Του Κώστα Στούπα
Υπάρχουν 5-6 χώρες στην Ε.Ε. που μπλοκάρουν κάθε προσπάθεια επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία σε σχέση με τις επιθετικές κινήσεις της σε βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου και θα χρειαστεί σημαντική διπλωματική προσπάθεια και τα κατάλληλα διλήμματα για να αλλάξουν θέση.
Μεταξύ αυτών η Γερμανία θα είναι από τις τελευταίες χώρες της Δύσης που θα συμφωνήσει στην επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία ή έστω που θα δώσει το πράσινο φως για άλλου είδους αμυντική υποστήριξη των ευρωπαϊκών χωρών που πλήττονται από την τουρκική επιθετικότητα.
Οι λόγοι είναι πολιτικοί, ιστορικοί, οικονομικοί και κυρίως δημογραφικοί. Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά…
Οι πολιτικοί λόγοι έχουν να κάνουν με το γεγονός πως στη Γερμανία ζουν περί τα 3-4 εκατ. Τούρκοι πολλοί από τους οποίους ψηφίζουν εκεί μεταξύ άλλων και τους πολιτικούς που καλούνται να πάρουν αποφάσεις σε βάρος της Τουρκίας.
Οι Γερμανοί πολιτικοί λοιπόν έχουν κάθε λόγο να χαϊδεύουν τους τούρκους εκλογείς μέσω της διακριτικής μεταχείρισης της Τουρκίας κατά έναν ανάλογο τρόπο που οι Αμερικάνοι πολιτικοί χαϊδεύουν τους Ελληνοαμερικανούς ψηφοφόρους.
Οι στενές σχέσεις των Γερμανών με τους Τούρκους ξεκινούν με τη συνθήκη ειρήνης του 1761 που υπέγραψε ο Φρειδερίκος ο Μεγάλος της Πρωσίας με τον σουλτάνο Μουσταφά τον τρίτο.
Η Γερμανία ως κύριος εκφραστής των Κεντροευρωπαϊκών δυνάμεων που αναζητούσαν διέξοδο (σε Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική, Μεσόγειο…) από την περικύκλωση των Δυτικών δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία) είχε αναδείξει την οθωμανική αυτοκρατορία και αργότερα την Τουρκία ως προνομιακό εταίρο.
Ο γερμανικός αντιδυτικισμός ταυτιζόταν με τον τουρκικό, εξαιτίας του ρόλου που έπαιξαν Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία στη διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ας μην ξεχνάμε πως η απελευθέρωση της Ελλάδας οριστικοποιήθηκε με την καταστροφή του τουρκικού στόλου στην Ναυμαχία του Ναβαρίνο.
Σήμερα η Γερμανία κατέχει την πρώτη θέση μεταξύ των χωρών προς τις οποίες κατευθύνονται οι τουρκικές εξαγωγές αφού το 10% από τα περίπου 180 δισ. δολάρια των τουρκικών εξαγωγών πάνε προς αυτήν. Δεύτερη χώρα είναι το Η.Β. με 6,7% των τουρκικών εξαγωγών και ακολουθεί η Ιταλία με 9,5%, το Ιράκ, οι ΗΠΑ, η Ισπανία, η Γαλλία και η Ολλανδία.
Οι εισαγωγές της Τουρκίας είναι περί τα 200 δισ. δολάρια και την πρώτη θέση κατέχει η Ρωσία με μερίδιο 11% και ακολουθούν Κίνα, Γερμανία, ΗΠΑ, Ιταλία κλπ.
Ενδιαφέρον έχει να κοιτάξει κάποιος και την προέλευση των απευθείας ξένων επενδύσεων (FDI) οι οποίες τα τελευταία 20 χρόνια έχουν πολλαπλασιαστεί. Μεταξύ 1973 και 2002 είχαν επενδυθεί στην Τουρκία σωρευτικά 15 δισ. δολάρια ενώ από το 2002 μέχρι το 2018 οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις έχουν ξεπεράσει τα 200 δισ. δολάρια.
