Επί μήνες η Τουρκία έδειχνε να βαδίζει στον δρόμο της ομαλότητας και μάλιστα σε δρόμο ευνοϊκό για τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Οι επί χρόνια τεταμένες σχέσεις με την Ευρώπη θερμαίνονταν, καθώς η σημασία της Άγκυρας ως συμμάχου στο ΝΑΤΟ ενισχύθηκε από τη στροφή του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ προς τη Μόσχα, ενώ ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός ψυχορραγούσε και τα επιτόκια, που αποτελούσαν επί μακρόν την πληγή του Ερντογάν, επιτέλους έπεφταν.
Υπήρχαν ακόμη και ενδείξεις ότι μια 40χρονη εξέγερση των Κούρδων αυτονομιστών μπορεί να πλησιάζει στο τέλος της. Αλλά η σκοτεινή πλευρά της διακυβέρνησης του Ερντογάν σιγόβραζε στο παρασκήνιο, καθώς οι αρχές εξαπέλυαν πολύμηνη καταστολή κατά των πολιτικών του αντιπάλων, την ώρα που ο ίδιος κατακεραύνωνε την αντιπολίτευση ως το “πρόβλημα που δηλητηριάζει τη δημοκρατία”.
Αυτό κορυφώθηκε την Τετάρτη με τη σύλληψη του Εκρέμ Ιμάμογλου, του δημοφιλούς δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, ο οποίος θεωρείται ευρέως ο πιο ισχυρός πολιτικός που αμφισβητεί τον Ερντογάν από τότε που ο πρόεδρος ανέβηκε στην εξουσία, το 2002.
Με ένα σμπάρο, οι επιτυχίες που θα μπορούσε να αναδείξει ο Ερντογάν τους τελευταίους 18 μήνες τέθηκαν σε κίνδυνο εν μέσω φόβων ότι η σύλληψη του Ιμάμογλου σηματοδοτεί ένα επικίνδυνο σημείο καμπής για την Τουρκία, κι ας έχει η χώρα συνηθίσει σε χρόνια υφέρποντος αυταρχισμού υπό την εξουσία του.
Η οικονομία
Οι επενδυτές, οι οποίοι επέστρεψαν προσεκτικά στις τουρκικές αγορές αφότου ο Ερντογάν εγκατέλειψε τις ανορθόδοξες νομισματικές πολιτικές του αντέδρασαν με το ίδιο σοκ. Η λίρα σημείωσε χαμηλό ρεκόρ έναντι του δολαρίου, καθώς αυξήθηκαν οι ανησυχίες για τη δέσμευση του Ερντογάν στο κράτος δικαίου και τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις, σημειώνουν οι Financial Times
Ο δείκτης αναφοράς Bist 100 έκλεισε με πτώση σχεδόν 9 τοις εκατό. Η Capital Economics δήλωσε ότι η σύλληψη του Ιμάμογλου εγείρει ανησυχίες σχετικά με “την ευρύτερη μεταρρυθμιστική ατζέντα” και υποδηλώνει ότι “οι πολιτικές και όχι οι οικονομικές ανησυχίες μπορεί να αρχίσουν να κυριαρχούν στη σκέψη του προέδρου Ερντογάν”.
Ο Galip Dalay στο Chatham House δήλωσε ότι η σύλληψη του Ιμάμογλου θα μπορούσε επίσης να κάμψει τις ελπίδες της Άγκυρας να χρησιμοποιήσει τους ενισχυμένους δεσμούς άμυνας και ασφάλειας με την Ευρώπη για να αναπτύξει μια ευρύτερη σχέση με την ήπειρο.
Βέβαια ένας Γερμανός αξιωματούχος δήλωσε ότι είναι αδύνατο να “αγνοηθεί η Τουρκία”, δεδομένου του μεγέθους της αμυντικής της βιομηχανίας. “Αλλά βρισκόμαστε στην αρχή της συζήτησης”, δήλωσε ο αξιωματούχος. “Είναι στα χέρια της Τουρκίας να κάνει αυτή τη συζήτηση ευκολότερη ή δυσκολότερη. Θα θέλαμε να την κάνει ευκολότερη η Τουρκία. Αλλά τα τελευταία 24ωρα δείχνουν ότι πηγαίνει σε διαφορετική κατεύθυνση”.
Η ευκαιρία με την επιστροφή Τραμπ
Ωστόσο, η νεοαποκτηθείσα σημασία της Άγκυρας για την ευρωπαϊκή άμυνα, σε συνδυασμό με την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, μπορεί να ήταν οι παράγοντες που ενθάρρυναν τον Ερντογάν, έναν αδίστακτο πολιτικό χειριστή, να κινηθεί εναντίον του κύριου αντιπάλου του, δήλωσαν αναλυτές.
