Προς το παρόν, δεν υπάρχει γνωστή θεραπεία για την άνοια, ή τις ασθένειες που την προκαλούν συχνότερα, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ. Η πρόσβαση σε επιλογές θεραπείας και διαχείρισης καθιστούν ζωτικής σημασίας την έγκαιρη ανίχνευση των πρώιμων συμπτωμάτων.
Στην άνοια, τα προβλήματα μνήμης είναι συνήθως ένα από τα πρώτα σημάδια γνωστικής εξασθένησης, που σχετίζεται με τη νόσο του Αλτσχάιμερ.
Παρατηρείται επίσης μια μείωση στις μη μνημονικές πτυχές της γνωστικής λειτουργίας, όπως η εύρεση λέξεων, τα προβλήματα όρασης/χωρικής αντίληψης και η εξασθενημένη λογική, ή κρίση, όπως άλλα πρώιμα συμπτώματα άνοιας. Ωστόσο, ορισμένα προειδοποιητικά σήματα είναι λιγότερο γνωστά.
Η άνοια επηρεάζει τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου μας
Αν και οι άνθρωποι γνωρίζουν ότι η άνοια επηρεάζει τον εγκέφαλο, πολλοί δεν γνωρίζουν ακριβώς το πώς προκαλεί βλάβη. Ένας υγιής ανθρώπινος εγκέφαλος περιέχει δεκάδες δισεκατομμύρια νευρώνες (νευρικά κύτταρα). Αυτά τα κύτταρα επεξεργάζονται και μεταδίδουν πληροφορίες μέσω ηλεκτρικών και χημικών σημάτων, στέλνοντας μηνύματα από το ένα μέρος του εγκεφάλου στο άλλο, καθώς και από τον εγκέφαλο σε διάφορα μέρη του σώματος. Με άλλα λόγια, είναι απαραίτητα για τον τρόπο λειτουργίας μας.
Αλλά η νόσος του Αλτσχάιμερ και άλλοι τύποι άνοιας διαταράσσουν, τραυματίζουν και τελικά σκοτώνουν αυτούς τους νευρώνες. Οι συνδέσεις μεταξύ δικτύων νευρώνων μπορεί να διακοπούν και πολλές περιοχές του εγκεφάλου αρχίζουν να συρρικνώνονται.
Μέχρι τα τελευταία στάδια της νόσου του Αλτσχάιμερ, αυτή η διαδικασία -που ονομάζεται ατροφία του εγκεφάλου- είναι ευρέως διαδεδομένη, προκαλώντας σημαντική απώλεια του όγκου του εγκεφάλου.
Διάφορα συμπτώματα μπορεί να υποδηλώνουν την έναρξη της νόσου
Είναι λογικό ότι συνήθως συνδέουμε την άνοια με την απώλεια μνήμης. Αλλά οι ασθένειες, που εκδηλώνουν άνοια, μπορεί να έχουν λιγότερο γνωστά συμπτώματα τα οποία μοιάζουν απροσδόκητα, όπως αλλαγές στη διάθεση και στην προσωπικότητα.
Τα άτομα με άνοια συχνά αναπτύσσουν απάθεια λόγω βλάβης στους μετωπιαίους λοβούς του εγκεφάλου τους. Αυτό το τμήμα του εγκεφάλου ελέγχει τα κίνητρά μας, τον προγραμματισμό και την αλληλουχία των εργασιών μας. Οι ασθενείς με άνοια μπορεί να φαίνεται ότι χάνουν το ενδιαφέρον τους για άλλους ανθρώπους και για δραστηριότητες που κάποτε απολάμβαναν.
Ένα άλλο σύμπτωμα που μερικοί άνθρωποι μπορεί να μην συσχετίζουν με την άνοια είναι η δυσκολία με τους αριθμούς και τα χρήματα. Οι ασθενείς μπορεί να μην μπορούν να περιορίσουν τις δαπάνες τους, ή να υπολογίσουν αριθμητικά στοιχεία, ή να πληρώσουν λογαριασμούς.
Η ικανότητα εκτέλεσης μιας συγκεκριμένης καθημερινής εργασίας μπορεί να είναι ένας από τους πρώτους δείκτες εξέλιξης της άνοιας, προειδοποιεί ο Raymond Dacillo, διευθυντής της εταιρείας C-Care Health Services. Επειδή το Αλτσχάιμερ και άλλες μορφές άνοιας διαταράσσουν και βλάπτουν τα εγκεφαλικά κύτταρα, «αυτό μπορεί να επηρεάσει τις καθημερινές γνωστικές λειτουργίες, όπως η ανάγνωση και η γραφή, και όσοι ζουν με άνοια μπορεί να έχουν μεγάλες δυσκολίες να εκτελέσουν αυτές τις δραστηριότητες», εξηγεί ο Dacillo.
Μια αλλαγή στον τρόπο γραφής μπορεί να είναι μια πολύ πρώιμη ένδειξη άνοιας. Σε ένα άρθρο, που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2020, αυτή η αλλαγή περιγράφεται ως ένα από τα πρώτα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ: «Η γραφή κλονίζεται, λόγω της απώλειας του μυϊκού ελέγχου, της σύγχυσης και της λήθης. Τα συμπτώματα χειροτερεύουν προοδευτικά. Η γραφή γίνεται δυσανάγνωστη και τα φωνολογικά ορθογραφικά λάθη γίνονται αναπόφευκτα”.
Η φυσική πράξη της γραφής είναι πιθανό να αποτελεί πρόβλημα για το άτομο, καθώς η ασθένεια επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου. Ο ασθενής μπορεί να έχει πρόβλημα να υπογράψει, ή να μονογράψει το όνομά του και μια υπογραφή μπορεί να γίνει ακατανόητη και τα γράμματα να μοιάζουν περισσότερο με μουντζούρες.