του Μιχάλη Ψύλου
Κάποτε στο Μεσαίωνα -γράφει ο Εντγκαρ Αλαν Πόε στο περίφημο έργο του «η Μάσκα του Κόκκινου Θανάτου»- ο πρίγκηπας Πρόσπερο σε μια προσπάθεια να αποφύγει ένα θανατηφόρο λοιμό που θέριζε τον απλό λαό,κλειδώθηκε στο κάστρο του μαζί με περίπου 1000 ευγενείς. Ο λοιμός που είχε ονομαστεί «Κόκκινος Θάνατος» ,σκότωνε τα θύματα του σε διάστημα μισής ώρας. Έτσι ο Πρίγκηπας και οι ευγενείς σκόπευαν να παραμείνουν εσώκλειστοι στο κάστρο, μέχρι να μπει τέλος στο θανατικό. Ένα βράδυ όμως ,στη διάρκεια ενός χορού μεταμφιεσμένων που οργάνωσε ο Πρίγκηπας, είδαν να περιφέρεται στο κάστρο μια μυστηριώδης φιγούρα με αιματοβαμμένη ρόμπα και πρόσωπο που θύμιζε νεκρό.
Κάποιος ξένος είχε μεταμφιεστεί σε θύμα του Κόκκινου Θανάτου. Ο Πρίγκηπας προσπαθεί να σκοτώσει τον μυστηριώδη ξένο, αλλά τελικά πέφτει και ο ίδιος νεκρός. Όταν οι υπόλοιποι ευγενείς αφαιρούν την μάσκα του μυστηριώδους ξένου, βλέπουν έντρομοι ότι δεν κρύβεται κανένα πρόσωπο από πίσω. Τότε αντιλαμβάνονται ότι η φιγούρα είναι ο ίδιος ο Κόκκινος Θάνατος και επειδή δεν μπορούν να βγουν από το κλειδαμπαρωμένο κάστρο, σωριάζονται όλοι νεκροί… «Και το σκοτάδι και η σήψη και ο Κόκκινος Θάνατος κατακυρίευσαν τα πάντα» είναι η τελευταία φράση του Πόε.
Ο «Κόκκινος Θάνατος» θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ο κορονοϊός covid 19 και ο Πρίγκηπας και οι ευγενείς του οι περισσότερες κυβερνήσεις στην Ευρώπη που πίστεψαν ότι χωρίς στρατηγική, δίχως ουσιαστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, αλλά με το κλείδωμα κυρίως, θα μπορούσαν να σώσουν την κατάσταση. Κάποιοι «ευγενείς» έφτασαν μάλιστα στο σημείο -όταν ήρθε το εμβόλιο- να σπεύσουν να εμβολιαστούν πρώτοι ,πριν ακόμη και από τους υγειονομικούς που τόσους μήνες έδιναν τη μάχη με τον «Κόκκινο θάνατο»… Αυτή η «ελίτ» ανακάλυψε δυστυχώς τη θεραπεία στην αύξηση της πίεσης, στην ενίσχυση του αυταρχισμού, για να σωθεί απλά η ίδια για την ανικανότητά της.
Και αν με τον εμβολιασμό τουλάχιστον του 70% του πληθυσμού ως το επόμενο φθινόπωρο ελπίζουμε ότι θα νικήσουμε επιτέλους τον «Κόκκινο Θάνατο», ουδείς μπορεί να μας διαβεβαιώσει ότι η ίδια ελίτ θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τα μεγάλα οικονομικά, κοινωνικά ακόμη και υπαρξιακά προβλήματα που θα αντιμετωπίσει όλη η Ευρώπη και η χώρα μας φυσικά ,που θα αφήσει πίσω της η πανδημία: Με μια οικονομία σε κακά χάλια να φλερτάρει με νέα μνημόνια, μια κοινωνία γονατισμένη οικονομικά, με χιλιάδες «λουκέτα» και πτωχευμένες επιχειρήσεις,με την ανεργία να έχει πάρει και πάλι την ανιούσα, την Τουρκία να συνεχίζει να προκαλεί και να αξιώνει το μισό Αιγαίο μέσω και της αναθεώρησης της συνθήκης της Λωζάνης και την Ευρωπαϊκή Ενωση να επιμένει να “χαϊδεύει” τον Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν!
Ολοι φυσικά ελπίζαμε και κάποιοι εξακολουθούν να ελπίζουν ότι η πανδημία ίσως γίνει η πύλη ανάμεσα στον παλιό κόσμο και τον καινούριο. Όπως λέει η μεγάλη Ινδή συγγραφέας Αρουντάτι Ρόι «ιστορικά, οι πανδημίες ανάγκασαν τους ανθρώπους να βάλουν τέλος στις κακές συνήθειες του παρελθόντος και να φανταστούν τον κόσμο τους εκ νέου.
