Ο Ερντογάν αγκαλιάζει τους ισλαμοεθνικιστές, ενώ «βάζει στον πάγο» τη νεολαία της χώρας του ελέγχοντας το διαδίκτυο
Του Μιχάλη Ψύλου
«δημοκρατία»
«Αν όχι τώρα χαλιφάτο, πότε, αν όχι αυτός, ποιος;» διερωτάται το τουρκικό περιοδικό «Getcek Hayat» («Αληθινή Ζωή») μετά τη μετατροπή της Αγια-Σοφιάς σε τζαμί, καλώντας τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν να επαναφέρει τη χώρα και επισήμως στην οθωμανική εποχή.
Αν επρόκειτο για κάποιο περιθωριακό έντυπο, ουδείς θα ασχολούνταν. Μόνο που το «Getcek Hayat» ανήκει στον ισχυρό μιντιακό όμιλο Αλμπαϊράκ, ο οποίος εκδίδει την εφημερίδα «Yeni Safak» και διαθέτει δύο μεγάλα τηλεοπτικά δίκτυα στη γείτονα.
Πρόκειται για «Επίθεση στη Δημοκρατία» γράφει στο πρωτοσέλιδό της η αντιπολιτευόμενη «Cumhuriyet», ενώ ο δικηγορικός σύλλογος της Αγκυρας υπέβαλε μήνυση εναντίον των εκδοτών του περιοδικού. Σε ανακοίνωσή του ο δικηγορικός σύλλογος αναφέρει ότι «η Τουρκία είναι ένα δημοκρατικό, κοσμικό και κοινωνικό κράτος δικαίου και η έκκληση για επαναφορά του χαλιφάτου συνιστά προσπάθεια συνταγματικής εκτροπής».
Φωνή βοώντος! Οσο κι αν ο εκπρόσωπος του Ερντογάν, Ιμπραΐμ Καλίν προσπάθησε να ανασκευάσει το δημοσίευμα, η ουσία παραμένει. Ο Ερντογάν έχει βάλει για τα καλά πλώρη να επαναφέρει την Τουρκία στην εποχή των Οθωμανών, ονειρευόμενος ότι και ο ίδιος θα γίνει και επισήμως… σουλτάνος· ο δεύτερος… σουλτάνος μετά τον Μωάμεθ τον Πορθητή. Αυτό φρόντισε να γίνει κατανοητό στην προκλητική πρώτη μουσουλμανική προσευχή στην Αγια-Σοφιά και στο ιδιαίτερο τελετουργικό: ο επικεφαλής της θρησκευτικής Αρχής Αλί Ερμπάς να στέκεται στην Αγια-Σοφιά και να κρατά ένα σπαθί στα χέρια, σύμβολο της κατάκτησης. «Για φίλους και οπαδούς είναι σημάδι εμπιστοσύνης και προστασίας, ενώ για όποιον επιδιώκει να αντιταχθεί σημαίνει: “Θα νιώσετε το σπαθί μου”» όπως γράφει η «Liberation».
Η γερμανική «Suddeutsche Zeitung» τονίζει με έμφαση ότι το καθεστώς Ερντογάν κάνει μεγάλες προσπάθειες «να τον εμφανίζουν ως απόγονο και εφαρμοστή της πολιτικής του Πορθητή σουλτάνου. Και, φυσικά, να αρνηθούν τη βυζαντινή – χριστιανική προϊστορία, δηλαδή να αρνηθούν την ίδια την Ιστορία. Με την εργαλειοποίηση της Αγίας Σοφίας, ο Ερντογάν δεν αποσκοπεί μόνο στους Τούρκους μουσουλμάνους. Με το λαϊκιστικό μείγμα εθνικισμού, νεοοθωμανικής εξύψωσης του παρελθόντος και την ελάχιστα συγκεκαλυμμένη προτίμηση προς τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, εμφανίζεται ως ηγέτης των μουσουλμάνων παγκοσμίως, ως μαχητής ενάντια σε όλες τις αδικίες, είτε πρόκειται για την ισραηλινή πολιτική εποικισμού και κατοχής στην Παλαιστίνη, τον πόλεμο στη Συρία ή την ισλαμοφοβία στην Ευρώπη. Στόχος του; Η κινητοποίηση των μουσουλμάνων, οι οποίοι συχνά δεν είναι ικανοποιημένοι με την πολιτική κατάσταση στις χώρες καταγωγής τους, στην υπηρεσία ενός Τούρκου προέδρου, ο οποίος αγωνίζεται κυρίως για να διατηρήσει την εξουσία στη χώρα του.
