H κυβέρνηση έχει επιβάλει lockdown για δεύτερη φορά στην Ελλάδα, αναγκάζοντας τις περισσότερες επιχειρήσεις να αναστείλουν εκ νέου την λειτουργία τους και τους εργαζόμενους να μπουν σε αναστολή. Πόσο όμως θα κοστίσει στην ελληνική οικονομία η επιβολή των μέτρων που πάρθηκαν για τον κορωνοϊό.
Μόνο σοκ προκαλούν οι πρώτες εκτιμήσεις για το κόστος του lockdown στην Ελλάδα. Η αγορά «γκρεμίζεται», απειλούνται με λουκέτο χιλιάδες επιχειρήσεις και χιλιάδες κόσμου κινδυνεύουν να βρεθούν στον ήδη μακρύ κατάλογο της ανεργίας.
Τα στοιχεία δείχνουν πως οι «τυχεροί» που θα συνεχίσουν να έχουν δουλειά θα ζήσουν με «κουρεμένους» μισθούς και ανασφάλεια, όπως ήταν η κατάσταση στις αρχές του Μνημονίου.
Η ελληνική οικονομία ζει με… δανεικά, αφού ελάχιστοι φόροι μπαίνουν στα κρατικά ταμεία για να ενισχύσουν τη λειτουργία του κράτους.
Πρώτες εκτιμήσεις
Πρόχειροι υπολογισμοί της αγοράς μιλούν για ένα ημερήσιο κόστος της τάξεως των 120.000.000-150.000.000 ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται τα μέτρα που εφαρμόζει η κυβέρνηση και κοστίζουν πάνω από 3 δισ. ευρώ τον μήνα.
Οι επιχειρήσεις μέσα στο έτος υπολογίζεται ότι θα χάσουν σχεδόν όσα έσοδα έχει κάθε χρόνο το κράτος. Μέχρι στιγμής, σύμφωνα με την κυβέρνηση, έχουν δοθεί σε μέτρα στήριξης σχεδόν 27,3 δισ. ευρώ, όταν η πτώση τζίρου στις επιχειρήσεις υπολογίζεται στα 35 δισ. ευρώ, πριν «σκάσει» η δεύτερη καραντίνα και στα 50 δισ. ευρώ, μετά το δεύτερο lockdown.
Την ίδια ώρα, από τα 156 δισ. ευρώ που είναι τα συνολικά χρέη των επιχειρήσεων, σε αναστολή πληρωμής έχουν μπει τα 26 δισ. ευρώ, οφειλές που θα αρχίσουν να πληρώνονται μετά το τέλος Απριλίου του 2021.
H πρώτη καραντίνα
Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία για το κόστος της πρώτης καραντίνας, σύμφωνα με την ίδια την ΕΛ.ΣΤΑΤ. Στο δεύτερο τρίμηνο του 2020 τα ελληνικά νοικοκυριά έχασαν 3,9 δισ. ευρώ από το διαθέσιμο εισόδημά τους, αφού οι περισσότεροι εργαζόμενοι πληρώνονταν για τουλάχιστον ένα δίμηνο με το έκτακτο επίδομα των 534 ευρώ.
Το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών μειώθηκε κατά 11,8%, από 32,83 δισ. ευρώ σε 28,96 δισ. ευρώ.
Αυτό σημαίνει ότι τα ελληνικά νοικοκυριά θα χάσουν επιπλέον 1 δισ. ευρώ, με τις απώλειες για τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς να αγγίζει τα 5 δισ. ευρώ!
Κι αυτό γιατί τα ελληνικά νοικοκυριά αναγκάζονται να ζήσουν με επιδόματα των 800 ευρώ. Στα χαμένα εισοδήματα υπολογίζεται η διαφορά του πραγματικού μισθού με το έκτακτο επίδομα. Στα ποσά δεν υπολογίζονται όμως τα χρήματα που θα χάσουν όσοι έχουν μείνει και θα μείνουν άνεργοι. Μιλάμε δηλαδή για χιλιάδες πολίτες, που στην συντριπτική τους πλειονότητα ανήκουν στα χαμηλά εισοδήματα και στη λεγόμενη μεσαία τάξη.
