Η κλίμακα επιρροής των λόμπι είναι τεράστια και περιλαμβάνει από την αποστολή επιστολών από φορείς με προτάσεις για κάποιο θέμα έως και προτάσεις για τροπολογίες σε συγκεκριμένη νομοθεσία
Δεν ξαφνιάζονται όσοι γνωρίζουν καλά την ευρωπαϊκή συνοικία των Βρυξελλών, την περιοχή όπου στεγάζονται οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, όταν βλέπουν την Αγορά της Σιμόν Βέιλ, το κύριο τμήμα της πεζοδρόμησης μπροστά από το κτίριο του Ευρωκοινοβουλίου, να σφύζει από κόσμο σχεδόν καθημερινά. Ευρωβουλευτές, δημοσιογράφοι, επισκέπτες από σχολεία, ακαδημαϊκά ιδρύματα, προσκεκλημένοι ευρωβουλευτών βρίσκονται εκεί για να διαβούν το κατώφλι της εισόδου του. Ανάμεσά τους βρίσκονται και οι λομπίστες, οι επαγγελματίες που δρουν για λογαριασμό μιας ομάδας πίεσης, ενόςλόμπι. Διακρίνονται από την περισσότερο επιμελή και μοδάτη εμφάνισή τους, ειδικότερα οι επονομαζόμενοι «σύμβουλοι λομπίστες».
Qatargate: Η εβδομάδα που ταρακούνησε το Ευρωκοινοβούλιο
Ολοι τους, ακόμη και οι πιο ανέμελα ντυμένοι λομπίστες οργανισμών της κοινωνίας των πολιτών, φέρουν την ειδική κάρτα που αποκτούν από το Ευρωκοινοβούλιο, γύρω στις 6.000 τον χρόνο, και η οποία τους δίνει το δικαίωμα ελεύθερης εισόδου στο κτίριό του. Η παρουσία τους γίνεται ακόμη πιο αισθητή όταν βασικές νομοθεσίες της ΕΕ «εισάγονται» στο Ευρωκοινοβούλιο προς συζήτηση. Είναι η εποχή που η πίεση από τους λομπίστες κορυφώνεται, οι συναντήσεις στα γραφεία των ευρωβουλευτών, στα καφέ της Ευρωβουλής, στο γνωστό, για παράδειγμα, Μίκι Μάους, στα στέκια της PlaceLux πληθαίνουν.
Η κλιματική αλλαγή
Πριν από μερικούς μήνες, όταν το Ευρωκοινοβούλιο ετοιμαζόταν να ψηφίσει τις νομοθετικές προτάσεις του «Fit for 55», του εμβληματικού σχεδίου της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, οι συναντήσεις μεταξύ ευρωβουλευτών και λόμπι ήταν απανωτές. Το InfluenceMap, ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ασχολείται με συναφή θέματα, κατέγραψε ότι μεταξύ Σεπτεμβρίου και Μαρτίου μόνο οι αυτοκινητοβιομηχανίες πραγματοποίησαν 32 συναντήσεις με ευρωβουλευτές που συμμετείχαν στην προτεινόμενη νομοθεσία, εκ των οποίων οι 22 έγιναν με φορείς αντίθετους προς τα σχέδια της ΕΕ για τον τερματισμό της πώλησης βενζινοκίνητων και πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων. Αλλά και προς την πλευρά της Κομισιόν το αντίστοιχο λόμπι δεν φαίνεται να ήταν αμελητέο. Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Επιτροπής, υπεύθυνος για το πακέτο «Fit for 55», Φρανς Τίμερμανς και ο διευθυντής της διεύθυνσής του Ντίντερικ Σάμσον είναι από τους μεγαλύτερους συμμετέχοντες σε συναντήσεις με εκπροσώπους των λόμπι. Ανάμεσα στους επιτρόπους πρώτος είναι ο Τιερί Μπρετόν και δεύτερος ο Νίκολας Σμιθ.
Τα ασαφή όρια
«Το λόμπι γίνεται στην Ευρωβουλή, στην Κομισιόν, αλλά και στο Συμβούλιο. Αναπτύσσεται γύρω από όλο τον μηχανισμό αποφάσεων της ΕΕ και οι λομπίστες προσπαθούν να επηρεάσουν κάθε στάδιο, ξεκινώντας από την Κομισιόν, περνώντας στην Ευρωβουλή και μετά στο Συμβούλιο. Οι κανόνες που διέπουν το πώς λειτουργούν τα λόμπι και ο τρόπος προσέγγισης είναι διαφορετικοί για κάθε θεσμό», λέει στο «Βήμα» ο Ολιβιέ Χούντεμαν, συντονιστής του οργανισμού Corporate Europe Observatory, ο οποίος συμμετείχε τον περασμένο Σεπτέμβριο σε σεμινάριο της Κομισιόν για την καταπολέμηση της διαφθοράς στις επαφές αξιωματούχων με τα λόμπι. Τέτοια σεμινάρια διοργανώνει συχνά η Κομισιόν, κάτι που αναδεικνύει τους κινδύνους που ελλοχεύουν γύρω από τα ασαφή όρια μεταξύ λόμπι και διαφθοράς.
