Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλάντιμιρ Πούτιν χάραξε μια «κόκκινη γραμμή» για τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους, όταν δήλωσε ότι η Μόσχα θα εξετάσει το ενδεχόμενο να απαντήσει με πυρηνικά όπλα, εάν επιτραπεί στην Ουκρανία να χτυπήσει βαθιά μέσα στη Ρωσία με δυτικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς.
Η δήλωση αυτή προκάλεσε το εξής ερώτημα στη Δύση: Το εννοεί πραγματικά; Η ερώτηση είναι εξαιρετικά κρίσιμη για την πορεία του πολέμου.
Μπλόφα ή όχι;
Εάν ο Putin μπλοφάρει – κάτι που πιστεύει η Ουκρανία και κάποιοι σύμμαχοι της -, τότε η Δύση ενδεχομένως να νιώσει ότι είναι έτοιμη να εμβαθύνει τη στρατιωτική της υποστήριξη προς το Κίεβο ανεξάρτητα από τις απειλές της Μόσχας. Εάν μιλάει σοβαρά, τότε υπάρχει ο κίνδυνος – έχει τονιστεί επανειλημμένα από τη Μόσχα και έχει αναγνωριστεί από την Ουάσινγκτον – ότι η σύγκρουση θα μπορούσε να εξελιχθεί σε έναν Γ’ Παγκόσμιο πόλεμο.
Νέο μήνυμα
Μόλις την περασμένη Τετάρτη 25/9 ο Putin επέκτεινε τη λίστα με τα σενάρια εκείνα που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη χρήση πυρηνικών όπλων από τη Ρωσία. Θα μπορούσε να το κάνει αυτό, όπως είπε, ως απάντηση σε μια μεγάλη διασυνοριακή επίθεση με συμβατικά όπλα, που περιλαμβάνει αεροσκάφη, πυραύλους και drones. Αντίπαλη πυρηνική δύναμη που θα υποστήριζε την επιτιθέμενη στη Ρωσία χώρα, θα θεωρηθεί συμβαλλόμενο μέρος σε αυτήν την επίθεση.
Προφανώς και οι απειλές αυτές αφορούσαν την έγκριση από τη Δύση της χρήσης των βρετανικών Storm Shadow και των αμερικανικών ATACMS για επιθέσεις κατά στόχων στο ρωσικό έδαφος. Σύμφωνα με τον Putin, σε αυτήν την περίπτωση θα απαιτούνταν η άμεση συμμετοχή της Δύσης όσον αφορά την χρήση δορυφόρων και συνδρομή στον εντοπισμό των στόχων.
Μην κάνετε το λάθος
«Ήταν ένα πολύ σαφές μήνυμα: «Μην κάνετε λάθος – όλα αυτά μπορεί να σημαίνουν πυρηνικό πόλεμο», είπε μιλώντας στο Reuters ο Nikolai Sokov, πρώην Σοβιετικός και Ρώσος διπλωμάτης. Πολλοί βουλευτές λένε ότι αναμένουν πως η Ουάσιγκτον θα χρειαστεί να εγκρίνει περισσότερα χρήματα για να βοηθήσει το Κίεβο μέσα στους επόμενους αρκετούς μήνες.
Ο Bahram Ghiassee, πυρηνικός αναλυτής στο think-tank του Henry Jackson Society στο Λονδίνο, συνέδεσε τον χρόνο των δηλώσεων του Putin με το lobbying της Ουκρανίας στη Δύση για την χρήση των δυτικών όπλων και με το γεγονός ότι ο Zelensky θα παρουσίαζε το σχέδιο του στον πρόεδρο των ΗΠΑ, Joe Biden. «Ο Putin λέει: σταματήστε εδώ», είπε ο Ghiassee.
Η αντίδραση από το Κίεβο
Η αντίδραση από το Κίεβο ήταν άμεση. Κατηγόρησε τον Ρώσο πρόεδρο για «πυρηνικό εκβιασμό». «Κατά τη γνώμη μου, αυτή είναι μια ακόμη μπλόφα και ένδειξη της αδυναμίας Putin. Δεν θα τολμήσει να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα γιατί αυτό θα τον καταστήσει τελείως απόκληρο» ανέφερε σε ανάρτηση του στο Χ ο Anton Gerashchenko, πρώην σύμβουλος του υπουργού Εσωτερικών της Ουκρανίας.
Από την πλευρά του ο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, Anthony Blinken είπε ότι η προειδοποίηση του Putin ήταν ανεύθυνη και ανεπαρκώς έγκαιρη και ότι δεν ήταν η πρώτη φορά που «κραδαίνουν πυρηνικά σπαθιά».
