Η αγωνία για μια νέα γενιά ανεξόφλητων οφειλών από τους ιδιωτικούς παρόχους ενέργειας, που μπορεί να λειτουργήσει σαν ντόμινο και να προκαλέσει συστημικό κίνδυνο, είναι διάχυτη στην αγορά, όπου πλέον οι διακανονισμοί για την αποπληρωμή των λογαριασμών ρεύματος δείχνουν να αποτελούν τον κανόνα, και παράλληλα η παρακράτηση χρημάτων προς διαχειριστές και δήμους από πλευράς κάποιων προμηθευτών, μοναδικό… χρηματοπιστωτικό εργαλείο για τη διασφάλιση της απαραίτητης ρευστότητας προκειμένου να συνεχίσουν τη δραστηριότητά τους και να μη χρεοκοπήσουν.
Οι πληροφορίες της «κυριακάτικης δημοκρατίας» αναφέρουν ότι η «μαύρη τρύπα» στην ιδιωτική αγορά ενέργειας ξεπερνά σήμερα τα 500.000,000 ευρώ, εκ των οποίων τα 270.000.000 ευρώ οφείλονται προς τον ΔΕΔΔΗΕ, τον ΔΑΠΕΕΠ και τον ΑΔΜΗΕ.
Αν συνυπολογιστούν και τα άνω των 150.000.000 ευρώ τέλη που πέντε εταιρίες του κλάδου έχουν εισπράξει από τους καταναλωτές αλλά δεν έχουν αποδώσει στους δήμους και περί τα 100.000.000 ευρώ που φέρεται ότι χρωστάει ο ΑΔΜΗΕ στους ηλεκτροπαραγωγούς, μιλάμε για μια ωρολογιακή βόμβα που είναι έτοιμη να εκραγεί.
Ταυτόχρονα, έχουν διπλασιαστεί τα αιτήματα για διακανονισμούς, με την εξέλιξη αυτή να προκαλεί συνακόλουθα προβλήματα στη ρευστότητα των εταιριών, οι οποίες καλούνται να εισπράξουν σε διάστημα δύο έως έξι μηνών τα χρήματα που οι ίδιες καλούνται να καταβάλουν άμεσα στην αγορά.
Στα call centers των εταιριών καθημερινά υποβάλλονται παράπονα για τους υψηλούς λογαριασμούς, ενώ αρκετοί καταναλωτές ζητούν αλλαγή των συμβάσεών τους ώστε να έχουν σταθερή και όχι κυμαινόμενη χρέωση.
Η εικόνα που μεταφέρουν πηγές του κλάδου προμήθειας είναι ότι ο Απρίλιος είναι ο μήνας που θα αποκαλύψει το μέγεθος των απλήρωτων λογαριασμών, αφού ακόμη και οι διακανονισμοί δεν καταβάλλονται στην ώρα τους, γεννώντας νέες γενιές «κόκκινων» λογαριασμών. Ωστόσο είναι σαφές ότι οι καταναλωτές, είτε πρόκειται για νοικοκυριά είτε πρόκειται για επιχειρήσεις, αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στα τρέχοντα υψηλά επίπεδα τιμών.
Οι πάροχοι αγοράζουν ρεύμα το οποίο πληρώνουν με ζεστό χρήμα και όσο οι τιμές δεν αποκλιμακώνονται, θα χρειάζονται όλο και περισσότερο ρευστό. Αύξηση, όμως, των διακανονισμών σημαίνει γι’ αυτούς μικρότερη ρευστότητα, με φυσικό επακόλουθο την αναζήτηση νέων πιστωτικών γραμμών, οι οποίες με τη σειρά τους αυξάνουν το κόστος δανεισμού τους και «γκριζάρουν» την τραπεζική τους εικόνα, ένας δηλαδή φαύλος κύκλος ειδικά για τους μικρότερους.
Σε αυτό το αυτοτροφοδοτούμενο σπιράλ κάποιες εταιρίες έχουν φτάσει στα όριά τους (τα σενάρια για αναγκαστικές συγχωνεύσεις και εξαγορές ποτέ δεν έφυγαν από το τραπέζι), ενώ κάποιοι πάροχοι έχουν αρχίσει να καθυστερούν να εξοφλήσουν οφειλές προς τους διαχειριστές, αλλά και δημοτικά τέλη προς τους δήμους.
