Η λειψυδρία απειλεί και την Αττική – Τι γίνεται με τους ταμιευτήρες του Μόρνου

Οι περιορισμένες βροχοπτώσεις των τελευταίων δύο ετών η έλλειψη χιονοπτώσεων και η συνεχιζόμενη ξηρασία επιδεινώνει το πρόβλημα με τα αποθέματα νερού. Η λειψυδρία «χτυπά την πόρτα» σε πολλές περιοχές της χώρας αλλά και στην Αττική που φιλοξενεί το μισό πληθυσμό της χώρας.

Στη μεγαλύτερη περιφέρεια της χώρας τα αποθέματα νερού στους ταμιευτήρες του Μόρνου, αν οι συνθήκες δεν αλλάξουν δραματικά, αρκούν για τα επόμενα τρία χρόνια με τους υπευθύνους να εκπονούν μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα σχέδια για την αντιμετώπιση της κατάστασης.

Η τεχνητή λίμνη του Μόρνου εμφανίζεται συρρικνωμένη κατά 15-20% σε σχέση με τη μέση τιμή των τελευταίων 14 ετών

Όπως έγραφαν «ΤΑ ΝΕΑ», στα τέλη Μαΐου, το 100% της ελληνικής επικράτειας χαρακτηριζόταν από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ξηρασίας, ως «σε κατάσταση προειδοποίησης», ενώ τμήματά της ήταν «σε κατάσταση συναγερμού». Αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με τους επιστήμονες, η τεχνητή λίμνη του Μόρνου, από την οποία υδροδοτείται η Αττική, εμφανίζεται συρρικνωμένη κατά 15-20% σε σχέση με τη μέση τιμή των τελευταίων 14 ετών.

Σύμφωνα με τα δορυφορικά δεδομένα που επεξεργάστηκε το climatebook, στις 2 Ιουλίου 2023, η συνολική έκταση της επιφάνειας της λίμνης ήταν περίπου 16,5 km², ενώ στις 26 Ιουνίου 2024 υπολογίστηκε σε περίπου 12,8 km².

Τα υδάτινα αποθέματα της τεχνητής λίμνης του Μόρνου

Σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ του MEGA, τα υδάτινα αποθέματα της τεχνητής λίμνης του Μόρνου, από την οποία υδροδοτείται η Αττική, εμφανίζονται συρρικνωμένα κατά 30% σε σχέση με πέρυσι, την στιγμή που οι ταμιευτήρες της ΕΥΔΑΠ εμφανίζουν μείωση αποθεμάτων κατά 24% σε σύγκριση με πέρυσι.

Με την κατάσταση να επιδεινώνεται από τις αυξανόμενες τουριστικές πιέσεις και τις υψηλές θερμοκρασίες το «φάντασμα» της λειψυδρίας επιστρέφει στην Αττική με την ΕΥΔΑΠ να εξετάζει όλα τα πιθανά σενάρια για να μην «πούμε το νερό, νεράκι».

Χαρακτηριστικά είναι τα όσα είπε ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Χάρης Σαχίνης, κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης (02/06) της Επιτροπής Υδατικών Πόρων της Βουλής.

Τον Σεπτέμβριο του 2022 οι ταμιευτήρες μας είχαν 1,1 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού.

Ένα χρόνο αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 2023 μειώθηκαν στα 950 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Στο τέλος της υδρολογικής περιόδου φέτος πέσαμε στα 700 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, σύμφωνα με την ενημέρωση.

Πιθανά μακροπρόθεσμα σενάρια που μπορεί να γίνουν μεσοπρόθεσμα

Στην Εταιρεία Υδρεύσεως λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τα δεδομένα και εργάζονται σε πιθανά μακροπρόθεσμα σενάρια αντιμετώπισης του φαινομένου που εξελίσσεται με γοργούς ρυθμούς εξαιτίας της κλιματικής κρίσης. Τα σενάρια, ανάλογα με την ταχύτητα του φαινομένου μπορούν να γίνουν μεσοπρόθεσμα.

Με βάση του υπολογισμούς και τους διαθέσιμους υδάτινους πόρους στους ταμιευτήρες το απόθεμα επαρκεί για περίπου τρία χρόνια αν οι μετεωρολογικές συνθήκες παραμείνουν ως έχουν.