Mind games
Ο Andreas Umland, αναλυτής στο Σουηδικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων, κατηγόρησε τον Putin για mind games. «Είναι μια ψυχολογική επιχείρηση Δημοσίων Σχέσεων από το Κρεμλίνο χωρίς πολλή ουσία. Έχει σχεδιαστεί για να φοβίσει τους ηγέτες και τους ψηφοφόρους των χωρών που υποστηρίζουν την Ουκρανία» εκτιμά ο Umland, τη στιγμή που ο Fabian Hoffmann, διδακτορικός ερευνητής και ειδικός στον τομέα της άμυνας στο Όσλο, είπε ότι δεν πιστεύει ότι τα σχόλια του Putin θα μπορούσαν να αγνοηθούν, αλλά ότι είναι σημαντικό να μην αντιδράσουμε υπερβολικά.
«Η ρωσική πυρηνική χρήση δεν είναι επικείμενη. Η ανησυχία δικαιολογείται μόνο όταν η Ρωσία σηματοδοτήσει πραγματικές προετοιμασίες» υπογράμμισε ο Hoffmann, τονίζοντας ότι τα επόμενα βήματα θα έπρεπε να είναι η τοποθέτηση κεφαλών από τις αποθήκες στους πυραύλους για ένα τακτικό χτύπημα, οι προετοιμασίες στα σιλό για μια μεγάλης κλίμακας πυρηνική χρήση και η κήρυξη συναγερμού στα βομβαρδιστικά, κινήσεις που θα εντοπίζονταν από τις ΗΠΑ.
Από την πλευρά του ο ειδικός σε θέματα ασφάλειας της Ρωσίας Mark Galeotti έγραψε ότι «η συζήτηση είναι εύκολη και έχει πολιτικό αντίκτυπο, αλλά αποδεικνύεται ότι η πραγματική προθυμία για χρήση πυρηνικών όπλων και είναι απούσα και είναι κάτι που μπορούμε να εντοπίσουμε αν συμβεί ποτέ».
Ωμό μήνυμα
Παρά τις αναλύσεις αυτές, το Κρεμλίνο έσπευσε μόλις χθες Πέμπτη 26/9 να διαμηνύσει ότι η προειδοποίηση του Putin είναι ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς τη Δύση και ότι θα υπάρξουν σοβαρές συνέπειες, εάν συμμετάσχουν σε επιθέσεις κατά της Ρωσίας.
Την ίδια στιγμή, ο Sergei Karaganov, από τις πλέον σκληροπυρηνικές φωνές στη Ρωσία, υποστήριξε πως ένα περιορισμένο πυρηνικό χτύπημα στην Ευρώπη, θα έκανε τους εχθρούς της Ρωσίας να λάβουν στα σοβαρά την πυρηνική της αποτροπή.
Μάλιστα οι Ρώσοι «χαμήλωσαν» περαιτέρω τα όρια, αναφέροντας πως χρήση πυρηνικών όπλων θα μπορούσε να γίνει είτε για την προστασία της Λευκορωσίας είτε ακόμα και ως απάντηση σε μια επίθεση με συμβατικά όπλα που θα αποτελούσε «κρίσιμη απειλή για την κυριαρχία μας». Μέχρι τώρα το πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας κάνει λόγο για επίθεση που αφορά «την ίδια την ύπαρξη του κράτους».
Πότε θα ρίξει πυρηνικά η Ρωσία
Ο Yevgeny Minchenko, Ρώσος πολιτικός σύμβουλος, υποστήριξε ότι η αλλαγή του πυρηνικού δόγματος της Ρωσίας, ήταν ένα ωμό μήνυμα προς την Ουκρανία και τη Δύση να μην κλιμακώσουν περαιτέρω τον πόλεμο στη Ρωσία. «Αν προσπαθήσετε να μας σκοτώσετε με τα χέρια του πληρεξούσιου σας, θα σκοτώσουμε και τον πληρεξούσιό σας και εσάς, ήταν το μήνυμα», είπε ο Minchenko.
Ο Sergei Markov, πρώην σύμβουλος του Κρεμλίνου, είπε ότι οι αλλαγές αυτές ανοίγουν την πόρτα στη Ρωσία να χρησιμοποιήσει τακτικά πυρηνικά όπλα στο πεδίο της μάχης, υπό ορισμένα σενάρια και συγκεκριμένα κατά της Ουκρανίας.
