Το πλαστικό χρήμα έχει μπει στη ζωή μας για τα καλά. Οι περισσότεροι Ελληνες πλέον πληρώνουν μέσω καρτών και κινητών
Όλο και λιγότερες συναλλαγές με μετρητά πραγματοποιούνται στη χώρα μας κάθε χρόνο που περνά, με τους πολίτες να έχουν βάλει στη ζωή τους τις ηλεκτρονικές πληρωμές, ακόμα και για συναλλαγές για λίγα λεπτά του ευρώ. Τα στοιχεία δείχνουν πως την ίδια ώρα εξαφανίζονται από την αγορά τα μετρητά, καθώς η χρήση της κάρτας ή των πληρωμών με το κινητό είναι πιο εύκολη στην καθημερινότητα.
Φυσικά, σημαντικό ρόλο έχουν παίξει η υποχρεωτική καταβολή των μισθών σε τραπεζικούς λογαριασμούς, το χτίσιμο του αφορολόγητου ορίου στην Εφορία με τις ηλεκτρονικές πληρωμές, αλλά και το όριο που έχει τεθεί στις συναλλαγές με μετρητά στα 500 ευρώ.
Το 500ευρο
Τα προηγούμενα χρόνια είχαν γίνει τουλάχιστον δύο προσπάθειες περαιτέρω μείωσης αυτού του ορίου στα 300 ή και στα 200 ευρώ ανά συναλλαγή, μια πρόταση που βρήκε «τοίχο» στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Κι αυτό γιατί, αν οι πληρωμές με μετρητά περιορίζονταν π.χ. στα 300 ευρώ, θα ακυρωνόταν στην πράξη το μεγαλύτερο χαρτονόμισμα που κυκλοφορεί στην αγορά, αυτό των 500 ευρώ, παρότι οι Ελληνες έχουν ξεχάσει την όψη και την ύπαρξή του!
Σημειώνεται πως η έκδοση των χαρτονομισμάτων των 500 ευρώ διεκόπη το 2016, καθώς η ΕΚΤ αποφάσισε τότε πως αυτό το τραπεζογραμμάτιο είναι δύσχρηστο για τους πολίτες, οι επιχειρήσεις μεταφέρουν χρήματα μέσω τραπεζών και χρησιμοποιείται κυρίως σε εγκληματικές πράξεις, όπως η χρηματοδότηση τρομοκρατικών οργανώσεων, η φοροδιαφυγή και η αδήλωτη εργασία.
Από την περίοδο της πανδημίας έως σήμερα έχει καταγραφεί μείωση των μετρητών στη χώρα μας. Ηταν η περίοδος που λόγω του Covid η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων (μια τάση που είχε παγκόσμιες διαστάσεις) απέφευγε να αγγίξει κέρματα και χαρτονομίσματα για να αποφύγει μετάδοση του ιού.
Ακρως αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία της Τραπέζας της Ελλάδος (ΤτΕ), όπως αναφέρονται στους ετήσιους ισολογισμούς που δημοσιεύει. Το 2020 στην Ελλάδα το σύνολο των τραπεζογραμματίων που κυκλοφορούσε άγγιξε τα 32,6 δισ. ευρώ. Το 2021, όταν είχε αρχίσει να ανοίγει ξανά η αγορά, το ποσό αυξήθηκε στα 35,1 δισ. ευρώ, για να φτάσει έναν χρόνο αργότερα στα 35,7 δισ. ευρώ.
Εκτοτε, όμως, ξεκίνησε η καθοδική πορεία, με το 2023 να κλείνει με συνολική αξία χαρτονομισμάτων που κυκλοφορούσαν στη χώρα μας στα 35,38 δισ. ευρώ και, σύμφωνα με τις πρόσφατες ανακοινώσεις της ΑΑΔΕ, το 2024 μειώθηκαν δραστικά κατά 5,7 δισ., ευρώ φτάνοντας κάτω από τα 30 δισ. ευρώ.
Αξίζει να σημειωθεί πως πριν από το 2020 η αξία των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων στη χώρα μας διαμορφωνόταν το 2019 στα 29,5 δισ. ευρώ, το 2018 στα 32,7 δισ. ευρώ και το 2017 (τελευταίο έτος με διαθέσιμα στοιχεία στην ΤτΕ) στα 31,11 δισ. ευρώ.
Η παραπάνω συρρίκνωση αποδίδεται κυρίως στην αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, που έχουν αντικαταστήσει τα μετρητά στο πορτοφόλι των πολιτών, με την τάση να περιγράφεται καθοδική και τα επόμενα χρόνια, καθώς ενεργοποιούνται συνεχώς εφαρμογές και υποχρεωτικά μέτρα που οδηγούν τους πολίτες σχεδόν στην καθολική χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής, χωρίς όμως να καταργούνται τα μετρητά.
