ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Βλέποντας να μεγαλώνουν οι ουρές για το φθηνό «ψωμί του λαού» (Halk Ekmek), που παράγει και πουλάει ο Δήμος Κωνσταντινούπολης, αποφασίσαμε να επισκεφτούμε ένα από τα τρία εργοστάσια παραγωγής του.
Η υποτίμηση της λίρας, σύμφωνα με την εφημερίδα Cumhuriyet, από την αρχή του έτους έχει ξεπεράσει το 81% έναντι του δολαρίου και ο βασικός μισθός του Τούρκου εργαζομένου μειώθηκε στα 185 ευρώ! Αυτό προκάλεσε την έκρηξη στις πωλήσεις του «ψωμιού του Ιμάμογλου», όπως θέλουν να το αποκαλούν κάποιοι οπαδοί του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης. Με τις τελευταίες αυξήσεις οι φούρνοι πωλούν το ψωμί για 3,5 λίρες, ενώ το Halk Ekmek μέχρι το τέλος του έτους θα πωλείται μόλις για 1,25 λίρες.
Επισκεφθήκαμε το εργοστάσιο παραγωγής στην περιοχή Κάρταλ στην ασιατική όχθη της Πόλης. Εκεί μας υποδέχθηκε ο αντιπρόεδρος της εταιρείας Halk Ekmek, Οζγκέν Νάμα για να μας ξεναγήσει στο εργοστάσιο και να εξηγήσει τους λόγους της τεράστιας αύξησης της ζήτησης για το «ψωμί του λαού».
«Οι στατιστικές μας δείχνουν πως είμαστε από τις χώρες με τη μεγαλύτερη κατανάλωση ψωμιού. Σε σχέση με την Ευρώπη, 2,5 φορές περισσότερο. Αυτό έχει άμεση σχέση με το εισόδημα. Κάποιος που έχει οικονομική άνεση, στο πρωινό του έχει τα πάντα, από μαρμελάδες, τυριά, ελιές, σαλάτες, μέλι, τυρόπιτες. κ.λπ. Σκεφτείτε και τον φτωχό· εκεί έχουμε μόνο το ξερό ψωμί και το τυρί. Σκεφτείτε πόσο ψωμί καταναλώνει ο πλούσιος, ενώ ο φτωχός χορταίνει με το ψωμί. Η μεγάλη κατανάλωση του ψωμιού είναι δείγμα και της φτώχειας».
Ο κ. Νάμα μάς εξηγεί πως σε σχέση με τον Αύγουστο έχουν διπλασιαστεί οι πωλήσεις και δεν προλαβαίνουν να ικανοποιήσουν τη ζήτηση. «Αυτό είναι ξεκάθαρο δείγμα πως η οικονομία δεν πάει καλά. Οι άνθρωποι χάνουν τα εισοδήματά τους και προσπαθούν να προστατέψουν τον οικογενειακό τους προϋπολογισμό. Για να συνεχίσουν να επιβιώνουν, σκέφτονται τον τρόπο εξοικονόμησης χρημάτων ακόμη και από την ποσότητα του ψωμιού. Το να μπαίνεις στις ουρές και να περιμένεις κάτω από τη βροχή για το ψωμί, σημαίνει πως νιώθεις τη φτώχεια στο πετσί σου», προσθέτει.
Κανόνες υγιεινής
Την ώρα της ξενάγησής μας στο υπερσύγχρονο εργοστάσιο του Δήμου Κωνσταντινούπολης, παρατηρήσαμε πως τηρούνται όλοι οι κανόνες υγιεινής σε μια εταιρεία που εργάζονται περισσότερα από 1.000 άτομα για την παραγωγή, αλλά και τη διανομή.
Καθημερινά παράγουν 1.350.000 ψωμιά και 1.100.000 μικρά συσκευασμένα ψωμιά. Συνολικά 2,5 εκατομμύρια. Τον Αύγουστο ο αριθμός αυτός ήταν περίπου στα 674.000 ψωμιά, ενώ τον Σεπτέμβριο 812.000.
Ο Ερντογάν αλλάζει διαρκώς υπουργούς και κεντρικούς τραπεζίτες, ενώ οι αναλυτές μιλούν για επιστροφή του γαμπρού του στο τιμόνι της οικονομίας.
«Αν είχαμε παραγωγική δυνατότητα θα πουλούσαμε διπλάσια και τριπλάσια ποσότητα. Αν είχαμε και 3.350.000 ψωμιά θα τα πουλούσαμε», μας αναφέρει ο αντιπρόεδρος της εταιρείας. Τους επόμενους μήνες θα είναι έτοιμο και το τέταρτο εργοστάσιο, που θα αυξήσει την παραγωγή στα 3 εκατομμύρια ψωμιά. Στην Κωνσταντινούπολη, όμως –όπου καταναλώνονται σχεδόν 20.000.000 ψωμιά– πολλοί πολίτες θα συνεχίσουν να περιμένουν στις ουρές, ή να αγοράζουν το ακριβότερο ψωμί των φούρνων.