«Το όριο για τη χρήση πυρηνικών όπλων έχει μειωθεί. Τώρα θα είναι ευκολότερο για τη Ρωσία να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα. Ο λόγος για την αλλαγή του πυρηνικού δόγματος ήταν η απειλή μιας πλήρους κλιμάκωσης από τη Δύση. Η Δύση είναι σίγουρη ότι η Ρωσία δεν θα χρησιμοποιήσει πρώτη τακτικά πυρηνικά όπλα. Η Ρωσία λέει τώρα ότι είναι έτοιμη να το κάνει» τόνισε ο Markov, αναφέροντας πως η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τακτικά πυρηνικά όπλα κατά της Ουκρανίας ή κατά αεροπορικών βάσεων σε Ρουμανία ή Πολωνία, εάν τα ουκρανικά μαχητικά απογειώνονταν από αυτά και εάν το Κίεβο – υποστηριζόμενο από τους αμερικανικούς ή τους βρετανικούς δορυφόρους – χρησιμοποιούσε αυτά τα αεροσκάφη για να πλήξει τη Μόσχα ή άλλες πόλεις της κεντρικής Ρωσίας.
Αλαζονεία
Ο Igor Korotchenko, Ρώσος στρατιωτικός αναλυτής που εμφανίζεται συχνά στην κρατική τηλεόραση, είπε ότι οι αλλαγές αυτές στο πυρηνικό δόγμα ήταν απαραίτητες επειδή η Δύση είχε αγνοήσει μια σειρά από προηγούμενα προειδοποιητικά σήματα κατά της περαιτέρω κλιμάκωσης, συμπεριλαμβανομένων των ρωσικών ασκήσεων το καλοκαίρι με πρόβα χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων.
«Βλέπουμε ότι οι δυτικοί αντίπαλοι μας δεν σέβονται πλέον καμία «κόκκινη γραμμή», διότι πιστεύουν ότι οι οποιεσδήποτε ενέργειες τους για τον εξοπλισμό της Ουκρανίας ή για πλήγματα με τη βοήθεια εναντίον υποδομών βαθιά μέσα στο ρωσικό έδαφος δεν θα αντιμετωπιστούν με πυρηνική κλιμάκωση» είπε ο Korotchenko, ενώ ο Vladimir Avatkov που συμμετέχει σε επίσημο όργανο παροχής συμβουλών στον Putin για τις διεθνείς σχέσεις, υπογράμμισε ότι η ανακοίνωση των αλλαγών στο πυρηνικό δόγμα επέτρεψε στη Μόσχα να προλάβει οποιαδήποτε δυτική απόφαση για πυραύλους για την Ουκρανία.
«Ας σκεφτούν τώρα. Αυτή είναι μια προσπάθεια όχι απλώς να τους προειδοποιήσουμε, αλλά να τους επιστρέψουμε τον φόβο που έχουν χάσει εντελώς. Και ίσως ακόμη και κάποια στρατηγική σκέψη» ανέφερε ο Avatkov.
Οι δύο κόκκινες γραμμές
Σε δηλώσεις του ο πρώην Ρώσος διπλωμάτης Nikolai Sokov είπε ότι στη Μόσχα υπάρχει η αίσθηση ότι η Δύση δεν λαμβάνει υπόψη τις πυρηνικές της προειδοποιήσεις.
«Για αυτό η Ρωσία αποφάσισε τώρα να ενισχύσει το σήμα. Ο Putin αποφάσισε ότι η Δύση είναι σαν τα μικρά παιδιά, ότι δηλαδή πρέπει να εξηγείς κάθε μικρό πράγμα γιατί απλά δεν το καταλαβαίνουν» είπε ο Sokov, τονίζοντας ότι ανησυχεί για τη «χαλαρή συζήτηση» μεταξύ πολιτικών και σχολιαστών που υποστηρίζουν ότι η Δύση έχει περάσει ατιμώρητα μια σειρά από ρωσικές κόκκινες γραμμές – προμηθεύοντας την Ουκρανία με άρματα μάχης και μαχητικά αεροσκάφη F-16, για παράδειγμα – και ότι οι προειδοποιήσεις της Μόσχας έχουν αγνοηθεί.
«Στην πραγματικότητα, η Δύση δεν είχε ακόμη παραβιάσει δύο κόκκινες γραμμές που η Ρωσία είχε διατυπώσει ξεκάθαρα: να στείλει στρατεύματα του ΝΑΤΟ να πολεμήσουν στην Ουκρανία και να αφήσει την Ουκρανία να εκτοξεύσει δυτικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς στη Ρωσία. Πώς μπορούμε να πούμε πώς ο Putin θα αντιδράσει, αν μέχρι στιγμής δεν έχουν ξεπεραστεί οι ρωσικές «κόκκινες γραμμές»;
Αυτό που με ανησυχεί πραγματικά είναι όλη αυτή τη χαλαρή συζήτηση, ακριβώς επειδή βρισκόμαστε κατά μέτωπο σε μια κατάσταση που μας είναι εντελώς άγνωστη.. Εάν δεν λάβεις υπόψη τους κινδύνους, είναι πιθανό να έχεις μια πολύ δυσάρεστη έκπληξη» κατέληξε ο Ρώσος διπλωμάτης.