Ο Seda Demiralp, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Işık της Κωνσταντινούπολης, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ “διευκόλυναν τη στροφή σε αυτή τη γωνία”, δείχνοντας ότι μπορούν “να συνεργαστούν με τους ανθρώπους που αποκαλούμε ισχυρούς άνδρες”.
Ο Ιμάμογλου και οι άλλοι φυλακισθέντες
Ο Ιμάμογλου, ξεχωρίζει ως ένας από τους λίγους πολιτικούς που απευθύνεται σε ένα ευρύ φάσμα ψηφοφόρων, συμπεριλαμβανομένων των Κούρδων, των συντηρητικών και των κοσμικών. Βοήθησε το κεντρώο, κοσμικό αντιπολιτευόμενο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) να επιφέρει τη χειρότερη εκλογική ήττα στην ιστορία του ΑΚΡ του Ερντογάν στις τοπικές εκλογές πέρυσι.
Αλλά ο 54χρονος έχει αντιμετωπίσει μια σειρά από ποινικές έρευνες σε μια χώρα όπου ο Ερντογάν, ο οποίος κυριαρχεί στην τουρκική πολιτική για περισσότερες από δύο δεκαετίες, ασκεί τεράστιες εξουσίες σε κρατικούς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένου του δικαστικού συστήματος. Την Πέμπτη, δήλωσε ότι δεν έχει χρόνο να ασχοληθεί με τους θεατρινισμούς της αντιπολίτευσης.
Αλλά για τον πρώην βουλευτή, Kınıklıoğlu, η σύλληψη του Ιμάμογλου είναι “ένα σαφές σημάδι ότι ο Ερντογάν δεν θέλει να πάρει κανένα ρίσκο” πριν από τις επόμενες προεδρικές εκλογές.
Και άλλοι πολιτικοί αντίπαλοι του Ερντογάν έχουν βρεθεί πίσω από τα κάγκελα. Ο Selahattin Demirtaş, ένας χαρισματικός ηγέτης της κουρδικής αντιπολίτευσης που αμφισβήτησε τον Ερντογάν για την προεδρία, βρίσκεται στη φυλακή από το 2016, παρά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι κακώς φυλακίστηκε για τις πολιτικές του ομιλίες.
Ο Ümit Özdağ, ηγέτης του μικρού υπερεθνικιστικού κόμματος Νίκη, φυλακίστηκε τον Ιανουάριο με την κατηγορία ότι προσέβαλε τον Ερντογάν και “υποκίνησε μίσος” με αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατά των προσφύγων.
Όμως ο Ιμάμογλου αντιπροσώπευε ένα νέο σύνορο: Ποτέ άλλοτε ο Ερντογάν δεν είχε κινηθεί τόσο αποφασιστικά εναντίον της κυρίαρχης αντιπολίτευσης και της ηγετικής φυσιογνωμίας του παλαιότερου κόμματος της Τουρκίας, το οποίο ιδρύθηκε από τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, τον ιδρυτή της σύγχρονης τουρκικής δημοκρατίας.
Οι επικριτές του Ερντογάν και η αντιπολίτευση πιστεύουν εδώ και καιρό ότι ο υφέρπων αυταρχισμός καθοδηγείται από έναν κυρίαρχο παράγοντα: την αποφασιστικότητά του να παραμείνει στην εξουσία.
Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες, ο Ερντογάν θα μπορούσε να διεκδικήσει νέες εκλογές εάν το κοινοβούλιο προκηρύξει εκλογές πριν από τη λήξη της θητείας του ή εάν τροποποιηθεί το σύνταγμα. Αλλά αυτό θα απαιτούσε σημαντική υποστήριξη από την αντιπολίτευση για να εξασφαλίσει διευρυμένη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.
Ο Hamish Kinnear, ανώτερος αναλυτής για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική στην εταιρεία πληροφοριών κινδύνου Verisk Maplecroft, δήλωσε ότι ο κίνδυνος τώρα είναι ότι “η σύλληψη του Ιμάμογλου ενώνει την αντιπολίτευση και προκαλεί πολιτική αντίδραση”.
Οι διαδηλώσεις
Ήδη η ανησυχία στην Τουρκία έχει μεταφερθεί στους δρόμους. Χιλιάδες διαδηλωτές στην Κωνσταντινούπολη αψήφησαν και την Πέμπτη (20/3) την απαγόρευση διαδηλώσεων που επιβλήθηκε μετά τη σύλληψη του Ιμάμογλου και κατέκλυσαν τους δρόμους έξω από το δημαρχείο, και το πάρκο Γκεζί, φωνάζοντας: «Όλοι μαζί ενάντια στον φασισμό». Μάλιστα ξέσπασαν επεισόδια με την τουρκική αστυνομία να κάνει χρήση πλαστικών σφαιρών και δακρυγόνων προς την κατεύθυνση του κόσμου που είχε συγκεντρωθεί.