Γι` αυτό και η πανδημία πρέπει να είναι μια πύλη, μια πύλη ανάμεσα στον παλιό κόσμο και τον καινούριο». Λόγια σοφά που αγγίζουν όλους τους απλούς ανθρώπους! Όχι όμως τις ελίτ -πολιτικές και οικονομικές- που αρνούνται πεισματικά να βάλουν τέλος στις παλιές συνήθειες. Για παράδειγμα, ο πρόεδρος της Γερμανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας , Γενς Βάιντμαν, ο αποκαλούμενος και «Κέρβερος της λιτότητας» στην Ευρώπη. Αν και ο Βάιντμαν παραδέχτηκε ότι η κρίση του κορονοϊού δικαιολογούσε την αυξημένη υποστήριξη από την Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα προς τα κράτη μέλη, αλλά απαίτησε από την ΕΚΤ να σταματήσει το πρόγραμμα έκτακτης ενίσχυσης λόγω της πανδημίας (PEPP) ,ύψους 1,85 τρισεκατομμυρίων ν ευρώ , όταν σταματήσει η υγειονομική κρίση. Λες και η οικονομία παίρνει μπροστά αμέσως με ένα μαγικό κλειδί .«Αυτό το πρόβλημα της χαλάρωσης της δημοσιονομικής πειθαρχίας έχει επιδεινωθεί ιδιαίτερα από την πρόσφατη αύξηση του PEPP”, δήλωσε ο Βάιντμαν.«Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι τα επείγοντα μέτρα νομισματικής πολιτικής δεν θα γίνουν μόνιμα. Πρέπει να αποσυρθούν μετά την κρίση» προειδοποίησε ο πρόεδρος της Bundesbank , φέρνοντας στο νου δεσμοφύλακες στρατοπέδων συγκέντρωσης άλλων εποχών…
Ετοιμάζουν νέα μνημόνια
Ποιος λογικός άνθρωπος άλλωστε, μπορεί να κατανοήσει την εμμονή του Βάιντμαν και του Βερολίνου για τον ζουρλομανδύα της λιτότητας όταν ολόκληρη η Ευρώπη -και πρώτα και κύρια η Γερμανία- σαρώνεται ακόμη από τον πανδημία και χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν καθημερινά. Και αυτό γιατί-σε μεγάλο βαθμό- τα δημόσια συστήματα υγείας, διαλυμένα από την λιτότητα που επέβαλε στην Ευρωζώνη και στην Ελλάδα φυσικά ,εδώ και μία δεκαετία το Βερολίνο, αδυνατούν να σηκώσουν το βάρος της υγειονομικής κρίσης. Και δυστυχώς ,οι διάφοροι «Εμποροι της λιτότητας» με την νεοφιλελεύθερη ιδεοληψία τους δεν έχουν πάψει να απεργάζονται σχέδια μνημονίων μετά το τέλος της υγειονομικής κρίσης. Γιατί οι ιδέες του Χάγιεκ ,του Φρίντμαν και της Θάτσερ έχουν καταστεί «μια επικίνδυνη πολιτική θρησκεία» όπως γράφει η Ναόμι Κλάιν στο βιβλίο της “Το δόγμα του Σοκ”. «Θα εξακολουθήσουν να απειλούν με μια καταιγίδα μέτρων σε βάρος των ασθενέστερων τάξεων ύστερα από μια μεγάλη καταστροφή -έναν πόλεμο, μια οικονομική κατάρρευση λόγω χρέους ή μιας πανδημίας , που αφήνει τον λαό φοβισμένο ,αποσβολωμένο και εξουθενωμένο…Μόνο μια μεγάλη κατάρρευση μπορεί να εξασφαλίσει στις ηγετικές ελίτ το είδος του μεγάλου, λευκού καμβά που ποθούν. Αυτές τις καθοριστικές στιγμές, που είμαστε ψυχολογικά έρμαια και σωματικά ξεριζωμένοι, οι δεξιοτέχνες της χειραγώγησης απλώνουν τα χέρια τους κι αρχίζουν να αναπλάθουν τον κόσμο» γράφει η Ναόμι Κλάιν.
Οι Βρυξέλλες φαίνεται να πιέζουν ιδιαίτερα τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου να προχωρήσουν σε σκληρές μεταρρυθμίσεις σε ότι αφορά το συνταξιοδοτικό με αύξηση των ορίων ηλικίας, αλλά και την επιβολή ακόμη χειρότερων όρων στην αγορά εργασίας. Την είδηση αποκαλύπτει η El Pais σε ότι αφορά την Ισπανία:
«Οι Βρυξέλλες -γράφει η ισπανική εφημερίδα – θέλουν να επωφεληθούν από την ένεση της ευρωπαϊκής βοήθειας για να συνδέσουν τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που η Ισπανία δεν έχει ολοκληρώσει εδώ και χρόνια: θέλει μεταρρυθμίσεις σε αυτούς τους τρεις τομείς: τις συντάξεις, την εργασία και την απελευθέρωση της αγοράς. Και τα θέλει τώρα: απαιτεί ένα αξιόπιστο και συνεκτικό σχέδιο από την κυβέρνηση , σύμφωνα με τις πηγές που ρωτήθηκαν, σε αντάλλαγμα για τα κίνητρα της Ευρώπης».
