Οι σημαντικές αλλαγές στην επιδημιολογία του καρκίνου του πνεύμονα στη χώρα μας η σημασία της μοριακής ταυτοποίησης του καρκίνου του πνεύμονα για την εξατομίκευση της θεραπείας καθώς και τα εντυπωσιακά αποτελέσματα που δείχνουν κλινικές μελέτες της ανοσοθεραπείας, αποτελούν τα κύρια αντικείμενα των παρουσιάσεων, στο πλαίσιο του 4ου Διεθνούς Σεμιναρίου για τον Καρκίνο του Πνεύμονα.
Το κάπνισμα, ακόμα και το παθητικό, όπως τονίστηκε κατά την έναρξη του σεμιναρίου, εξακολουθεί να αποτελεί τον πιο καθοριστικό παράγοντα εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα. «Αυτό που έχει αλλάξει την τελευταία δεκαετία», υπογράμμισε ο κ. Κοσμίδης, Παθολόγος Ογκολόγος, Δ/ντής της Β Παθολογικής Ογκολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Υγεία» και Πρόεδρος του Σεμιναρίου, «είναι ότι ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες ξεπερνώντας τον καρκίνο του μαστού, λόγω της εξάπλωσης της συνήθειας του καπνίσματος στις γυναίκες».
«Πιο συγκεκριμένα», τόνισε ο κ. Πάρις Κοσμίδης, «στις ΗΠΑ οι θάνατοι από καρκίνο του πνεύμονα στις γυναίκες είναι σήμερα περίπου διπλάσιοι (26%) σε σχέση με τους θανάτους από καρκίνο του μαστού (14%).
«Η επιδημιολογία του καρκίνου του πνεύμονα διαφέρει από χώρα σε χώρα», τόνισε κατά την εισήγησή του ο κ. Ιωάννης Γκιόζος, Πνευμονολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Στις νέες αναπτυσσόμενες χώρες, σημείωσε ο κ. Γκιόζος, παρατηρείται μία δραματική αύξηση των περιστατικών καρκίνου του πνεύμονα ενώ σε χώρες όπου η αντικαπνιστική εκστρατεία υπήρξε επιτυχημένη, όπως σχολίασε ο κ. Κοσμίδης, οι στατιστικές κατέδειξαν δραστική μείωση των θανάτων από την ασθένεια.
Στη χώρα μας, συμπλήρωσε ο κ. Κοσμίδης, όπου δεν υπάρχουν αξιόπιστες στατιστικές, εκφράζονται φόβοι ότι η επιδημία του καρκίνου του πνεύμονα συνεχίζεται ανεξέλεγκτα.
Όσον αφορά στην πρόληψη του καρκίνου του πνεύμονα, ο κ. Γκιόζος τόνισε ότι πρόσφατες καταγραφές υποστηρίζουν την άποψη ότι η κατανάλωση λαχανικών και φρούτων μπορούν να παίξουν ρόλο στην προστασία από τον καρκίνο του πνεύμονα ενώ η σωματική άσκηση, που συνδυάζεται με αποχή από το κάπνισμα, μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης της ασθένειας.
Στη μοριακή ταυτοποίηση του καρκίνου του πνεύμονα αναφέρθηκε η κ. Βασιλική Κωτούλα, Κυτταρολόγος με εξειδίκευση στη Μοριακή Παθολογία, Επίκ. Καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, σημειώνοντας ότι μέχρι σήμερα, οι μη μικροκυτταρικοί καρκίνοι του πνεύμονα, που συνιστούν τουλάχιστον το 80% των καρκίνων του πνεύμονα, αντιμετωπίζονταν με τον ίδιο τρόπο, χωρίς να γίνεται προσπάθεια εξατομίκευσης για συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του όγκου (βιοδείκτες).