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που ο γιος του Ερντογάν, ο Νετσμετίν Μπιλάλ, την επομένη της πρώτης μουσουλμανικής προσευχής στην Αγια-Σοφιά μίλησε στο CNN Turk και ζήτησε την επαναφορά του περσοαραβικού οθωμανικού αλφαβήτου, το οποίο είχε καταργήσει ο Κεμάλ Ατατούρκ στην προσπάθειά του να κόψει κάθε δεσμό της σύγχρονης Τουρκίας με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Σε ευθεία επίθεση κατά του Κεμάλ Ατατούρκ, ο Μπιλάλ Ερντογάν είπε χαρακτηριστικά: «Μας είπαν ότι μείναμε πίσω στο δημοτικό μας σχολείο λόγω του αλφαβήτου μας. Η Ελλάδα και η Κίνα γιατί δεν άλλαξαν το αλφάβητό τους; Η ανάπτυξη δεν έχει καμία σχέση με το αλφάβητο. Ο άνθρωπος αναπτύσσεται χωρίς να αλλάζει τα ρούχα του, γιατί συνδέσαμε την αλλαγή ρούχων με την ανάπτυξη». Στον γιο του Ερντογάν ανέλαβε να απαντήσει ο γνωστός Τούρκος ιστορικός και συγγραφέας Σινάν Μεϊντάν, υπενθυμίζοντάς του: «Το αλφάβητο της ελληνικής γλώσσας ήταν ελληνικό, το κινεζικό σύστημα χαρακτήρων ήταν κατάλληλο για την κινεζική γλώσσα, αλλά η οθωμανική χρήση του αραβοπερσικού αλφαβήτου δεν ήταν κατάλληλη για την τουρκική γλώσσα. Αλλωστε τότε το ποσοστό των αναλφάβητων στην Τουρκία ήταν πάνω από 90%».
O «Χαλίφης της Αγκυρας», όπως χαρακτηρίζει τον Ερντογάν ο αλγερινός συγγραφέας Σαλάχ Γκεμρίχι στη «Liberation», «γράφει ένα νέο εθνικό αφήγημα, προσανατολίζοντας πολιτικά τη σύγχρονη Τουρκία ως ισλαμική χώρα και διάδοχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας». Εάν πετύχει ο υπολογισμός του Ερντογάν, αυτό θα μπορούσε να επιστρατεύσει τους απανταχού μουσουλμάνους -οι οποίοι συχνά δεν είναι ικανοποιημένοι με την πολιτική κατάσταση στις χώρες καταγωγής τους- στην υπηρεσία ενός Τούρκου προέδρου. Και αυτό είναι σημαντικό για τον Ερντογάν γιατί στο εσωτερικό της Τουρκίας εμφανίζεται αποδυναμωμένος και παραμένει στην εξουσία χάρη στη διάσπαση της αντιπολίτευσης. Από την άλλη πλευρά, επιδιώκει να εξασφαλίσει την υποστήριξη των πιο ακραίων συντηρητικών και εθνικιστικών δυνάμεων στη χώρα. «Σε μια χρονική στιγμή που η κυβέρνηση του AKP χάνει στις δημοσκοπήσεις, η μετατροπή της Αγια-Σοφιάς σε τζαμί είναι ένα σημαντικό σύμβολο στο πεδίο της εσωτερικής πολιτικής, έναντι κυρίως των ισλαμικών και ισλαμιστικών ομάδων που απαιτούσαν τη μετατροπή αυτή εδώ και χρόνια» λέει η Ανεγκρετ Ρίλκε, ειδική σε θέματα Ισλάμ στο Freie Universität του Βερολίνου.