Ολα αυτά δείχνουν ότι η φετινή ύφεση του (κατ’ ελάχιστον 10%) θα μας κοστίσει σχεδόν 18-19 δισ. ευρώ και θα ανεβάσει το χρέος κοντά στο 206% του ΑΕΠ, επίπεδα που δεν έχουμε ξαναδεί ποτέ στην ελληνική Ιστορία. Το πρόβλημα αναμένεται να διογκωθεί μετά τον Απρίλιο του 2021, όταν το κράτος θα αρχίσει να ζητά από τον κόσμο φόρους που δεν έχει πληρώσει, ταυτόχρονα με τις τρέχουσες οφειλές. Δεν αποκλείεται να είναι η πρώτη φορά που θα λειτουργήσει νόμος στην Ελλάδα για τα χρέη: πτώχευση του κόσμου για να απαλλαγεί από φόρους και δάνεια!
Η δεύτερη
Στο οικονομικό επιτελείο προσπαθούν ακόμα να αποτιμήσουν το κόστος του δεύτερου lockdown, ωστόσο με βάση τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. οι επιχειρήσεις έχασαν 6,6 δισ. ευρώ και τα νοικοκυριά 1,2 δισ. ευρώ.
Αυτό σημαίνει ότι στον β΄ γύρο της καραντίνας διάρκειας 20 ημερών ο χαμένος τζίρος θα φτάσει στα 4,9 δισ. και οι απώλειες στο εισόδημα των νοικοκυριών τα 970.000.000 ευρώ.
Η κατανάλωση
Η μείωση του εισοδήματος οδήγησε σε μειωμένες καταναλωτικές δαπάνες κατά 12,7%. Από τα 32,5 δισ. ευρώ στο α΄ τρίμηνο του έτους στα 28,4 δισ. ευρώ, σε μια περίοδο μάλιστα που η κατανάλωση παρουσιάζεται αυξημένη λόγω και των εορτών του Πάσχα, όταν υπήρχε μάλιστα lockdown σε όλη τη χώρα και απαγόρευση μετακίνησης παντού και από νομό σε νομό. Συνολικά δηλαδή οι απώλειες (διαθέσιμο εισόδημα και μείωση κατανάλωσης) ξεπέρασαν τα 8 δισ. ευρώ ή (όπως το υπολογίζει το οικονομικό επιτελείο) κατά 5% σε όρους ΑΕΠ.
Νέος γύρος «κόκκινων» δανείων
Το δεύτερο lockdown μετά το ξέσπασμα της κρίσης του κορωνοϊού τον περασμένο Μάρτιο βρίσκει τις τράπεζες με «παγωμένα» δάνεια συνολικού ύψους 26 δισ. ευρώ. Πρόκειται για δάνεια που αφορούν 400.000 νοικοκυριά και επιχειρήσεις, τα οποία οι τράπεζες έχουν βάλει σε προγράμματα αναστολής πληρωμών, με προγραμματισμένες λήξεις μέχρι τα τέλη του έτους.
Εκτιμάται ότι το νέο lockdown θα δημιουργήσει ακόμα έναν κύκλο «κόκκινων» δανείων, που δεν αποκλείεται να φτάσουν τα 10-15 δισ. ευρώ, δημιουργώντας ένα ασφυκτικό κλοιό γύρω από τις τράπεζες.
Αυτό θα φέρει ακόμα έναν τραπεζικό «πονοκέφαλο», που στη συνέχεια κινδυνεύει να γίνει και πολιτικός: την ερχόμενη χρονιά οι τράπεζες θα κληθούν να περάσουν από τεστ αντοχής, με την ΕΚΤ να απαιτεί χαμηλά ποσοστά «κόκκινων» δανείων. Αυτή η εξέλιξη (όσο ελαστική και αν είναι λόγω Covid) θα φέρει πιο επιθετικές κινήσεις στον νέο πτωχευτικό νόμο.