Μα ακριβώς αυτές τις τρεις απαιτήσεις της ΕΕ δεν έρχεται να ικανοποιήσει το σχέδιο της επιτροπής Πισσαρίδη στην Ελλάδα; Ποιες είναι οι τρεις βασικές εισηγήσεις της επιτροπής; Νεοφιλελεύθερες αλλαγές στο ασφαλιστικό, περικοπές σε εργασιακά δικαιώματα με κατάργηση της όποιας φιλεργατικής νομοθεσίας και περαιτέρω απελευθέρωση της αγοράς με παράλληλη διευκόλυνση των τραπεζών στην υφαρπαγή πρώτης κατοικίας, δια του πτωχευτικού κώδικα. Αυτές τις μεταρρυθμίσεις αξιώνει η ΕΕ και στην Ισπανία, αλλά και στην Ιταλία, που έχει προκαλέσει μεγάλη κρίση στην κυβέρνηση Κόντε.
Σήμερα λοιπόν «οι Βρυξέλλες …άλλαξαν αυτή την προσέγγιση: δεν θέλουν πλέον να επιβάλουν , αλλά να …καλέσουν τις χώρες που χρειάζονται περισσότερο το Ταμείο Ανάκαμψης να εγκρίνουν διαρθρωτικά μέτρα σε αντάλλαγμα για μια πλημμύρα κεφαλαίων – 750 δισεκατομμυρίων ευρώ ,συνολικά. Ετσι, προσπαθούν να μας κάνουν να καταπιούμε αυτό το χάπι με λιγότερο πόνο» γράφει η El Pais.
Η ισπανική εφημερίδα τονίζει μάλιστα ότι οι Βρυξέλλες προειδοποιούν ότι πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή σε χώρες που «τα στοιχεία δείχνουν οικονομική κατάρρευση με μεγάλη πτώση του ΑΕΠ και αύξηση του δημοσίου χρέους». «Τα ήδη στρατοσφαιρικά, δημόσια χρέη αυξάνονται επικίνδυνα» λέει ο Γάλλος οικονομολόγος Μαρκ Τουατί. «Το δημόσιο χρέος της Ελλάδας θα ξεπεράσει το 208% του ΑΕΠ, της Ιταλίας το 160% και άλλες πέντε χώρες θα υπερβούν το 100% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος» προσθέτει. «Μπορεί να προκληθεί μια νέα κρίση δημόσιου χρέους όπως αυτή μεταξύ του 2010 και του 2012″, προειδοποιεί ο Πόλ ντε Γκράουε, οικονομολόγος στο London School of Economics.
Ειδικά για την Ελλάδα, ακόμη και πριν από το ξέσπασμα του κορονοϊού, η εταιρία μελετών Oxford Economics θεωρούσε πως θα πρέπει να υπάρξει μία νέα σημαντική αναδιάρθρωση του χρέους της για να αποφευχθεί η παγίδα υψηλού χρέους-χαμηλής ανάπτυξης . «Αυτό το νέο εξωτερικό σοκ της πανδημίας έχει επιδεινώσει την ήδη αδύναμη οικονομική θέση της Ελλάδας, με το ΑΕΠ τώρα να προβλέπεται να επιστρέψει στα επίπεδα προ κρίσης, το… 2040»προειδοποιεί. Η Oxford Economics επισημαίνει μάλιστα ότι «αν οι πιστωτές απαιτήσουν δημοσιονομική σύσφιξη νωρίτερα από ό,τι δικαιολογείται από τις οικονομικές συνθήκες, αυτό θα βλάψει σοβαρά την ανάκαμψη της οικονομίας».
Αλλά και στις υπόλοιπες χώρες μέλη το χρέος αρχίζει να πιέζει ασφυκτικά. Μια σύγκριση αρκεί: Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετούς χρηματοπιστωτικής κρίσης, το δημόσιο χρέος της ΕΕ αυξήθηκε κατά 20 μονάδες στο 86,6% του ΑΕΠ της Ενωσης. Σήμερα ,το δημόσιο χρέος σε ολόκληρη την ΕΕ αναμένεται να αυξηθεί κατά 15 μονάδες μόνο εφέτος και να φθάσει το 95% του ΑΕΠ, σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτή η επιβάρυνση θα είναι ιδιαίτερα επώδυνη τουλάχιστον για έξι χώρες μέλη -με πρώτη την Ελλάδα και ακολουθούν η Ιταλία, η Γαλλία, η Πορτογαλία, το Βέλγιο και Ισπανία . Αυτή η βόμβα του χρέους θέτει εν αμφιβόλω την μετά την πανδημία επιβίωση των χωρών αυτών και ο κύριος Βάιντμαν φαίνεται ότι ετοιμάζει από τώρα την επώδυνη λύση : Μνημόνια με δυσβάσταχτους όρους λιτότητας.