Ηλεκτρονικές συναλλαγές: Η συνήθεια που έγινε λατρεία
Μετά την πανδημία οι ηλεκτρονικές πληρωμές εκτοξεύτηκαν, καθώς έγιναν συνήθεια οι πληρωμές με κάρτα, οι οποίες απλοποιήθηκαν περαιτέρω στη χώρα μας με την υποχρεωτική κατοχή POS σε όλο το φάσμα της αγοράς, ενώ εσχάτως μπήκε στη ζωή των πολιτών και το σύστημα άμεσων πληρωμών IRIS, με το οποίο μπορούν να μεταφέρουν ημερησίως χωρίς καμία χρέωση ποσά έως 500 ευρώ μεταξύ φυσικών προσώπων και επιπλέον 500 ευρώ προς νομικά πρόσωπα.
Μόνο το 2024 οι e-συναλλαγές αυξήθηκαν κατά 7,5 δισ. ευρώ και την ίδια περίοδο οι συναλλαγές με μετρητά μειώθηκαν κατά 5,8 δισ. ευρώ. Η αντικατάσταση των μετρητών με πληρωμές μέσω καρτών το 2024 φαίνεται να συνεισφέρει στα κρατικά ταμεία επιπλέον έσοδα ΦΠΑ της τάξεως των 388 εκατ. ευρώ.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), οι ηλεκτρονικές πληρωμές αυξήθηκαν κατά 22%, με την αξία τους να προσεγγίζει τα 48 δισ. ευρώ από 39,4 δισ. ευρώ το 2023.
Μια πρόσφατη έρευνα του ΙΟΒΕ είχε υπολογίσει πως κάθε 10 ευρώ αύξησης των ηλεκτρονικών πληρωμών αφορούν κατά μέσο όρο 0,67 ευρώ αδήλωτα έσοδα ΦΠΑ.
Συγκεκριμένα, τα έσοδα από ΦΠΑ κατέγραψαν αύξηση 2,6 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2023, φτάνοντας τα 18,94 δισ. ευρώ. Με βάση τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, εκτιμάται ότι από το σύνολο των 2,66 δισ. της αύξησης στις καθαρές εισπράξεις ΦΠΑ το ένα τρίτο αποδίδεται αποκλειστικά στη βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης.
Η χρήση μετρητών φαίνεται να μειώνεται στις συναλλαγές σε 215 κλάδους από τους 282 συνολικά, όπως σε περίπτερα και ψιλικατζίδικα, εστίαση, ταξί, επιδιορθώσεις ηλεκτρονικών υπολογιστών, ξενοδοχεία, φαρμακεία, καταστήματα ένδυσης και υπόδησης, κρεοπωλεία, μέχρι και εταιρίες ενοικίασης αυτοκινήτων και ασφάλειες ζωής. Επισημαίνεται πως σε 67 κλάδους καταγράφηκε αύξηση της χρήσης μετρητών.
Σύμφωνα με τη μελέτη της ΑΑΔΕ και του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών που παρουσιάστηκε την περασμένη εβδομάδα, ο όγκος των μετρητών που διακινήθηκε στις συναλλαγές του έτους 2024 είναι συνάρτηση δύο παραγόντων:
- του ύψους των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Η αύξηση της αξίας των ηλεκτρονικών συναλλαγών ως ποσοστό του συνόλου των εκροών μεταξύ δύο ετών οδηγεί σε αντικατάσταση μέρους των μετρητών, ενώ η μείωση της αξίας των ηλεκτρονικών συναλλαγών ως ποσοστό του συνόλου των εκροών δημιουργεί ανάγκη για επιπλέον μετρητά.
- της αύξησης της οικονομικής δραστηριότητας. Η αύξηση των εκροών μεταξύ δύο ετών συνεπάγεται αυτόματα την κάλυψη μέρους της αύξησης με κάποιο ποσό μετρητών.
Από τη μελέτη προκύπτει ακόμα ότι ο τζίρος (εισπράξεις) που δήλωσαν οι επιχειρήσεις το 2024 αυξήθηκε κατά 22,23 δισ. ή 5,8% σε έναν χρόνο, από 381,4 δισ. το 2023 σε 403,66 δισ. το 2024. Η αύξηση αυτή αποδίδεται στην ανάπτυξη αλλά και στην αποκάλυψη φορολογητέας ύλης. Επίσης, η πλήρης διασύνδεση POS – ταμειακών μηχανών διεύρυνε τη φορολογητέα βάση, ειδικά στον τριτογενή τομέα. Από τα επιπλέον 8,3 δισ. ευρώ σε ηλεκτρονικές πληρωμές, τα 7,5 δισ. ευρώ αφορούν υπηρεσίες του τριτογενούς τομέα.