Εντυπωσιαστήκαμε από τον τρόπο λειτουργίας της εταιρείας, καθώς ουσιαστικά πουλάει ακριβά προϊόντα σε πλούσιες περιοχές ή σε ξενοδοχεία για να επιδοτεί το φθηνό ψωμί. «Eμείς, εκτός από το ψωμί παράγουμε και ψωμιά με σταφίδες, προμηθεύουμε επίσης καφέ και εστιατόρια, παράγουμε συσκευασμένα ψωμιά, κουραμπιέδες, μέχρι και μπισκότα για μωρά. Από αυτά τα είδη έχουμε κέρδη και πουλάμε το ψωμί για τους φτωχούς σε τιμή κόστους· έτσι κρατάμε όρθια την επιχείρηση. Ουσιαστικά κερδίζουμε από τους εύπορους και επιδοτούμε το ψωμί των φτωχών». «Σαν να παίρνετε από τους πλούσιους και το δίνετε στους φτωχούς», απαντάμε στον κ. Νάμα, ο οποίος προσθέτει: «Εχουμε αναλάβει να ισορροπούμε μεταξύ τους, σύμφωνα με το επιχειρηματικό μας σχέδιο».
Και εν μέσω αυτών, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπόσχεται πως σε 3-4 μήνες «τα γρανάζια της τουρκικής οικονομίας» θα λειτουργούν και υπόσχεται καλύτερες ημέρες. Η παραίτηση του υπουργού Οικονομικών, Λουτφί Ελβάν και η αντικατάστασή του με τον υφυπουργό Οικονομικών, Νουρετίν Νεμπατί, ήταν αναμενόμενη εξέλιξη. Ο κ. Νεμπατί θεωρείται στενός συνεργάτης και φίλος του γαμπρού του κ. Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ. Ο κ. Ελβάν ήταν αντίθετος με την οικονομική θεωρία του Ερντογάν, ο οποίος υποστηρίζει πως θα μειώσει τον πληθωρισμό, αφού μειώσει πρώτα τα επιτόκια.
Αυτή την πολιτική είχε εφαρμόσει και κατά τη διάρκεια της θητείας του στο υπουργείο Οικονομικών ο κ. Αλμπαϊράκ και είχε επιχειρήσει να συγκρατήσει την υποτίμηση της λίρας πουλώντας τα συναλλαγματικά αποθέματα της Κεντρικής Τράπεζας. Η προσπάθεια αυτή απέτυχε και το 2020 ο κ. Ερντογάν «καρατόμησε» τον γαμπρό του και στη θέση του είχε φέρει τον κ. Ελβάν, ο οποίος άμεσα είχε αυξήσει τα επιτόκια και είχε φέρει ισορροπία στην αγορά.
Αναλυτές παρατηρούν πως τους τελευταίους 13 μήνες ο κ. Ερντογάν άλλαξε τρεις υπουργούς Οικονομικών και τα τελευταία 3 χρόνια τέσσερις διοικητές της Κεντρικής Τράπεζας, ενώ υπενθυμίζουν τις συνεχόμενες αλλαγές στις απόψεις και αποφάσεις του στην οικονομία και σε άλλα ζητήματα.
Αναφέρουν πως στις αρχές τις πανδημίας ήταν κάθετα αντίθετος στα εμβόλια mRNA και επέμενε στη χρήση μόνο του κινεζικού εμβολίου. Λίγους μήνες μετά, η τουρκική κυβέρνηση άλλαξε άποψη και τώρα το βασικό εμβολιαστικό πρόγραμμα προχωράει με το εμβόλιο των Pfizer-BionTech, με το οποίο εμβολιάστηκε και ο Ερντογάν.
Η κυπριακή ΑΟΖ
Στο μεταξύ, έντονη είναι η αντίδραση της Τουρκίας για την αδειοδότηση του τεμαχίου «5», της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της Κυπριακής Δημοκρατίας, στην κοινοπραξία των εταιρειών ExxonMobil Exploration και Qatar Petroleum International, με τους πολιτικούς αναλυτές να εκτιμούν πως ενδέχεται να προκύψει ένταση τις επόμενες εβδομάδες στην περιοχή. Στην ανακοίνωσή του, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας, Τανζού Μπιλγκίτς, ισχυρίζεται πως «ένα τμήμα της εν λόγω περιοχής όπου έχει δοθεί άδεια παραβιάζει την υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτή η μονομερής κίνηση αγνοεί και τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων, οι οποίοι είναι συνιδιοκτήτες της νήσου. Η Τουρκία ποτέ δεν θα επιτρέψει σε οποιαδήποτε ξένη χώρα, εταιρεία ή πλοίο να πραγματοποιήσει δίχως άδεια δραστηριότητες έρευνας υδρογονανθράκων στα πεδία θαλάσσιας δικαιοδοσίας της».