H καθηγήτρια Οικονομικών στη Σορβόνη, Ζεζαμπέλ Κουπέ Σουμπεριάν τονίζει ότι για να αποφευχθεί η «θεραπεία» μέσω της λιτότητας και των μνημονίων ,η λύση είναι μία : «Να διαγραφούν τα χρέη λόγω του Covid που κατέχει η ΕΚΤ» Είτε μέσω της μετατροπής τους σε πολύ μεγάλης διάρκειας χρέη με μηδενικό επιτόκιο είτε με απλή διαγραφή τους με ένα …μολύβι : Μόνο έτσι τα κράτη θα μπορέσουν να επανεπενδύσουν το συντομότερο δυνατόν για την ανόρθωση της οικονομίας.
Με αυτή την “εικονοκλαστική” άποψη θα διαφωνήσουν βέβαια οι διάφοροι κυβερνητικοί οικονομολόγοι υποστηρίζοντας ότι η διαγραφή των χρεών δεν είναι ούτε νόμιμη, ούτε χρήσιμη, ούτε επιθυμητή και κυρίως είναι αντίθετη με τις ευρωπαϊκές Συνθήκες! Αλλά οι νόμοι και οι Συνθήκες είναι για να αλλάζουν…» Οι πλέον σοβαροί οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι τα δημόσια οικονομικά των περισσότερων χωρών μελών της ΕΕ θα χρειαστούν αρκετά χρόνια για να ανακάμψουν. Η φτώχεια ,η ανέχεια, η ανεργία πλήττουν όλο και περισσότερους ανθρώπους. Και όμως! Αυτό που παρατηρούμε είναι το κράτος να μειώνει τις δαπάνες για την υγεία , να αρνείται να κάνει μαζικές προσλήψεις γιατρών και ουσιαστικά να περιορίζει την ευθύνη στην προσωπική στάση των πολιτών. Οπως λέει ο Ζαν Μορίς Ροζιέ, καθηγητής Φιλοσοφίας στο Ελεύθερο πανεπιστήμιο των Βρυξελλών «οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις περιορίζουν τον ρόλο του κοινωνικού κράτους, πιστεύοντας στην αυτορρύθμιση της αγοράς, έχοντας ως πρότυπο μια κοινωνία ρυθμιζόμενη από τον κοινωνικό Δαρβινισμό. Έτσι, εξηγείται το 2009, η διάσωση των τραπεζών εις βάρος των ζωών των πολιτών και του κοινωνικού κράτους, που θεωρείται υπερβολικά δαπανηρό…Για αυτό αφοπλίζουν το κράτος και τις δημόσιες υπηρεσίες στον αγώνα ενάντια στην πανδημία και αρέσκονται να ενοχοποιούν κυρίως τους πολίτες! Και αυτό ,παρά τις φωνές που αυξάνονται πλέον και εντός του συστήματος ότι όχι μόνο δεν οδηγεί πουθενά ,αλλά υπονομεύει το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα. Οι Financial Times για παράδειγμα που δεν μπορούν φυσικά να κατηγορηθούν για …μπολσεβικισμό γράφουν ότι οι κυβερνήσεις πρέπει «να δαπανήσουν ό,τι χρειάζεται για να ενισχύσουν τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και να αμβλύνουν για τις κοινωνικές εντάσεις».
Η πανδημία οδηγεί σε φτωχοποίηση και μια άλλη κοινωνική κατηγορία :Την περίφημη μεσαία τάξη, στο όνομα της οποίας τόσες υποσχέσεις δόθηκαν, αλλά και τόσο οικτρά διαψεύστηκαν .Σε όλη την Ευρώπη,τους επόμενους μήνες, πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις αναμένεται να χρεοκοπήσουν. Δεν έχουν άλλωστε τους ίδιους πόρους με τις μεγάλες και πλουσιότερες επιχειρήσεις. Στην Ελλάδα, έρευνα της Opinion Poll για λογαριασμό του Επαγγελματικού Επιμελητήριου Αθηνών έδειξε ότι πάνω από οκτώ στις 10 επιχειρήσεις δηλώνουν ότι έχουν ήδη υποστεί σημαντική ζημιά. Δύο στις 10 βλέπουν ορατό τον κίνδυνο του λουκέτου. Ειδικά στο χώρο της εστίασης, το αντίστοιχο ποσοστό ξεπερνά το 40%!
Στο πλαίσιο αυτό μάλιστα πληθαίνουν όλο και περισσότερο οι φωνές που βλέπουν ότι μόνο με διαγραφή των ιδιωτικών χρεών που προκλήθηκαν από την πανδημία και τα lockdown μπορεί να σωθεί η παρτίδα.
Ανοίγουν νέα μέτωπα με την Τουρκία
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ειδικά η χώρα μας έχει να αντιμετωπίσει μια όλο και πιο επιθετική Τουρκία .Ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ ήταν άλλωστε ο τελευταίος στη σειρά των αξιωματούχων της Αγκυρας που έθεσε ζήτημα «επαναδιαπραγμάτευσης της Συνθήκης της Λωζάνης» με αφορμή τη συμπλήρωση το 2023 εκατό ετών από την υπογραφή της . Ο βασικός αρθρογράφος της Sabah, Μεχμέτ Μπαρλάς δεν διστάζει μάλιστα να απειλεί την Ελλάδα με πόλεμο μετά την ανακοίνωση για κλείσιμο των κόλπων και το ενδεχόμενο επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια. “Αν συμβεί κάτι τέτοιο στο Αιγαίο, η Τουρκία διά του Αντιπροέδρου Φουάτ Οκτάι έχει μιλήσει για αιτία πολέμου»…Ελάτε λοιπόν να το κάνετε. Η τουρκική Εθνοσυνέλευση έχει πει ότι είναι αιτία πολέμου .Είναι μια απόφαση που εξακολουθεί να ισχύει» προειδοποιεί ο σχολιαστής της Sabah.
