Με σειρά αποφάσεων η κυβέρνηση επιχειρεί να ανακόψει το κύμα φυγής εργαζομένων στη σύνταξη, παρότι τα δικαιώματά τους δεν θίγονται με τις αλλαγές των όρων και προϋποθέσεων συνταξιοδότησης που επέρχονται την 1η Ιανουαρίου 2022.
Οι κυριότερες από αυτές τις αποφάσεις είναι το δικαίωμα αναγνώρισης πλασματικών ετών ασφάλισης οποτεδήποτε το αποφασίσουν οι ασφαλισμένοι, η δυνατότητα άσκησης του ευεργετικού θεμελιωμένου δικαιώματος – χωρίς περιορισμούς – και μετά το 2021 και τέλος η ευνοϊκή δικαστική απόφαση που δίνει το δικαίωμα συνταξιοδότησης δημοσίων υπαλλήλων που στο παρελθόν απομακρύνθηκαν από τη θέση τους καθώς έκαναν χρήση «πλαστών» στοιχείων σπουδών.
Πρόκειται για σημαντικές αποφάσεις και ερμηνείες στο πολύπλοκο ασφαλιστικό σύστημα που βελτιώνουν – κατά τι – την αφόρητη κατάσταση που επικρατεί στον τομέα αυτόν και ανακουφίζουν εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένους και συνταξιούχους που αναζητούν καθημερινά λύσεις στο πρόβλημά τους.
Ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης και ο αρμόδιος υφυπουργός Πάνος Τσακλόγλου προχώρησαν επανειλημμένα – το τελευταίο διάστημα – στην παροχή διαβεβαιώσεων ότι όσοι ασφαλισμένοι έχουν θεμελιώσει δικαίωμα εντός του 2021, μπορούν να το ασκήσουν οποτεδήποτε, χωρίς κανέναν περιορισμό
1
Πλασματικά έτη. Το δικαίωμα αναγνώρισης πλασματικών ετών προκειμένου να κατοχυρώσει ο ασφαλισμένος νωρίτερα δικαίωμα συνταξιοδότησης ή να αυξήσει το ποσό της σύνταξής του παραμένει «ενεργό» και μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2021. Αυτό σημειώνεται σε σχετική εγκύκλιο του υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων κ. Π. Τσακλόγλου. Οι ασφαλισμένοι δεν χρειάζεται να σπεύσουν να αναγνωρίσουν πλασματικά έτη, καθώς η αίτηση αναγνώρισης πλασματικών ετών ασφάλισης μπορεί να υποβληθεί οποτεδήποτε, προγενέστερα ή μεταγενέστερα του έτους του οποίου τις προϋποθέσεις επιθυμούν να κατοχυρώσουν και το αργότερο μαζί με την αίτηση συνταξιοδότησης. Mε την εγκύκλιο διαπιστώνεται ότι από τις 18.7.2018 δεν υφίσταται πλέον διαφοροποίηση μεταξύ των ασφαλισμένων του e-ΕΦΚΑ ως προς τον χρόνο υποβολής αιτήσεως αναγνώρισης πλασματικών ετών ασφάλισης και των συνεπειών αυτής και, έκτοτε, είναι δυνατή η θεμελίωση ή κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος σε μικρότερο ηλικιακό όριο με την αναγνώριση πλασματικών ετών ασφάλισης, περιλαμβανομένου και του χρόνου στρατιωτικής υπηρεσίας. Συγκεκριμένα, για όλους τους ασφαλισμένους του e-ΕΦΚΑ η αίτηση αναγνώρισης πλασματικών ετών ασφάλισης μπορεί να υποβληθεί οποτεδήποτε. Ο αναγνωριζόμενος με την αίτηση αυτή χρόνος ασφάλισης μπορεί να αναχθεί σε οποιοδήποτε προηγούμενο έτος, προς θεμελίωση ή κατοχύρωση των τότε ισχυουσών προϋποθέσεων συνταξιοδότησης. Ολα αυτά ισχύουν και για τις εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης.