Κίνδυνος λουκέτων για 70.000 επιχειρήσεις
Στα χρόνια των Μνημονίων είχε αποδειχθεί, όπως λένε και τα οικονομικά μοντέλα, ότι μια μονάδα ύφεσης δημιουργεί 30.000-40.000 νέους ανέργους, ενώ 1% ανάπτυξης 20.000 νέες θέσεις εργασίας. Με αυτά τα δεδομένα θα περίμενε κανείς πως η ανεργία θα φτάσει ξανά στις «μαύρες» ημέρες των Μνημονίων.
Ωστόσο, μία στις τρεις επιχειρήσεις εστίασης και λιανεμπορίου που έκλεισαν τον Νοέμβριο με κρατική εντολή, μόλις ανοίξει ξανά η αγορά, θα είναι στο «κόκκινο». Από τις συνολικά 206.000 επιχειρήσεις των δύο αυτών κλάδων οι περίπου 70.000 επιχειρήσεις εκπέμπουν σήμα κινδύνου για «λουκέτο» και πάνω από 100.000 θέσεις εργασίας κινδυνεύουν να χαθούν.
Τα μέτρα για τους πληγέντες του β΄ κύματος
- Εργαζόμενοι σε εταιρίες που κλείνουν μπαίνουν σε αναστολή σύμβασης και παίρνουν επίδομα ειδικού σκοπού.
- Οι εργαζόμενοι που τίθενται σε αναστολή τον Νοέμβριο θα λάβουν 800 ευρώ αναλογικά με τις ημέρες αναστολής.
- Επιχειρήσεις σε αναστολή λειτουργίας δεν πληρώνουν ΦΠΑ Νοεμβρίου μέχρι 30 Απριλίου και θα αποπληρωθεί σε δόσεις.
- Οι εταιρίες σε αναστολή μπορούν να μην πληρώσουν ρυθμισμένες οφειλές Νοεμβρίου, αλλά στο τέλος της ρύθμισης.
- Εργαζόμενοι σε αναστολή μπορούν να μην πληρώσουν ρυθμίσεις χρεών για τον Νοέμβριο και να τις καταβάλουν στο τέλος της ρύθμισης.
- Συνεχίζεται η αναστολή πληρωμής δόσεων τραπεζικών δανείων, σε συνεννόηση με την Ελληνική Ενωση Τραπεζών, μέχρι το τέλος του έτους.
- Οι εταιρίες στη διευρυμένη λίστα ΚΑΔ Απριλίου δικαιούνται μείωση ενοικίου κατά 40%, με το 50% του ποσού που δεν θα εισπραχθεί να επιστρέφει με μετρητά στους ιδιοκτήτες.
- Στην επιστρεπτέα προκαταβολή 4 ύψους 1 δισ. ευρώ μπαίνουν όλες οι κλειστές εταιρίες και λαμβάνουν κατ’ ελάχιστο 2.000 ευρώ χωρίς επιστροφή του 50%. Τον Δεκέμβριο έρχεται επιστρεπτέα Νο 5, ύψους 700.000.000 ευρώ, ενώ σχεδιάζεται και 6ος κύκλος επιστρεπτέας προκαταβολής με το νέο έτος.
- Εκτακτο επίδομα 400 ευρώ θα πάρουν και οι μακροχρόνια άνεργοι. Πρόκειται για 130.000 συμπολίτες μας που απέκτησαν πρόσφατα την ιδιότητα του μακροχρόνια ανέργου, δηλαδή ξεπέρασαν τους 12 μήνες συνεχούς εγγεγραμμένης ανεργίας στον ΟΑΕΔ από την 1η Μαρτίου, και μέχρι τον Νοέμβριο θα λάβουν την εφάπαξ οικονομική ενίσχυση 400 ευρώ.
- Για δύο μήνες επεκτείνονται όλα τα επιδόματα ανεργίας του ΟΑΕΔ που έληξαν ή λήγουν τους μήνες Σεπτέμβριο, Οκτώβριο, Νοέμβριο και Δεκέμβριο.