Την ίδια ώρα ο Τούρκος πρόεδρος προσπαθεί να καθυποτάξει τη νέα γενιά, η οποία φυσικά και δεν πείθεται από τις ισλαμοεθνικιστικές κορόνες του καθεστώτος, έχοντας να αντιμετωπίσει μια διαρκώς αυξανόμενη ανεργία και αβεβαιότητα για το μέλλον. Για τον σκοπό αυτό το καθεστώς Ερντογάν έχει βάλει στόχο να ελέγξει ακόμη περισσότερο με ένα δρακόντειο αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο τα διεθνή κοινωνικά μέσα, όπως το facebook και το twitter, ενισχύοντας τη λογοκρισία, όπως γράφει το γερμανικό δίκτυο Tagesschau. Το τουρκικό Κοινοβούλιο άρχισε ήδη να συζητά νέους κανονισμούς για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Διεθνείς πλατφόρμες, όπως το facebook, το twitter ή το YouTube, θα πρέπει υποχρεωτικά να ανοίξουν παραρτήματα στην Τουρκία με έναν υπεύθυνο αντιπρόσωπο «για να μπορεί η χώρα να προστατεύσει τους πολίτες της από την προσβολή και την παρενόχληση άλλων χρηστών στο διαδίκτυο», όπως ισχυρίστηκε ο εισηγητής του νέου νόμου και βουλευτής του κυβερνώντος AKP Εζλέμ Ζενγκίν. «Αν θέλουν οι διεθνείς πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης να συνεχίσουν να λειτουργούν στη χώρα μας, πρέπει να συμμορφωθούν στους νόμους μας» είπε χαρακτηριστικά ο βουλευτής του Ερντογάν.
Ο Ερόλ Εντέρογλου, εκπρόσωπος των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα στην Τουρκία, υποστηρίζει, όμως, ότι «στόχος του νέου νομοσχεδίου είναι να αποφευχθεί η ζημιά στη φήμη του προέδρου Ερντογάν, αλλά και να πάψει η κριτική από το εξωτερικό να “μπερδεύει” το μυαλό των Τούρκων πολιτών, αφού δύσκολα θα ενημερώνονται από ανεξάρτητες εκθέσεις από το εξωτερικό». Ο Τούρκος δημοσιογράφος εκφράζει φόβους ότι με το νέο νομοσχέδιο, το οποίο αναμένεται να εγκριθεί με τις ψήφους του ΑΚΡ και του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, «θα μπορεί η κυβέρνηση να λογοκρίνει το περιεχόμενο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με την αιτιολογία ότι απειλεί την εθνική ασφάλεια ή πως θέτει σε κίνδυνο τη φήμη της χώρας. Αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση θα θέσει τα ανεξάρτητα ξένα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υπό τον έλεγχο των δικών της δικαστηρίων».
Και κάτι ακόμη! Λέγεται ότι τα δεδομένα των χρηστών θα αποθηκεύονται στην Τουρκία, δίνοντας στις Αρχές ευκολότερη πρόσβαση στους… αντιφρονούντες. Για όσους διαμαρτύρονται, βέβαια, ο Ερντογάν είχε προειδοποιήσει φίλους και αντιπάλους του από το 1998, πριν αναλάβει την εξουσία: Η δημοκρατία είναι απλώς το τρένο στο οποίο ανεβήκαμε μέχρι να φτάσουμε στον στόχο μας, τη δημιουργία, δηλαδή, ενός μονοκομματικού ισλαμικού κράτους.