Πρέπει να γίνει επιτέλους σαφές! Για την Αγκυρα ο διάλογος δεν περιλαμβάνει μόνο το θέμα ΑΟΖ-υφαλοκρηπίδα, που θέλει η Αθήνα. Αλλά στον όποιο διάλογο θα βάλει στο τραπέζι όλο το «πακέτο», έστω και λίγο λίγο ,με τη μορφή της σαλαμοποίησης. Όπως ισχυρίζεται μάλιστα ο δρ Σελαμί Κουράν, καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μαρμαρά «τα προβλήματα στο Αιγαίο είναι αλληλένδετα. Δεν μπορεί να λυθεί το ένα αν δεν επιλυθούν όλα μαζί. Ας λύσουμε όλα αυτά τα θέματα ως πακέτο μέσω διαπραγματεύσεων. Εάν αυτό δεν συμβεί, ας μεταφέρουμε τα προβλήματα σε μια διεθνή αρχή και πάλι ως πακέτο”. Αυτή είναι η γραμμή της Αγκυρας, όπως γράφει η Sabah.”Δεν πάμε στη Χάγη περιορισμένοι στο θέμα της υφαλοκρηπίδας. Τα χωρικά μας ύδατα στο Αιγαίο ,η στρατιωτικοποίηση και η κατοχή νησιών δεν επιλύονται αν λυθεί μόνο το πρόβλημα της υφαλοκρηπίδας» γράφει η τουρκική εφημερίδα. Ο Τούρκος καθηγητής δηλώνει μάλιστα σίγουρος ότι στη Χάγη θα δικαιωθεί η Τουρκία με βάση «την αρχή της δικαιοσύνης ,την υπεροχή της γεωγραφικής θέσης, δηλαδή, το μήκος της ακτογραμμής και τέλος, με βάση την αναλογικότητα». Ομολογεί πάντως ότι η Τουρκία αρνήθηκε να υπογράψει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1982 για το δίκαιο της θάλασσας λόγω του ζητήματος των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο. «Δεν μπορούσαμε να αποδεχτούμε ότι τα χωρικά ύδατα σε ημι-κλειστές θαλάσσιες περιοχές μπορούν να αυξηθούν έως και 12 μίλια”, λέει ο δρ.Κουράν.
Ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν προσπαθεί να δημιουργήσει τετελεσμένα ,δίνοντας ταυτόχρονα όλο και «πιο Παντουρκικό άρωμα» στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, καθώς προετοιμάζεται εντατικά και ενόψει της αλλαγής φρουράς στο Λευκό Οίκο και την έλευση Μπάιντεν στην αμερικανική προεδρία . Είναι σαφές ότι στη Γείτονα ετοιμάζονται πυρετωδώς για να θέσουν ζήτημα «επικαιροποίησης» -όπως λέει συχνά πυκνά ο Ερντογάν-της Συνθήκης της Λωζάνης που υπεγράφη το 1923 και καθόρισε μεταξύ άλλων και τα σύνορα της σημερινής Τουρκίας. Και δεν είναι μόνο τα σύνορα που αμφισβητεί ο Τούρκος πρόεδρος ,αλλά και η παρέμβαση στη Θράκη ,η αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου και άλλα πολλά! Και ο Ερντογάν κινείται μεθοδικά, με σχέδιο προς αυτόν τον στόχο. «Η ανάκτηση αμφισβητούμενων περιοχών απαιτεί τακτική, υπομονή και, κυρίως, διπλωματία καθώς οι Τούρκοι δεν έχουν ξεχάσει ποτέ ότι η Συνθήκη της Λωζάνης προκάλεσε τη μείωση της γεωγραφίας του σύγχρονου τουρκικού κράτους και ανάγκασε την Τουρκία να εγκαταλείψει μεγάλες περιοχές που ανήκαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία» προειδοποιεί το αραβικό περιοδικό Arab Weekly.