2
Να μη βιαστούν να φύγουν. Οι οδηγίες που δίνονται μέσω της εγκυκλίου έρχονται αφενός συμπληρωματικά σε πρόσφατες και παλαιότερες οδηγίες του υπουργείου προς τους ασφαλισμένους σχετικά με την άσκηση θεμελιωμένου ή κατοχυρωμένου δικαιώματος συνταξιοδότησης ακόμα και μετά την 31η Δεκεμβρίου 2021. Το υπουργείο παροτρύνει τους ασφαλισμένους που με χρήση πλασματικών ετών ασφάλισης μπορούν να θεμελιώσουν ή να κατοχυρώσουν το δικαίωμα συνταξιοδότησης σε μικρότερο ηλικιακό όριο να μη βιαστούν να υποβάλουν την αίτηση αναγνώρισης ή και την αίτηση συνταξιοδότησης, αφού μπορούν να υποβάλουν από κοινού αυτές τις αιτήσεις ακόμα και μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2021.
3
Καμία αλλαγή. Υπό τον φόβο μαζικής εξόδου ασφαλισμένων προς τη σύνταξη, ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης και ο αρμόδιος υφυπουργός Πάνος Τσακλόγλου προχώρησαν επανειλημμένα το τελευταίο διάστημα στην παροχή διαβεβαιώσεων ότι δεν πρόκειται να επέλθει «καμία αλλαγή στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης» και ως εκ τούτου δεν υπάρχει λόγος οι ασφαλισμένοι να επισπεύσουν την άσκηση του δικαιώματός τους. «Οσοι ασφαλισμένοι έχουν θεμελιώσει δικαίωμα εντός του 2021 μπορούν να το ασκήσουν οποτεδήποτε χωρίς κανέναν περιορισμό» τονίζουν.
Ως εκ τούτου, όσοι ασφαλισμένοι έχουν θεμελιώσει ή κατοχυρώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης μέχρι τις 31.12.2021 δεν συντρέχει κανένας λόγος να σπεύδουν να συνταξιοδοτηθούν στο τέλος του έτους, καθώς αυτό μπορούν να το πράξουν οποτεδήποτε εκείνοι κρίνουν. Ετσι δεν θα στερηθούν και την αυξημένη ανταπόδοση που θα λάβουν για κάθε χρόνο που θα μένουν επιπλέον στην εργασία τους.
4
Το ισχύον καθεστώς συνταξιοδότησης. Αναλυτικά το καθεστώς που είναι τώρα και θα παραμείνει σε ισχύ προβλέπει τα εξής: Οσοι ασφαλισμένοι θεμελίωσαν δικαίωμα συνταξιοδότησης μέχρι τις 18.8.2015 μπορούν να υποβάλουν οποτεδήποτε το αίτημα συνταξιοδότησής τους – και μετά την 1.1.2022 – χωρίς κανέναν περιορισμό ή αύξηση ορίων συνταξιοδότησης. Παράδειγμα: Ασφαλισμένη μητέρα ανηλίκου που μέχρι τις 31.12.2012 είχε 5.500 ημέρες ασφάλισης και ήταν 57 ετών, μπορεί να συνταξιοδοτηθεί οποτεδήποτε, αφού θεμελίωσε δικαίωμα πριν από τις 18.8.2015.
Οσοι ασφαλισμένοι κατοχυρώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης μεταξύ 19.8.2015 και 31.12.2021 μπορούν να ασκήσουν και αυτοί
οποτεδήποτε το δικαίωμά τους – και μετά την 1.1.2022 -, και συγκεκριμένα όταν συμπληρώσουν το νέο (μεταβατικό) όριο ηλικίας. Παράδειγμα (κατοχύρωση μέχρι 31.12.2021, άσκηση μετά την 1.1.2022): Ασφαλισμένη μητέρα στο ΙΚΑ που κατά το έτος 2012 έχει συμπληρώσει 5.500 ημέρες ασφάλισης, έχει συγχρόνως ανήλικο παιδί και συμπληρώνει το 60ό έτος της ηλικίας το έτος 2019. Δικαιούται πλήρη σύνταξη με τη συμπλήρωση της ηλικίας 64 ετών και 5 μηνών. Το δικαίωμα το κατοχυρώνει το 2019 και το θεμελιώνει το 2023. Το δικαίωμα δεν χάνεται και μπορεί να ασκηθεί μετά το 2023.
