από κυβερνητικούς και άλλους παράγοντες ότι η πυρκαγιά δεν διευκολύνει σε κάτι την εγκατάσταση ανεμογεννητριών, αφού ούτως ή άλλως επιτρέπεται η εγκατάστασή τους (και) στις καμένες και αναδασωτέες εκτάσεις (μετά την απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ), δεν έπεισε κανέναν, δεδομένου ότι, με βάση την κοινή λογική, είναι κατανοητό ότι η εγκατάστασή τους πραγματοποιείται πολύ πιο εύκολα και με πολύ μικρότερο κόστος στις καμένες και απογυμνωμένες εκτάσεις από ό,τι σε ένα πυκνό δάσος.
Η αιολική ενέργεια συνεισφέρει στον περιορισμό των ρύπων του περιβάλλοντος και η προώθησή της αποτελεί στόχο του εθνικού και Ενωσιακού σχεδιασμού, σύμφωνα και με την Οδηγία 2001/77 (Ν. 3468/2006), όχι όμως με ασύστολη έγκριση αδειών.
Ο καταιγισμός της έγκρισης αδειών εγκατάστασης αιολικών πάρκων στην Εύβοια, κατά το 2021, σε συνδυασμό με τη χρονική συγκυρία της εκδήλωσης της αντίθεσης των κατοίκων και της επέλευσης των πυρκαγιών, καθώς και της τεράστιας έκτασης αυτών (700.000 στρέμματα καμμένης γης), έχουν δημιουργήσει στους κατοίκους την πεποίθηση ότι κάτι κρύβεται.
Στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας και Εύβοιας έχουν εγκριθεί από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) άδειες για την εγκατάσταση αιολικών πάρκων, συνολικής ισχύος 1.200 MegaWatt, εκ των οποίων τα 850 MW αντιστοιχούν στην Εύβοια.
Ειδικώς κατά το 2021 η ΡΑΕ ενέκρινε άδειες στην εταιρία ΤΕΡΝΑ για εγκατάσταση 16 ανεμογεννητριών στη βόρεια Εύβοια και στην εταιρία ΕΛΛΑΚΤΩΡ για εγκατάσταση 104 ανεμογεννητριών στη βόρεια, κεντρική και νότια Εύβοια, πέραν του πλήθους των ανεμογεννητριών που έχουν ήδη τοποθετηθεί, με σχέδιο να δημιουργηθεί στην Εύβοια το μεγαλύτερο αιολικό πάρκο σε ολόκληρη τη χώρα.
Εάν οι σχεδιασμοί αυτοί υλοποιηθούν, τότε στο άμεσο μέλλον το πανέμορφο και καταπράσινο νησί της Εύβοιας θα μεταμορφωθεί σε ένα απόκοσμο σιδερένιο δάσος ανεμογεννητριών, με το πρόσχημα του δημοσίου συμφέροντος.