Έρευνα/ρεπορτάζ: Αντιγόνη Μιχοπούλου – Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Ταχτσίδης
Ενώ τα δάκρυα δεν έχουν στεγνώσει ακόμη για τα 23 θύματα των πλημμυρών της Μάνδρας, σιγά σιγά ξετυλίγεται ο μίτος της Αριάδνης σχετικά με τις ευθύνες όλων εκείνων που αποφάσισαν να δώσουν το πράσινο φως ώστε η Μάνδρα να μπει στο σχέδιο πόλης και να χρησιμοποιήσει τα ποτάμια της ως δρόμους.
Χαρακτηριστικά ήταν τα λόγια του αντι-περιφερειάρχη Δυτικής Αττικής. «Εσβησαν τα ποτάμια» είπε ο κ. Ιωάννη Βασίλειου και είναι απορία άξιο πως με τόση σιγουριά η δήμαρχος της περιοχής σε δημοτικό συμβούλιο έλεγε «Δεν θα κάνουμε αντιπλημμυρικά έργα επειδή βρέχει μια φορά στα 30 χρόνια», όταν η τοποθεσία που είναι χτισμένη η Μάνδρα έχει καταλάβει δύο ποτάμια τα οποία συναντιούνται στο κέντρο της πόλης.
Άλλωστε η παρακάτω φωτογραφία που τραβήχτηκε 15 μέρες μετά την καταστροφή δείχνει από μόνη της πώς τα ποτάμια διυνησαν την φυσική τους ροή, άσχετα αν αυτή βρίσκεται σε κατοικημένη περιοχή πλέον. Τα σημάδια της λάσπης στους τοίχους των σπιτιών προδίδουν την στάθμη του ποταμού .
Χαρακτηριστικά ήταν και τα λόγια του καθηγητή γεωλογίας, Ευθύμιου Λέκκα, στην ΕΡΤ, ο οποίος είπε “το 1/3 της Μάνδρας είναι χτισμένο πάνω στην κοίτη ενός ποταμού”, παρουσιάζοντας ταυτόχρονα τον παρακάτω χάρτη που δείχνει πως τα ποτάμια πλημμύρισαν την πόλη η οποία χρόνια τώρα είχε “μπαζωθεί” πάνω στα ποτάμια.
Η έρευνα του koutipandoras.gr, αποδεικνύει πως οι ευθύνες για την μεγάλη καταστροφή δεν αποδίδονται μόνο σε ένα πρόσωπο, αλλά είναι διαχρονικές, ενώ η χρονολογική εξέλιξη των διαδικασιών, που εν τέλει παρέμεινε μόνο σε επίπεδο διαδικασιών και όχι έργου, “βρωμάει” από χιλιόμετρα «ελληνική γραφειοκρατία»
Χαρακτηριστικό της απραξίας και της ανευθυνότητας των κατά καιρών διοικήσεων είναι ένα δημοσίευμα του “Ριζοσπάστη” του 2005 όπου κάτοικος της περιοχής αναφέρει το εξής: «Η Μάνδρα είναι χτισμένη πάνω σε ρέματα!», λέει χαρακτηριστικά ο Ν. Κόλιας, κάτοικος της περιοχής. «Ο δήμαρχος που είχε διοριστεί από τη χούντα, είχε προχωρήσει σε ένταξη της Μάνδρας στο σχέδιο πόλης χωρίς να διευθετηθεί το ζήτημα των ρεμάτων. Αλλά και οι κατοπινές διοικήσεις του δήμου δεν έκαναν τίποτα γι’ αυτό το σοβαρό θέμα, λόγω… έλλειψης χρημάτων. Κάθε έργο κοστίζει, αλλά εάν είναι απαραίτητο για να ζήσει ο κόσμος πρέπει να γίνει!», τόνισε.
Το ρεπορτάζ του 2005 του Ριζοσπάστη θα μπορούσε να έχει γραφτεί και σήμερα με τις ίδιες περιγραφές με την μονή διαφορά ότι τότε περιέγραφαν καταστροφές και προέβλεπαν ότι θα υπάρχουν θύματα ενώ το 2017 πλέον οι προβλέψεις έγιναν γεγονός «Κάθε φορά που βρέχει, το εργοτάξιο του δήμου και οι εργαζόμενοι κινδυνεύουν. Πριν από μερικά χρόνια, σε μια δυνατή βροχή, τα νερά του Σούρες είχαν παρασύρει μηχανήματα, λουόμενα, οχήματα και παράγκες των κηπουρών του δήμου. Η καταστροφή ήταν τεράστια, και ανθρώπινες ζωές κινδύνευσαν…», είπε το 2005 ένας κάτοικος της περιοχής.
Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος εγκλήματος
Η επέκταση της πόλης της Μάνδρας επάνω στο ρέμα έγινε, με όλες τις νόμιμες διαδικασίες το 2003, εγκρίθηκε την Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, Βάσω Παπανδρέου και τον Υπουργό Γεωργίας, Φώτη Χατζημιχάλη.