Τα στοιχεία της Φορολογικής Διοίκησης δείχνουν πως τις μεγαλύτερες αυξήσεις ηλεκτρονικών συναλλαγών καταγράφουν:
- οι δραστηριότητες παροχής συμβουλών για Η/Υ (+2.459%),
- η εκμετάλλευση αιθουσών θεαμάτων (+469%),
- η εκμετάλλευση ταξί (+221%),
- το λιανικό εμπόριο σε υπαίθριους πάγκους ή αγορές (+271%),
- οι υποστηρικτικές δραστηριότητες για τις τέχνες του θεάματος (+148%),
- οι εσωτερικές πλωτές μεταφορές επιβατών (+101%),
- το λιανικό εμπόριο μέσω αλληλογραφίας ή διαδικτύου (+82%) και
- οι εγκαταστάσεις γυμναστικής (+81%).
Σημαντικό μέρος αυτής της αύξησης αποδίδεται, σύμφωνα με στελέχη του οικονομικού επιτελείου, στην πάταξη της φοροδιαφυγής, ενώ οι κλάδοι που παρουσιάζουν εκτόξευση των ποσοστών στις ηλεκτρονικές πληρωμές αναμένεται να μπουν σύντομα στο «στόχαστρο» της Εφορίας για ελέγχους.
Οι κλάδοι στους οποίους καταγράφεται μείωση στη χρήση μετρητών είναι, μεταξύ άλλων, το λιανικό εμπόριο τροφίμων, καπνού και ποτών, η εστίαση και οι υπηρεσίες παροχής ποτών, το λιανικό εμπόριο καυσίμων κίνησης, το λιανικό εμπόριο ενδυμάτων, τα ξενοδοχεία και καταλύματα, οι δραστηριότητες παροχής συμβουλών σχετικά με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.
Τα στοιχεία από το εναλλακτικό σύστημα άμεσων πληρωμών IRIS
Τους τελευταίους μήνες το οικονομικό επιτελείο προωθεί ιδιαίτερα το σύστημα άμεσων πληρωμών IRIS. Πρόκειται για έναν εναλλακτικό τρόπο συναλλαγής, το οποίο είναι δωρεάν για τους πολίτες έως του ποσού των 500 ευρώ ημερησίως και αποτελεί ήδη ένα κομμάτι της καθημερινότητας 3.500.000 πολιτών και 560.000 επαγγελματιών. Μάλιστα, το μέτρο θα ισχύσει σε όλο το φάσμα της αγοράς υποχρεωτικά από την 1 Νοεμβρίου 2025.
Το πιο διαδεδομένο προϊόν είναι το P2P μεταξύ φίλων, αλλά και το επαγγελματικό προϊόν P2B, για εξόφληση υπηρεσιών σε επαγγελματίες. Οι πληρωμές μέσω της υπηρεσίας IRIS σημείωσαν ετήσια αύξηση 137% όσον αφορά τις συναλλαγές και ο αριθμός τους αυξήθηκε σε 57,3 εκατ. ευρώ. Η αξία τους επίσης υπερδιπλασιάστηκε και έφτασε στα 6,1 δισ. ευρώ.
Το 65% των χρηστών ανήκει στην ηλικιακή ομάδα 18-35 ετών. Σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα του ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ για το εμπόριο, στο κοινό μέχρι 30 ετών οι τρεις στους τέσσερις επιλέγουν, όταν πρόκειται να κάνουν αγορές μεγαλύτερες των 20 ευρώ, την κάρτα, ενώ οκτώ στους δέκα προτιμούν τις ψηφιακές πληρωμές.
Η χρήση του IRIS με την υπηρεσία που αφορά τις πληρωμές μεταξύ επαγγελματιών αναμένεται να δώσει νέα ώθηση στη χρήση των ψηφιακών μέσων για πληρωμές. Σημειώνεται πως μέσω του συστήματος ΔΙΑΣ οι συνολικές συναλλαγές το 2024 έφτασαν τα 467,2 εκατ. ευρώ, αυξημένες 15% σε σχέση με το 2023 και 60% σε σχέση με το 2020. Η συνολική αξία των συναλλαγών έφτασε τα 501,9 δισ. ευρώ, που αντιστοιχεί σε ετήσια αύξηση 11,6%.
Οι 560.000 εγγεγραμμένοι επαγγελματίες στην υπηρεσία IRIS P2B αυξήθηκαν το 2024 κατά 259% σε σχέση με το 2023. Παράλληλα, δεκαπλασιάστηκε η συνολική αξία των συναλλαγών που δέχτηκαν. Την ίδια ώρα, οι επιχειρήσεις και οι επαγγελματίες που πραγματοποιούν πληρωμές με ηλεκτρονικά μέσα αποκτούν νέες υποχρεώσεις. Με το νομοσχέδιο για την κεφαλαιαγορά που έχει κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή, σε όσους δηλώνουν λογαριασμό για άμεσες πληρωμές μέσω της υπηρεσίας IRIS θα πρέπει πλέον να διασταυρώνεται υποχρεωτικά αν ο συγκεκριμένος λογαριασμός είναι δηλωμένος ως επαγγελματικός στο μητρώο της ΑΑΔΕ.
Πηγή: Κυριακάτικη Δημοκρατία