Το σκληρό πρόσωπο των περασμένων ετών άρχισαν να δείχνουν ξανά οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, γυρνώντας τη χώρα μας μια δεκαετία πίσω, στα χρόνια των Μνημονίων. Οι δανειστές της χώρας διεμήνυσαν στην κυβέρνηση πως, για να δοθεί οποιοδήποτε έκτακτο επίδομα στους πολίτες, είτε είναι ευάλωτοι είτε όχι, θα πρέπει να επιβάλει νέους φόρους, απ’ όπου και θα προκύψουν τα έσοδα που θα χρηματοδοτήσουν το επίδομα!
Αυτός είναι ο λόγος που ο πρωθυπουργός την περασμένη εβδομάδα αποφάσισε να κλείσει οριστικά το θέμα της διανομής έκτακτου επιδόματος το Πάσχα, καθώς οι θεσμοί έχουν κλείσει την πόρτα σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Οι θεσμοί βάζουν σημαντικό «φρένο» στις παροχές, ακόμα και αν αφορούν την αντιμετώπιση της ακρίβειας. Στην περίπτωση που τα ετήσια έσοδα μιας χώρας υπερβαίνουν τους στόχους, δεν θα μπορούν να κατευθυνθούν σε επιδοματική πολιτική. Αυτό το πλεόνασμα της ανάπτυξης, τα υπερπλεονάσματα, όπως έχουν καθιερωθεί να ονομάζονται, θα πηγαίνουν για την αποπληρωμή των κρατικών χρεών.
Υπενθυμίζεται πως ακόμα και τα χρόνια των βάρβαρων Μνημονίων οι δανειστές είχαν επιτρέψει στην Ελλάδα να επιστρέφει στην κοινωνία το 70% των υπερπλεονασμάτων, ενώ στο εξής βάζει τέλος και σε αυτή την «παραχώρηση», καταρρίπτοντας κάθε δημοσιονομική ανεξαρτησία των χωρών. Συνεπώς, ακόμα και αν προκύπτει δημοσιονομικός χώρος τα επόμενα χρόνια, δεν θα μπορούν να πηγαίνουν σε παροχές και σε περίπτωση που η εκάστοτε κυβέρνηση θελήσει να δώσει κάποια έκτακτη παροχή στους πολίτες (π.χ. με κόστος προϋπολογισμό 100.000.000 ευρώ), θα πρέπει να επιβάλει έναν φόρο που θα αποφέρει στα ταμεία ακριβώς το ίδιο ποσό, ειδάλλως θα απορριφθεί από την Ευρώπη.
Το Eurogroup έχει δώσει προθεσμία ως τις 20 Σεπτεμβρίου στα κράτη-μέλη να παρουσιάσουν τα μακροπρόθεσμα σχέδιά τους. Σημειώνεται πως και η χώρα μας από το 2025 θα πρέπει να επιστρέψει σε πολιτικές λιτότητας, υπό τις διαταγές της Κομισιόν, καθώς το 2024 αποτελεί έτος μετάβασης στη δημοσιονομική κανονικότητα έπειτα από σχεδόν τέσσερα χρόνια αλλεπάλληλων κρίσεων, που ίσχυε η ρήτρα διαφυγής, δηλαδή ακόμα και αν ξέφευγαν τα ελλείμματα, δεν θα υπήρχαν «ποινές» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Πρώτος σταθμός σε όλα τα παραπάνω θα είναι ο ερχόμενος Μάιος, όταν η Κομισιόν θα δώσει στη δημοσιότητα τις εαρινές προβλέψεις της για την Ελλάδα. Εκεί θα καθοριστούν και τα ανώτατα όρια αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών για την περίοδο 2025-2028.
Προϋποθέσεις
Στην πράξη, κάθε χώρα θα μπορεί να δίνει παροχές στους πολίτες της μόνο αν αυτές περιλαμβάνονται στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα, το οποίο, ούτως ή άλλως, περνά από την «κρίση» των θεσμών.