Για τη λήψη αποφάσεων οι ειδικοί θα αναμένουν την περίοδο Σεπτεμβρίου – Δεκεμβρίου μήνες που αναμένονται να εκδηλωθούν βροχές και η περίοδος Δεκεμβρίου – Μαρτίου που αναμένονται χιονοπτώσεις.

Ανάλογα με το πόσο θα βρέξει και το πόσο θα χιονίσει θα εξεταστούν όλα τα πιθανά σενάρια  ώστε η Αττική να μη ζήσει ανάλογες καταστάσεις με την περίοδο 1989 – 1991 με απαγορεύσεις πλυσίματος βεραντών, μπαλκονιών και απαγορεύσεις πλυσίματος αυτοκινήτων.

Στην εξίσωση για την αναπλήρωση των κυβικών μέτρων νερού που χάνονται εξαιτίας των κλιματολογικών αλλαγών στους ταμιευτήρες του Μόρνου εξετάζεται η αξιοποίηση εφεδρικών ταμιευτήρων και γεωτρήσεων όπως οι πηγές της Μαυροσουβάλας (κάτω από την Πάρνηθα) και οι πηγές του Βοιωτικού Κηφισού (κοντά στην Υλίκη).

Πάντα υπάρχει και η περίπτωση της Ψυττάλειας όπου καταλήγουν τα 3/4 του νερού που καταναλώνουμε, υφίστανται επεξεργασία και απορρίπτονται στη θάλασσα με σκέψεις για επαναχρησιμοποίηση του νερού για εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα.

Διψούν για νερό τα νησιά

Σε κατάσταση συναγερμού βρίσκονται και αρκετά νησιά.

Στη Λέρο υπολειτουργούν οι μονάδες αφαλάτωσης, ενώ και οι γεωτρήσεις φαίνεται να στερεύουν. Στη Λευκάδα παρατηρείται μείωση της στάθμης της κεντρικής γεώτρησης, σε επίπεδα συναγερμού, λόγω της παρατεταμένης ξηρασίας, ενώ διακοπές υδροδότησης, λόγω λειψυδρίας, ανακοινώθηκαν και στο Μεγανήσι.

Οξύ πρόβλημα αντιμετωπίζει και η Χίος, όπου στερεύει το φράγμα του Κατράρη στον νότο, ενώ ραγδαία είναι μείωση στο νερό των γεωτρήσεων.

«Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια συγκεκριμένη κατάσταση»

«Αυτήν την στιγμή βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια πολύ συγκεκριμένη κατάσταση», λέει (MEGA) η υδρολόγος και επιστημονική συνεργάτιδα του ΕΚΠΑ, Ελισάβετ Φελώνη.

«Αλλάζει το κλίμα μας και αυτό το βλέπουμε. Έχουμε αύξηση των θερμοκρασιών, είναι πολύ πάνω από αυτό που έχουμε συνηθίσει την τελευταία 15ετια, που σημαίνει αύξηση στη ζήτηση και ταυτόχρονα μεγαλύτερη εξάτμιση από τους επιφανειακούς ταμιευτήρες. Συνδυαστικά με το γεγονός ότι έχουμε μια παρατεταμένη ανομβρία, η μείωση στις βροχοπτώσεις το περασμένο 12μηνο σε πολλές περιοχές της Ελλάδας φτάνει και το 50%, οδηγεί στο αποτέλεσμα των μειωμένων αποθεμάτων στους ταμιευτήρες και όλο το κλίμα που διαφοροποιείται, οδηγεί σε χαμηλές στάθμες στους υπόγειους υδροφορίες».

Συνεχίζει λέγοντας: «Το πρόβλημα του υπερτουρισμού είναι μπροστά μας, έχουμε θέμα με τις υποδομές, οι μονάδες αφαλάτωσης είναι συγκεκριμένης δυναμικότητας. Αυτό που βιώνουν τα ελληνικά νησιά σήμερα είναι κάτι το εξωπραγματικό, υπάρχει ανάγκη να ελέγξουμε τη ζήτηση (…)».

Μεγάλο πρόβλημα φαίνεται πως αντιμετωπίζουν και οι αγρότες, οι οποίοι προσπαθούν να κάνουν ορθή χρήση των υδάτινων πόρων.

«Προσπαθούμε να κάνουμε και εμείς μια πιο ορθολογική χρήση των νερών για την άρδευση. Δίνουμε αγώνα», λέει ο πρόεδρος του αγροτικού συλλόγου Νέστου, Σάββας Αργυράκης.