Ο Σουλτάνος προβάλει τώρα όλο και πιο ανοικτά τον ισχυρισμό ότι η Συνθήκη της Λωζάνης θα πάψει να ισχύει μετά την πάροδο 100 ετών το 2023. Πολλοί αναρωτιούνται: «Υπάρχει άρθρο στο Διεθνές δίκαιο που προβλέπει την ισχύ των Διεθνών Συνθηκών μόνο για 100 χρόνια;». Μπορεί η Τουρκία να το πράξει; Φυσικά και δεν νοιάζεται για το Διεθνές Δίκαιο ο Ερντογάν. Και γι αυτό στέλνει το μήνυμα ότι θα θέσει ζήτημα αλλαγής της Συνθήκης της Λωζάνης στις διμερείς συναντήσεις που θα πραγματοποιηθούν στο εξής για την «εκτόνωση» της κρίσης στο Αιγαίο. Οπως λέει, οι «αντίπαλοι της Τουρκίας» την ανάγκασαν να υπογράψει τη «Συνθήκη των Σεβρών» το 1920 και την υπογραφή της «Συνθήκης της Λωζάνης» το 1923, και εξαιτίας αυτού η Τουρκία εγκατέλειψε τα νησιά του Αιγαίου στην Ελλάδα. Ο αναλυτής της Sabah,Μεχμέτ Μπαρλάς, που απηχεί τις απόψεις Ερντογάν,το είπε ευθαρσώς : «Οι αυτοκρατορίες μπορεί να διαλύονται μετά από πολιτικές ή στρατιωτικές ήττες ή σημαντικές αλλαγές. Ωστόσο, τα διάδοχα κράτη δεν μπορούν να σβήσουν τις διεκδικήσεις τους και τις μνήμες τους από την αυτοκρατορική εποχή»!!! Με απλά λόγια , η Τουρκία του Ερντογάν επιδιώκει να ανατρέψει τη σύγχρονη παγκόσμια ιστορία. Διεκδικεί εδάφη και δικαιώματα της αποικιοκρατικής Οθωμανικής αυτοκρατορίας, που διαλύθηκε ανεπιστρεπτί . Αυτή είναι η πυξίδα του Ερντογάν και με αυτά στο μυαλό του θα προσέλθει στον διάλογο. Ότι κι αν λέει δημοσίως ,στη σκέψη του είναι η επαναφορά της αυτοκρατορίας…Εχει άλλωστε, δυστυχώς στο πλευρό του το Βερολίνο. Όπως γράφει η γερμανική Handelsblatt είναι και αυτή η Γαλλία στη μέση η οποία «με τη μονομερή στήριξη προς την Ελλάδα δυσχεραίνει μια λύση μέσω διαπραγμάτευσης, επειδή μειώνει την προθυμία για συμβιβασμό στην Αθήνα». Πάλι εμείς θα φταίμε δηλαδή…
Η Γερμανία χαϊδεύει τον Ερντογάν
Και δυστυχώς ,ενώ ο Ερντογάν σκληραίνει τη στάση του έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου, το Βερολίνο πιέζει την ΕΕ να μην τον ενοχλεί Στο Αιγαίο ,ο Τούρκος πρόεδρος ετοιμάζεται να βάλει στο τραπέζι των διερευνητικών συνομιλιών με την Αθήνα -όποτε αρχίσουν-όλο το πακέτο των προκλητικών διεκδικήσεων της Αγκυρας εδώ και δεκαετίες. Και την ίδια ώρα ασκούνται πιέσεις από την Ευρώπη να κάτσουμε στο τραπέζι για έναν διάλογο εφ` όλης της ύλης. «H Τουρκία και η Ελλάδα είναι έτοιμες να ξεκινήσουν διερευνητικές συνομιλίες»! Θα περίμενε κανείς ότι η ανακοίνωση αυτή θα δινόταν στη δημοσιότητα μετά από κάποια ελληνοτουρκική συνάντηση. Εγινε όμως από την υπηρεσία Επικοινωνίας του Τούρκου προέδρου Ερντογάν ,μετά την ολοκλήρωση της τριμερούς τηλεδιάσκεψης του Τούρκου Προέδρου με την Γερμανίδα καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ στα μέσα Δεκεμβρίου, όπου εξετάστηκαν οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Φροντίζουν δηλαδή, πριν από εμάς για εμάς, χωρίς εμάς! «Η Τουρκία δίνει έμφαση πάντα στο διάλογο και τις διαπραγματεύσεις και όπως είπε ο Πρόεδρος Ερντογάν θα πρέπει τα βήματα που θα λάβει η Ελλάδα να είναι σημαντικά για να προχωρήσει η συμφωνία επανεκκίνησης των διερευνητικών συνομιλιών και των άλλων διαύλων διαλόγου». Σε έναν διάλογο -που σύμφωνα με την Αγκυρα- θα τεθούν στο τραπέζι όλα τα θέματα του Αιγαίου. Πακέτο…!
Ο Ερντογάν «ενημέρωσε» ακόμη ότι θα πραγματοποιηθεί μια περιφερειακή διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο με τη συμμετοχή όλων των μερών, συμπεριλαμβανομένων των Τουρκοκυπρίων, που θα λάβει θετικές και εποικοδομητικές αποφάσεις προς όφελος όλων! Εχοντας μάλιστα το πράσινο φως από την ΕΕ για διερευνητικές συνομιλίες ,ο Τουρκος πρόεδρος θα θελήσει να προωθήσει στο νέο χρόνο την ιδέα μιας διεθνούς Διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο , χωρίς φυσικά προϋποθέσεις και όρους, αλλά με κύριο στόχο να βάλει το τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος στο ίδιο τραπέζι με τα κράτη της περιοχής. Αυτό θα ήταν άλλωστε το πρώτο βήμα και για την de jure διχοτόμηση της Κύπρου με την αποδοχή της τουρκικής λογικής των δύο κρατών στη Μεγαλόνησο.