«Αυτό που έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια στην αντιμετώπιση του μη μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα», τόνισε η κ. Κωτούλα, είναι ότι εκτός από την ακριβέστερη ιστολογική ταξινόμηση, οι όγκοι χαρακτηρίζονται με βάση την παρουσία μεταλλάξεων της πρωτεϊνης του όγκου EGFR ή την παρουσία υβριδικών πρωτεϊνών (ALK), που συνιστούν το κύριο μονοπάτι ενεργοποίησης και συντήρησης του καρκινικού ιστού για ένα ποσοστό καρκίνων.
Σύμφωνα με την κ. Κωτούλα, ο σχεδιασμός πλέον της θεραπείας γίνεται εξατομικευμένα με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά, πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα την αποτελεσματικότερη εφαρμογή θεραπειών, την επιβίωση για μεγαλύτερο διάστημα και την αναστολή της εφαρμογής της χημειοθεραπείας για την πρώτη γραμμή θεραπείας.
Στο πλαίσιο αυτό, σημείωσε η κ. Κωτούλα, συγκεντρώθηκε υλικό από 324 ασθενείς σε 47 παθολογοανατομικά εργαστήρια της χώρας μας, όπου συμμετείχαν σε 14 τυχαιοποιημένες μελέτες της Συνεργαζόμενης Ογκολογικής Ομάδας (HeCOG). Τα αποτελέσματα αυτά αναμένονται με εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Γι’ αυτό και η δυνατότητα πρόσβασης του ασθενούς στα εργαστήρια για ανάλυση των βιοδεικτών είναι κεφαλαιώδους σημασίας. «Μάλιστα, υπάρχουν μοντέλα που, σε εθνικό επίπεδο, έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα με το μικρότερο δυνατό κόστος», υπογράμμισε κατά την εισήγησή του ο κ. Κυριάκος Σουλιώτης, Επίκ. Καθηγητής της Σχολής Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, ειδικός σε θέματα οικονομικών της υγείας.
Στο σεμινάριο έγιναν αναφορές για τα καινούργια στοχευμένα φάρμακα για τον καρκίνο του πνεύμονα και ιδιαίτερα για εκείνα που χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις εμφάνισης ανθεκτικότητας από τα ήδη χρησιμοποιούμενα.
Ωστόσο, εντυπωσιακές εξελίξεις που υπόσχονται νέες θεραπείες για το μέλλον, καταγράφονται στο πεδίο της ανοσοθεραπείας του καρκίνου του πνεύμονα. Όπως υπογράμμισε κατά την εισήγησή του ο κ. Μαρίνος Τσιατάς, Παθολόγος Ογκολόγος, οι πρώτες επιτυχίες αφορούν στο μελάνωμα, όπου οι θεραπείες τροποποίησης της ανοσολογικής απάντησης του οργανισμού με αναγνώριση του καρκινικού κυττάρου ως ξένο σώμα έχουν οδηγήσει σε εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Κατά τα τελευταία δύο χρόνια, κλινικές μελέτες κατά των υποδοχέων PD-1 και PD-L1, που αποτελούν σημεία ελέγχου της ανοσολογικής απάντησης, κατέγραψαν εντυπωσιακές ανταποκρίσεις και σε ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, νεφρών και προστάτου.
«Η ανοσοθεραπεία πλέον εφαρμόζεται σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία σε κλινικές μελέτες όπου συμμετέχουν ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα και οι εξελίξεις αυτές αναμένεται να οδηγήσουν σε αποτελεσματικότερη χρήση του ανοσολογικού συστήματος κατά του καρκίνου δίνοντας στους ασθενείς την ευκαιρία για ίαση της ασθένειας», τόνισε ο κ. Τσιατάς.
Τέλος, όπως ανέφερε ο κ. Γεώργιος Πενθερουδάκης, Παθολόγος Ογκολόγος, Καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, η θεραπεία και η πρόληψη της θρόμβωσης στον καρκίνο του πνεύμονα είναι ουσιώδους σημασίας και συμβάλλει στην μείωση των θανάτων και ίσως στην επιμήκυνση της ζωής.