Τη μερίδα του λέοντος των ξένων επενδύσεων κατέχει η Ολλανδία με ποσοστό που ξεπερνά το 15%. Ακολουθούν οι ΗΠΑ, οι χώρες του Κόλπου, το Η.Β. κλπ. Η Γερμανία έρχεται 7η στη σειρά μαζί με την Ισπανία με μερίδιο περί το 6%.
Οι δημογραφικοί λόγοι έχουν να κάνουν με τη γήρανση των πληθυσμών της Ευρώπης και το σχετικό δημογραφικό σφρίγος που παρουσιάζει η τουρκική κοινωνία. To 1960 η Τουρκία είχε πληθυσμό περί τα 27 εκατ. και το 2019 είχε φτάσει τα 82 εκατ. Η Γερμανία στην αντίστοιχη περίοδο αριθμούσε λίγο κάτω και μετά λίγο πάνω από τα 80 εκατ. Η Γαλλία το 1960 είχε πληθυσμό περί τα 55 εκατ. και το 2019 περί τα 65 εκατ. που οφείλεται στην αύξηση της μετανάστευσης.
Στην Τουρκία ζουν αυτήν τη στιγμή περί τα 3-4 εκατ. πρόσφυγες και μετανάστες που αναζητούν τον δρόμο προς την Ευρώπη. Τον πληθυσμό αυτό ο Ερντογάν προσπαθεί να τον χρησιμοποιήσει σαν μοχλό πίεσης για την απόσπαση οφελών από την Ευρώπη.
Τα επόμενα χρόνια από τις χώρες του τόξου από το Μαρόκο μέχρι το Αφγανιστάν μπορεί να προκύψουν ροές δεκάδων εκατ. ανθρώπων οι οποίοι θα αναζητήσουν διόδους προς την Ευρώπη.
Μια βασική δίοδος περνά από την Τουρκία και αυτός είναι ένας λόγος που η Γερμανία έχει επενδύσει πολλά στον ρόλο της Τουρκίας ως ασπίδα ανάσχεσης και ελέγχου αυτών των ροών.
Ο Ερντογάν όμως φαίνεται πως έχει μεγαλύτερα σχέδια γι’ αυτήν από αυτά της δεξαμενής φθηνού εργατικού δυναμικού, της δημογραφικής αναζωογόνησης της Ευρώπης και του μισθοφόρου ακρίτα.
Η Τουρκία υπό τον Ερντογάν εκλαμβάνει τον δημογραφικό και οικονομικό δυναμισμό των τελευταίων δεκαετιών σαν το στοιχείο που θα την φέρει να σταθεί απέναντι στη Δύση σαν μεγάλη ισότιμη δύναμη. Η Τουρκία του Ερντογάν θεωρεί πως το ισλάμ έχει αδικηθεί και ταπεινωθεί από τη Δύση και επιδιώκει κάποιου είδους δικαίωση και εκδίκηση.
Στη Γερμανία θα αλλάξουν άποψη αν κληθούν να επιλέξουν μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας. Από μια πιθανή διάλυση της Ε.Ε. οι απώλειες της Γερμανίας (όπως και όλων των χωρών της Ε.Ε.) θα ήταν πολλαπλάσιες από αυτές που θα έχει αν απομακρύνει την Τουρκία από την τροχιά του προνομιούχου οικονομικού και γεωπολιτικού εταίρου.
Η Γερμανία μέσω της Ε.Ε. μπορεί να σταθεί απέναντι στην Κίνα, τη Ρωσία με όρους ισχύος και παράλληλα να έχει πρόσβαση στη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και τον υπόλοιπο πλανήτη.
Δουλειά της Ελλάδας, της Γαλλίας και των χωρών πού πλήττονται από τις τουρκικές νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες είναι να αναδείξουν το αδιέξοδο της υποστήριξης προς την Τουρκία.