Ο Τούρκος πρόεδρος έχει μάθει πολύ καλά άλλωστε να παίζει το παιγνίδι της γάτας με το ποντίκι. Πότε χαρακτηρίζοντας «ψυχοπαθή» τον Γάλλο πρόεδρο Μακρόν και την καγκελάριο Μέρκελ «ναζί» και πότε λέει ότι θέλει να ανοί ξει μια «νέα σελίδα με την ΕΕ». Τι κι αν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε με μεγάλη πλειοψηφία την επιβολή σκληρών διεθνών κυρώσεων κατά της Τουρκίας. Η απόφαση αυτή δεν είναι δεσμευτική για τους ηγέτες της ΕΕ…που παρέπεμψαν στην τελευταία σύνοδο το θέμα των κυρώσεων για τις 25 Μαρτίου. Ανήμερα της εθνικής επετείου και των 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής επανάστασης .Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έγραψαν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους τη δέσμευσή τους στην προηγούμενη σύνοδο ότι « η ΕΕ θα λάβει αποφάσεις κατά περίπτωση το αργότερο κατά τη σύνοδο του Δεκεμβρίου». Και τώρα πάμε για τον Μάρτιο. Από Αύγουστο χειμώνα και από Μάρτη καλοκαίρι ,δηλαδή. Η όπως το λέει απλά ο λαός μας :«αν δεν θέλεις να ζυμώσεις, δέκα μέρες κοσκινίζεις». Αυτοί είναι δυστυχώς οι εταίροι μας
Ο λόγος είναι απλός: Το Βερολίνο όπως και η Αγκυρα , δεν είναι υπέρ της επιβολής κυρώσεων. Η Γερμανία είναι ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας στην ΕΕ. Η Γερμανία έχει επίσης μεγάλο αριθμό άμεσων επενδύσεων στην Τουρκία. Επιπλέον, σχεδόν 3 εκατομμύρια Τούρκοι ζουν στη Γερμανία, ενώ η συμφωνία ΕΕ -Τουρκίας για την επανεισδοχή μεταναστών που υπεγράφη το 2016 ,έχει συμβάλει στη μείωση των προσφύγων που πήγαιναν στην Ευρώπη μέσω της Τουρκίας ,δημιουργώντας μια τεράστια ανακούφιση στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Τι θα κάνει ο νέος πρόεδρος Τζο Μπάιντεν;
Οι 27 Ευρωπαίοι ηγέτες περιμένουν πάντως να συντονιστούν στο θέμα της Τουρκίας με τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ. Περιμένουν να δούν πώς θα αντιμετωπίσει τον Ερντογάν ο νέος πρόεδρος Τζο Μπάιντεν. Ο οποίος βέβαια όταν αναλάβει επίσημα τα καθήκοντά του στις 20 Ιανουαρίου θα έχει μπροστά του ένα βουνό προβλημάτων-με πρώτο τις ολέθριες συνέπειες της πανδημίας- και μόνο με τον Ερντογάν δεν πρόκειται να ασχοληθεί . Αλλωστε και ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος έχει αρχίσει με το γνωστό Οθωμανικό παζάρι να ρίχνει γέφυρες προς τον νέο ένοικο του Λευκού Οίκου. Δεν δίστασε μάλιστα να πλέξει το εγκώμιο του Μπάιντεν, αλλά και να του υπενθυμίσει ότι ο Ομπάμα θεωρούσε τον Ερντογάν ως ένα από τους πέντε καλύτερους φίλους του»…Μεγάλος θιασώτης των Οθωμανικών παζαριών ο Τούρκος πρόεδρος θα προσπαθήσει να προσεταιριστεί τον νέο πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών. «Πιστεύουμε ότι μπορούμε να έχουμε ένα καλό ξεκίνημα με τη διοίκηση του Μπάιντεν», δήλωσε ο Ιμπραήμ Καλίν, εκπρόσωπος του Τούρκου Προέδρου σε τηλεδιάσκεψη που φιλοξένησε το Γερμανικό Marshall Fund. «Ο Τζο Μπάιντεν γνωρίζει προσωπικά τον πρόεδρό μας, αλλά και τη γεωπολιτική και στρατηγική αξία της Τουρκίας», πρόσθεσε ο Καλίν. Υποστήριξε μάλιστα ότι δεν είναι ανυπέρβλητη η κρίση με τους πυραύλους S-400 και πρόσθεσε ότι “από τεχνική-στρατιωτική άποψη, αυτό το πρόβλημα μπορεί να λυθεί”…
Φυσικα, ο Ερντογάν γνωρίζει ότι οι σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ και ιδίως με τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα είναι ποτέ καλές, αλλά ποντάρει ότι η Δύση μπορεί να τον θεωρεί κυνικό και αυταρχικό, αλλά ταυτόχρονα είναι υποχρεωμένη να ασκεί μια realpolitik έναντι της Αγκυρας. Και ο Εντογάν θα το εκμεταλλεύεται συνεχώς, όσο μάλιστα εξακολουθεί να υπάρχει κενό εξουσίας στην περιοχή της Μέσης Ανατολής λόγω της πολιτικής Τραμπ.
