Δύο μεσαιωνικά χριστουγεννιάτικα έθιμα από τη Βαρκελώνη και τη Βενετία.
Στη μεσαιωνική Βαρκελώνη λάμβανε χώρα το χριστουγεννιάτικο έθιμο της τελετής του παγωνιού. Την ημέρα των Χριστουγέννων ο βασιλιάς έπαιρνε μέσα σε μία χρυσή πιατέλα ένα ψητό παγώνι, που θεωρούνταν ένα από τα πιο σπάνια φαγητά, και το μετέφερε στην τραπεζαρία. Σ’ αυτή την πομπή τον ακολουθούσε ένα πλήθος από ευγενείς, υπηρέτες και σωματοφύλακες. Μέσα στην τραπεζαρία βρισκόταν η βασίλισσα. Ο βασιλιάς τής πρόσφερε το παγώνι για να το μοιράσει σε όλους τους παρευρισκόμενους. Όσοι δέχονταν την εξαιρετική αυτή τιμή, ήταν υποχρεωμένοι να ορκιστούν μπροστά στην ομήγυρη ότι θα προσπαθήσουν ν’ ανδραγαθήσουν στον πόλεμο ή στις ταυρομαχίες.
Στη μεσαιωνική Βενετία, ο Δόγης κι ο λαός πήγαιναν τη νύχτα των Χριστουγέννων στο γειτονικό νησάκι του Αγίου Γεωργίου να προσκυνήσουν το λείψανο του Αγίου Στεφάνου. Στην παραλία του νησιού περίμεναν βενετσιάνικες αρχόντισσες, ντυμένες στα μαύρα και στολισμένες με κοσμήματα, για να υποδεχτούν τον Δόγη και να τον συνοδέψουν μέχρι το ναό. Μετά το τέλος της λειτουργίας όλη η λαμπρή συνοδεία έμπαινε στις γόνδολες και διασχίζοντας τα νερά ξαναγύριζαν στην πλατεία του Αγίου Μάρκου, όπου άρχιζε μεγάλο γλέντι, το οποίο και διαρκούσε μέχρι το πρωί.