Είναι η 36610 Κοινή Υπουργική Απόφαση “Τροποποίηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Δήμου Μάνδρας (Ν. Αττικής) ΦΕΚ 1066Δ’/9.10.2003. Με τη νέα επέκταση της πόλης με χρήσεις εμπορίου, βιομηχανίας κλπ. προς τα ανατολικά και νότια διεκόπη η ροή των νερών που έρχονται από το όρος Πατέρας. Για αυτή την απόφαση που μεταξύ άλλων προέβλεπε τα δυο ρέματα της περιοχής που σκόρπισαν των θάνατο, να ενταχθούν στον οικιστικό ιστό, δεν προηγήθηκαν μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων παρόλο που και τα δύο ρέματα έδιναν πλημμύρες, ενώ από το 1993 είχαν εκπονηθεί διάφορες προμελέτες για την αντιμετώπιση των φαινομένων. Αυτό φαίνεται ότι δεν πτόησε κανένα. Ούτε την τότε κυβέρνηση Σημίτη, ούτε την τοπική αυτοδιοίκηση αλλά ούτε και τους κατοίκους που χάρηκαν με αυτή την υπουργική πρωτοβουλία.
7 χρόνια μετά την υπουργική απόφαση της Βάσως Παπανδρέου, το 2010, ο Δημήτρης Ρέππας, υπουργός Μεταφορών, διαθέτει πόσο για την εκπόνηση της μελέτης του έργου. Μέχρι και σήμερα Δεκέμβρη του 2017, δεν έχει πλησιάσει μπουλντόζα στην περιοχή πέρα μόνο αυτές που πήγαν για να μετακινήσουν τους τόνους λάσπης που καταπλάκωσαν 23 ανθρώπους και περιουσίες. Γνωμοδοτήσεις παρατάσεις και περιφερειακά συμβούλια, ήταν οι ορισμένοι από του λόγους που η τυπολατρία υπερίσχυσε της κοινής λογικής που λέει όταν κινδυνεύουν ανθρώπινες ζωές και περιουσίες πρέπει να υπάρχει ευελιξία και ταχύτητα για να αποφευχθούν τα χειρότερα.
Η τυπολατρία συνεχίζεται ακόμα και σήμερα παρόλο που από την πλευρά της Περιφέρειας έχει γίνει ότι είναι ανθρώπινος δυνατό πριν καν γίνει η καταστροφή να τρέξει το έργο της εκτροπής των ποταμών.
Για να ολοκληρωθεί ένα τέτοιου είδους έργο πρέπει να περάσει από δεκάδες αρμόδιες υπηρεσίες και από τις εξής διαδικασίες: εκπόνηση μελέτης, μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, απόφαση περιβαλλοντικών όρων, οριοθέτηση του ρέματος, έναρξη των απαλλοτριώσεων διαδικασία ενστάσεων… και αφού ολοκληρωθούν όλες αυτές οι διαδικασίες τότε επιλέγεται ο ανάδοχος για την πραγματοποίηση του έργου. Η κάθε μια διαδικασία έχει ως προαπαίτηση την προηγούμενη χωρίς να προβλέπεται καμία ευελιξία όταν κινδυνεύουν ανθρώπινες ζωές .
Έτσι φτάσαμε στο σήμερα με την Μάνδρα να γλύφει τις πληγές της μέχρι την επόμενη βροχή. Το έργο βρίσκεται στη διαδικασία κήρυξης απαλλοτρίωσης ενώ έχουν περάσει 14 ολόκληρα χρόνια από την υπουργική απόφαση της Βάσως Παπανδρέου. Από την πλευρά της, η Περιφερειάρχης Αττικής, Ρένα Δούρου, υπέγραψε με τον Γ.Γ. Υποδομών, Γ. Δέδε, μνημόνιο συνεργασίας, προκειμένου να επισπευσθεί η υλοποίηση αντιπλημμυρικών έργων. Συγκεκριμένα προτείνεται για τη συντομότερη ολοκλήρωση των απαιτούμενων απαλλοτριώσεων, να ακολουθηθεί η διαδικασία του άρθρου 7α, του ν. 2882/2001 (Κώδικας Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων Ακινήτων), όπως αυτό έχει τροποποιηθεί με το ν. 4314/2016, (με σκοπό να επιτραπεί η δημοπράτηση του έργου και πραγματοποίηση εργασιών ΠΡΙΝ από τον προσδιορισμό και καταβολή της αποζημίωσης των κατόχων). Με αυτή τη διαδικασία οι απαλλοτριώσεις κηρύσσονται με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου.
ΥΓ. Υπενθυμίζουμε πως Υπερνομάρχης και Περιφερειάρχης όλη αυτή την περίοδο της αδράνειας διετέλεσαν οι Φώφη Γεννηματά και Γιάννης Σγουρός