Υπάρχουν όμως και τα μεγάλα γεωπολιτικά ζητήματα, με ιδιαίτερα αβέβαιη εξέλιξη.
Συνολικά υπάρχουν εννιά «αγκάθια» στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις τα οποία κληρονομεί ο νέος πρόεδρος Μπάιντεν και που θα μπορούσαν να προκαλέσουν σαφή επιδείνωση, αν όχι και εκτροχιασμό:
-Η προοπτική μιας νέας τουρκικής στρατιωτικής επιχείρησης εναντίον των Κούρδων ανταρτών στη Συρία ξεχωρίζει ως το πρωταρχικό ζήτημα της κρίσης, καθώς ο Μπάιντεν τάσσεται υπέρ του διαλόγου με τους αντάρτες.
-Οι τουρκικές προκλήσεις κατά της Ελλάδας και της Κύπρου
-Οι συνεχιζόμενες δικαστικές έρευνες για τις παράνομες δραστηριότητες της τουρκικής κρατικής Halkbank στις Ηνωμένες Πολιτείες, στις οποίες εμπλέκεται και η οικογένεια Ερντογάν και κατηγορείται ότι βοήθησε το Ιράν να αποφύγει τις αμερικανικές κυρώσεις.
– Η αμυντική και ενεργειακή συνεργασία Τουρκίας-Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένου και του πυρηνικού σταθμού Ακούγιου που κατασκευάζουν οι Ρώσοι στη νότια Τουρκία.
– Η υποστήριξή της Τουρκίας στην Μουσουλμανική Αδελφότητα, συμπεριλαμβανομένων οργανώσεων όπως η Χαμάς, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με πολλούς από τους περιφερειακούς συμμάχους των ΗΠΑ, όπως το Ισραήλ, η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
-Η σύγκρουση Αζερμπαιτζάν-Αρμενίας, ιδιαίτερα καθώς ο Μπάιντεν έχει στηρίξει κινήσεις για την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων.
-Τα εσωτερικά ζητήματα αυταρχισμού, περιστολής των ελευθεριών, φυλακίσεων και διώξεων σε δημοσιογράφους και μέσα ενημέρωσης
-Η διοίκηση Μπάιντεν επιθυμεί την επιστροφή του θεσμικού διαλόγου με την Άγκυρα, κυρίως μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών, αλλά ο Ερντογάν θέλει όλες οι αποφάσεις να πηγάζουν από το Παλάτι
-Τέλος, η αντι-αμερικανική ρητορική της τουρκικής κυβέρνησης και ειδικά του ακροδεξιού εταίρου του Ερντογάν, Ντεβλέτ Μπαχτσελί είναι απίθανο να γίνει ανεκτή από τον Μπάιντεν.
Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο Μετίν Γκουρτσάν, που είναι και ιδρυτικό μέλος του αντιπολιτευόμενου κόμματος του πρώην υπουργού Εξωτερικών, Αλί Μπαμπατσάν, υπάρχουν δύο τάσεις στην ομάδα που θα διαμορφώσει την εξωτερική πολιτική του Μπάιντεν έναντι της Τουρκίας:
-Η πρώτη τάση ευνοεί τη συνεργασία και τη συμφιλίωση. Οι υποστηρικτές αυτής της προσέγγισης βλέπουν την Τουρκία ως σημαντικό σύμμαχο και βασική χώρα στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Συνεπώς, λένε, η Ουάσιγκτον πρέπει να δέσει την Τουρκία στο δυτικό αμυντικό μπλοκ με οποιοδήποτε κόστος.
-Η δεύτερη τάση προτείνει μια «στρατηγική μαστίγιου» εναντίον της Τουρκίας, για να συνετιστεί ο Ερντογάν. Πρόκειται για ένα άμεσο, ολοκληρωμένο πακέτο οικονομικών, πολιτικών και αμυντικών μέτρων, που θα ακολουθήσουν τις κυρώσεις για τους S-400.
Ποια τάση θα έχει το πάνω χέρι; Μάλλον πρέπει να αναμένουμε ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν θα ακολουθήσει μια προσεκτική προσέγγιση κατά τους πρώτους μήνες της θητείας της για να τεστάρει την αντίδραση της Άγκυρας και να διαμορφώσει αναλόγως την αμερικανική πολιτική.
Με τον μεγαλομανή Τούρκο πρόεδρο όμως, ο νέος ένοικος του Λευκού Οίκου αργά ή γρήγορα θα έρθει σε σύγκρουση. Μένει να δούμε τι διαστάσεις θα λάβει η αντιπαράθεση…
Δημοσιεύτηκε στην ΗΜΕΡΗΣΙΑ