Ασκήσεις… Προϋπολογισμού
«Αγκαλιά» με τους λοιμωξιολόγους καταρτίζεται ο Προϋπολογισμός του 2021, που θα πρέπει να κατατεθεί στη Βουλή έως τις 21 Νοεμβρίου.
Στο υπουργείο Οικονομικών γίνονται καθημερινά τηλεδιασκέψεις για τα νέα δεδομένα του κορωνοϊού, ώστε να πέσουν όσο λιγότερο γίνεται έξω στις εκτιμήσεις για τη φετινή ύφεση, αλλά και την ανάπτυξη του 2021. Μπορεί οι στόχοι της Ευρώπης να μην ισχύουν ούτε το επόμενο έτος, ωστόσο γνωρίζουν καλά πως σύντομα η Κομισιόν θα ζητήσει από όλες τις χώρες σχέδιο για το πώς θα εξαλείψει τα ελλείμματα και την αύξηση του χρέους λόγω του κορωνοϊού.
Ο Προϋπολογισμός «χτίζεται» με βάση τρεις αστάθμητους παράγοντες:
- αν θα συνεχιστεί η αύξηση των κρουσμάτων και των διασωληνωμένων
- τον χρόνο που θα έρθει το εμβόλιο, πότε θα έρθουν όλες οι δόσεις και πόσος χρόνος εφαρμογής απαιτείται στον γενικό πληθυσμό
- αν ο κόσμος θα καταφέρει να πληρώσει τις υποχρεώσεις του και δεν εκτροχιαστούν τα έσοδα
Γι’ αυτό τον λόγο από την ύφεση του 8,2% η κυβέρνηση αναθεωρεί τον στόχο σε πάνω από 10%, ενώ έχει βάλει ως στόχο το πρωτογενές έλλειμμα να μην ξεπεράσει το 10% (από 6,2% στην προηγούμενη εκτίμηση).
Το οικονομικό επιτελείο θα αποτυπώνει στον νέο Προϋπολογισμό ότι η ανάπτυξη του 2021 θα είναι μικρότερη κατά 5 δισ. ευρώ. Αντί για ρυθμό ανάπτυξης 7,5% η ελληνική οικονομία θα «τρέξει» με 4,5%-5%.
Προς το παρόν η κυβέρνηση υιοθετεί τις εκτιμήσεις της Κομισιόν, που προβλέπει για του χρόνου ανάπτυξη κοντά στο 5%. Φυσικά, πρόκειται για μια ανάπτυξη που δεν θα καλύψει με τίποτα τις απώλειες του 2020, παρότι στην αρχή της πανδημίας οι εκτιμήσεις της κυβέρνησης μιλούσαν ακόμα και για σχετική… ισοφάριση των απωλειών μέσα στο 2021.
Οι νέες εκτιμήσεις «πατούν» πάνω και στα 32 δισ. ευρώ που θα εισρεύσουν στα κρατικά ταμεία από τα ευρωπαϊκά κονδύλια. Ηδη, πάντως, στην κυβέρνηση ευελπιστούν ότι το δέυτερο κύμα της πανδημίας σε όλη την Ευρώπη θα φέρει και έξτρα πόρους από την Κομισιόν, προκειμένου να μην εκτροχιαστεί τελείως η κατάσταση.
Στο τελικό κείμενο του Προϋπολογισμού θα προβλέπονται δαπάνες για επενδύσεις 10 δισ. ευρώ (από 6,75 δισ. σήμερα) αλλά και επιπλέον αμυντικές δαπάνες κατά 2,5 δισ. ευρώ. Προβλέπονται επίσης περαιτέρω μέτρα στήριξης 1 δισ. ευρώ, αλλά και έκτακτες φοροελαφρύνσεις 1,5 δισ. ευρώ, καθώς η Ευρώπη έχει απαγορεύσει στις χώρες που πλήττονται από την πανδημία να φέρει μόνιμες μειώσεις φόρων έως το τέλος του 2021.