«Το λόμπι είναι ένα μεγάλο φαινόμενο με περίπου 25.000 επαγγελματίες λομπίστες που δουλεύουν καθημερινά για να επηρεάσουν την ΕΕ, δαπανώντας για να το καταφέρουν πάνω από 2 δισ. ευρώ τον χρόνο. Τα λόμπι, ενώ είναι μέρος της δημοκρατικής διαδικασίας, έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι στη λήψη αποφάσεων της ΕΕ και έτσι μπορεί να κινηθούν προς τη λάθος κατεύθυνση, προς χειραγώγηση», τονίζει ο κ. Χούντεμαν. Οπως λέει, γίνονται εδώ και χρόνια πολλές συζητήσεις για καλύτερο έλεγχο του λόμπι από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, χωρίς αποτέλεσμα. «Δεν υπήρξε πραγματική πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα. Το τωρινό σκάνδαλο μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές», σημειώνει.
Τεράστια επιρροή
Η κλίμακα επιρροής των λόμπι είναι τεράστια, λέει. Το πιο «αθώο» επίπεδο περιλαμβάνει, για παράδειγμα, αποστολή επιστολών από φορείς σε ευρωβουλευτές με προτάσεις για συγκεκριμένο θέμα. Υπάρχουν όμως και περαιτέρω επίπεδα, όταν ένας λομπίστας στέλνει σε ευρωβουλευτές με τους οποίους έχει καλή σχέση συγκεκριμένες προτάσεις για τροπολογίες σε συγκεκριμένη νομοθεσία. «Αυτό εξηγεί και τον λόγο που υπάρχουν τόσο πολλές τροπολογίες στις υπό συζήτηση νομοθεσίες. Δείχνουν ότι υπάρχει έλλειψη κριτικής στάσης από τους ευρωβουλευτές έναντι των λόμπι». Οπως επίσης και η ιδιαίτερα ενεργή τους συμμετοχή σε συγκεκριμένους φακέλους. Η Εύα Καϊλή, για παράδειγμα, είχε ενεργή συμμετοχή, πέρα από τις γνωστές πλέον παρεμβάσεις της υπέρ του Κατάρ, στη διαμόρφωση κανονισμών για τα κρυπτονομίσματα, υποστηρίζοντας, μάλιστα, την πιο ευνοϊκή ρύθμιση, ενώ συμμετείχε ενεργά και σε θέματα που αφορούσαν τις μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες.
Τι σημαίνει καλή σχέση μεταξύ ενός λομπίστα και ενός ευρωβουλευτή; Το ευκολονόητο: γίνονται πολλές συναντήσεις, υπάρχουν πολλές επαφές μέσω τηλεφώνου και e-mail, υπάρχει αμοιβαία συνεργασία. Πολλές φορές η καλή συνεργασία έχει βάση ιδεολογική, ανάλογα με την κομματική ταυτότητα του ευρωβουλευτή. Ομως υπάρχει και άλλος λόγος. «Επειδή οι αποφάσεις της ΕΕ είναι πολλές φορές τεχνικής φύσης και εξαιρετικά περίπλοκες, ενώ παράλληλα υπάρχει δυσκολία πρόσβασης σε ανεξάρτητη πληροφόρηση, οι λομπίστες γίνονται απαραίτητοι στους ευρωβουλευτές. Ετσι αποκτούν ευκολότερα πρόσβαση, αλλά παρέχουν πληροφόρηση υπό το πρίσμα συγκεκριμένων στόχων και συμφερόντων», επεξηγεί ο Χούντεμαν. «Το ζήτημα αφορά και την Κομισιόν, όπου υπάρχουν πολλά προβλήματα με τις συμβουλευτικές ομάδες, τις οποίες επηρεάζουν οι λομπίστες».
Ο Χούντεμαν μας λέει και για τις μη ηθικές μορφές λόμπι. «Είδαμε την Google να ιδρύει και να χρηματοδοτεί μικρές εταιρείες που, υποτίθεται, εκπροσωπούσαν μικρομεσαίους παίκτες της αγοράς προκειμένου να υποστηρίξουν κοινές με την Google θέσεις όσον αφορά την Πράξη για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες. Οταν αποκαλύφθηκε, πολλοί ευρωβουλευτές θύμωσαν και έστειλαν σχετική επιστολή στην πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου», λέει ο Χούντεμαν. Σχετικά με το λόμπι από τρίτες χώρες, μας πληροφορεί ότι το 2020 είχε συμφωνηθεί να καταγράφονται στο μητρώο διαφάνειας της Ευρωβουλής όσοι κάνουν λόμπι εκ μέρους μη ευρωπαϊκών χωρών. «Δεν εφαρμόστηκε. Στην περίπτωση της διαφθοράς και της δωροδοκίας του Qatargate οι δραστηριότητες των εμπλεκομένων με το Κατάρ μπορεί να είχαν ελεγχθεί με νομικά δεσμευτικούς κανονισμούς και κυρώσεις», εκτιμά.
Ποιος ο ρόλος των κοινοβουλευτικών βοηθών των ευρωβουλευτών; Προκειμένου να μας δείξει τον βαθμό εμπλοκής που έχουν οι βοηθοί, ο Χούντεμαν μας θυμίζει την περίπτωση του Λουί Μισέλ, πατέρα του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, ο οποίος κατηγορήθηκε το 2013 ότι πρότεινε 158 τροπολογίες κατά του απορρήτου δεδομένων που φαίνεται ότι επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από λόμπι. Τελικά κατηγορήθηκε ο κοινοβουλευτικός του βοηθός. Πολλοί αναλυτές είχαν συμπεράνει τότε ότι η υπόθεση ανέδειξε ένα σοβαρό πρόβλημα. Οτι δεν γίνεται απλά λόμπι, αλλά ότι οι ίδιες οι βιομηχανίες είχαν αρχίσει να γράφουν τους ευρωπαϊκούς νόμους.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