Συνεπώς, ακόμα και η υπόσχεση της κυβέρνησης για διανομή κοινωνικού μερίσματος στο τέλος του έτους μάλλον βρίσκεται στον «αέρα», καθώς υπάρχει περίπτωση να συναντήσει την άρνηση των θεσμών! Στο θετικό σενάριο, εφόσον προκύψει δημοσιονομικός χώρος, μπορεί να είναι η τελευταία φορά που θα δοθεί έκτακτο επίδομα στους Ελληνες πολίτες, ανεξάρτητα από την πορεία των πληθωριστικών πιέσεων, που η Ευρώπη δεν συνυπολογίζει στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής.
Τι προβλέπει το νέο δημοσιονομικό σύμφωνο για την Ελλάδα
«Το καλοκαίρι αναμένεται ενδιαφέρον» προβλέπει ο αρμόδιος επίτροπος για τις οικονομικές υποθέσεις Πάολο Τζεντιλόνι. Σημειώνεται ότι το νέο δημοσιονομικό σύμφωνο προβλέπει ανώτατο όριο ελλείμματος 3% και χρέους 60% του ΑΕΠ. Οσες χώρες αποκλίνουν θα πρέπει να συμμορφώνονται με τους κανονισμούς, που είναι αυστηρότεροι για κράτη με χρέος πάνω από 90% του ΑΕΠ, όπως Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία. Με βάση τα νέα δεδομένα, κάθε κράτος συμφωνεί με την Κομισιόν ένα δημοσιονομικό σχέδιο με ορίζοντα τετραετίας, στη βάση της βιωσιμότητας του χρέους και με κριτήριο για την καλή επίδοση την αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών.
Τους επόμενους μήνες η Κομισιόν θα διαπραγματευτεί ξεχωριστά με τις χώρες- μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, τους τετραετείς στόχους. Το νέο σύμφωνο για τη χώρα μας σημαίνει ότι δεν θα μπορεί να υπερβαίνει κατά 2,6% τις δαπάνες της Γενικής Κυβέρνησης, ανεξάρτητα από τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας. Για το 2024 προβλέπει ανάπτυξη 2,9% με πρωτογενές πλεόνασμα 2,1%. Με βάση την πρόσφατη συμφωνία των Ευρωπαίων ηγετών, από τις καθαρές πρωτογενείς δαπάνες θα εξαιρούνται τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και οι αμυντικές δαπάνες (αν το ποσοστό αυτό υπερβαίνει το μέσο ποσοστό δαπανών της Ε.Ε. όταν σημειώνεται υπέρβαση των ορίων για το έλλειμμα και το χρέος), κάτι που δεν αφορά άμεσα την Ελλάδα, καθώς πρακτικά το μέτρο θα εφαρμόζεται σε όσες χώρες τα ελλείμματα ξεφεύγουν πάνω από το ανώτατο όριο του 3%.
Υπενθυμίζεται πως η Ελλάδα θα πρέπει να επιτυγχάνει κάθε χρόνο σημαντικά πρωτογενή πλεονάσματα, που θα αγγίζουν ή και θα ξεπερνούν το 2% του ΑΕΠ, ή τα 5 δισ. ευρώ ετησίως.
Το ελληνικό Μεσοπρόθεσμο
Οι οικονομικές υπηρεσίες των υπουργείων και των φορέων κατέθεσαν την περασμένη Δευτέρα τις εκτιμήσεις τους για την πορεία εσόδων και δαπανών για την περίοδο 2025-2028. Με σχετική εγκύκλιο που τους είχε στείλει ο υφυπουργός Οικονομικών Θάνος Πετραλιάς, δίνεται ιδιαίτερη σημασία στο ζήτημα συγκράτησης των δαπανών, επισημαίνοντας ότι σε κάθε περίπτωση απαιτείται επαρκής αιτιολόγηση κάθε ετήσιας απόκλισης από τα ανώτατα όρια δαπανών, η οποία θα αξιολογηθεί για το αν θα εγκριθεί.
Στο σκέλος των δαπανών, την τετραετία 2025-2028 θα καταβληθεί προσπάθεια συγκράτησης. Η δαπάνη για εργαζομένους στο σύνολο της Γενικής Κυβέρνησης εκτιμάται ότι θα μειωθεί από τα 14,73 δισ. ευρώ φέτος, σε 14,69 δισ. ευρώ το 2025 και σε 14,71 δισ. ευρώ το 2026. Το ποσό αυτό αυξάνεται στα 14,74 δισ. ευρώ τα έτη 2027 και 2028.