5
Οσοι δεν θεμελιώνουν δικαίωμα. Οι ασφαλισμένοι που δεν θεμελίωσαν ή δεν κατοχύρωσαν συνταξιοδοτικό δικαίωμα πριν από τις 31.12.2021 δεν εμπίπτουν στα μεταβατικά όρια ηλικίας και συνταξιοδοτούνται από 1.1.2022 με τους εξής βασικούς κανόνες:
l Στο 67ο έτος της ηλικίας με τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης ή 4.500 ημέρες ασφάλισης.
l Στο 62ο έτος της ηλικίας με τουλάχιστον 40 έτη ασφάλισης ή 12.000 ημέρες ασφάλισης.
l Στο 62ο έτος της ηλικίας και τις εκάστοτε ημέρες ασφάλισης που απαιτούνται για μειωμένη σύνταξη, όπου αυτή προβλέπεται.
l Συνεχίζουν να ισχύουν ειδικότερες προβλέψεις για συγκεκριμένες κατηγορίες ασφαλισμένων (στρατιωτικοί, βαρέα και ανθυγιεινά κ.λπ.).
Ξεκίνησε η ηλεκτρονική μεταβίβαση δικαιωμάτων
Τέθηκε σε λειτουργία από τον e-ΕΦΚΑ, η ηλεκτρονική μεταβίβαση επικουρικής σύνταξης λόγω θανάτου συνταξιούχου, που επιτρέπει την έκδοση της επικουρικής σύνταξης εντός 2 μηνών. Η νέα αυτή ηλεκτρονική διαδικασία αντιμετωπίζει ένα γραφειοκρατικό πρόβλημα πολύμηνων καθυστερήσεων που ταλαιπωρούσε τους πολίτες, καθώς τους τελευταίους 12 μήνες κατατέθηκαν πάνω από 20.000 αιτήματα για μεταβίβαση επικουρικής σύνταξης λόγω θανάτου. Πλέον οι δικαιούχοι θα μπορούν να υποβάλουν το αίτημά τους ηλεκτρονικά, ενώ η επικουρική σύνταξη θα απονέμεται δύο μήνες από την έκδοση της κύριας σύνταξης, η οποία αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την έκδοση της επικουρικής.
Ευνοϊκή απόφαση για δημοσίους υπαλλήλους που απολύθηκαν
Δικαιούνται σύνταξη οι υπάλληλοι που απολύθηκαν από το Δημόσιο επειδή είχαν υποβάλει πλαστούς ή παραποιημένους τίτλους σπουδών. Το Ελεγκτικό Συνέδριο έκρινε – οριστικά και αμετάκλητα – πως οι υπάλληλοί που προσελήφθησαν με παραποιημένους τίτλους σπουδών ή απολυτήρια Λυκείου, δικαιούνται κανονικά να λάβουν σύνταξη, παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχαν ο νόμιμες προϋποθέσεις διορισμού τους.
Ωστόσο η σύνταξη θα υπολογιστεί με τις μισθολογικές αποδοχές που αντιστοιχούν στα πραγματικά τους προσόντα. Σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς ανακαλείται ο διορισμός του υπαλλήλου που διαπιστωθεί ότι υπέβαλε πλαστά πιστοποιητικά. Στην περίπτωση αυτή ο υπάλληλος δεν δικαιούται σύνταξη για όσα χρόνια εργάστηκε και ασφαλίστηκε στο Δημόσιο, με το σκεπτικό ότι από την ανάκληση του διορισμού καταλύεται ο δημιουργηθείς υπαλληλικός δεσμός και ο διορισθείς θεωρείται ότι δεν απέκτησε ποτέ την ιδιότητα του υπαλλήλου, με συνέπεια ο χρόνος υπηρεσίας που παρασχέθηκε από αυτόν επί τη βάσει του ανακληθέντος διορισμού να μην αποτελεί χρόνο πραγματικής δημόσιας υπηρεσίας και να μην υπολογίζεται ως συντάξιμος.
Ωστόσο, η μέχρι τώρα πρακτική του Δημοσίου παρέβλεπε το πραγματικό γεγονός της παροχής εκ μέρους του υπαλλήλου εργασίας επί σειρά ετών και την παρακράτηση από τον μισθό του ασφαλιστικών εισφορών. Ο δε μισθός του θα κατεβάλλετο κανονικά στον υπάλληλο ως αντιπαροχή για την εργασία του, ακόμη και στην περίπτωση άκυρης συμβάσεως εργασίας.