Από τον Δεκέμβριο του 2021 η αγορά άρχισε να βλέπει τα πρώτα ανησυχητικά σημάδια σε σχέση με τη δυσκολία των καταναλωτών να αποπληρώσουν τον λογαριασμό ρεύματος. Σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, τον περασμένο Δεκέμβριο παρατηρήθηκε μια αύξηση 5%-6% του ποσοστού που πληρώνει πέραν του 40ημέρου από την έκδοση του λογαριασμού και σήμερα αυτό το ποσοστό έχει φτάσει το 20% με 30%.
Η μεγαλύτερη πηγή ανησυχίας, σύμφωνα με στελέχη τόσο των ιδιωτών παρόχων όσο και της ΔΕΗ, είναι τα επαγγελματικά τιμολόγια χαμηλής και μέσης τάσης, τα οποία πλήρωναν πέρυσι 70-80 ευρώ/MWh και έφτασαν να πληρώνουν φέτος 300 ευρώ/MWh.
Ενεργειακοί πάροχοι που έχουν στο χαρτοφυλάκιό τους μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων μέσης και χαμηλής τάσης ανησυχούν περισσότερο, αφού πρόκειται για μεγάλες καταναλώσεις που, ακόμη και εάν καθυστερήσουν τις πληρωμές μόνο για δύο μήνες, μπορεί να προκαλέσουν οικονομική ασφυξία.
Τα δόντια της δείχνει η ενεργειακή κρίση στους προμηθευτές, οι οποίοι για πέμπτο συνεχόμενο μήνα καλούνται να διαθέτουν καθημερινά αυξημένα κεφάλαια κίνησης για να αγοράσουν ενέργεια σε υψηλές τιμές που θα διαθέσουν στους πελάτες τους, τα οποία θα εισπράξουν σε κανονικές συνθήκες σε διάστημα ενός με δύο μήνες.
Οι διακανονισμοί δυσχέραναν περαιτέρω τα προβλήματα ρευστότητας, ενώ νέες πιέσεις από τον Ιανουάριο έχει προκαλέσει η χρηματοδότηση από τους προμηθευτές των κρατικών επιδοτήσεων, οι οποίες πιστώνονται από τους ίδιους και θα εισπραχθούν απολογιστικά. Μια πρόσθετη πίεση και παράλληλα έντονη ανησυχία προστέθηκε αιφνιδιαστικά την περασμένη εβδομάδα, όταν προμηθευτές μπαίνοντας στο πληροφοριακό σύστημα του ΔΕΔΔΗΕ διαπίστωσαν ότι δεν μπορούν να αιτηθούν διακοπή ρεύματος σε πρώην πελάτη τους για ληξιπρόθεσμες οφειλές που άφησε πίσω του αλλάζοντας πάροχο. Η κατάργηση αυτού του δικαιώματος αξιολογείται από την αγορά ως «ωρολογιακή βόμβα» κι αυτό γιατί με την έναρξη της κρίσης έχει αυξηθεί σημαντικά η κινητικότητα μεταξύ παρόχων, καθώς οι καταναλωτές αναζητούν τον φθηνότερο.
Σε αυτό το περιβάλλον ο κλάδος της προμήθειας έχει καταστεί στο σύνολό του ζημιογόνος, ενώ δεν είναι λίγες οι εταιρίες που αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους προς τους διαχειριστές. Η εικόνα, όπως καταγράφεται σε ενημερωτικό δελτίο του ΔΕΔΔΗΕ προς την αρμόδια Αρχή, εμφανίζει στις 3 Φεβρουαρίου 2022 νέες ανεξόφλητες οφειλές από πέντε εταιρίες του κλάδου πάνω από 20.000.000 ευρώ. Από το ενημερωτικό προκύπτει επίσης ασυνέπεια κάποιων προμηθευτών στους διακανονισμούς ληξιπρόθεσμων οφειλών μέχρι και τον Οκτώβριο του 2020.
Ολοι ανεξαιρέτως, καθετοποιημένοι και μη, μπροστά στις αντιδράσεις των πελατών τους, αναγκάζονται να μειώνουν περιθώρια κέρδους, γράφοντας ζημίες. Τυχαίο δεν είναι ότι στα αποτελέσματα που έδωσαν μεγάλοι ενεργειακοί όμιλοι μπορεί στο σκέλος της ηλεκτροπαραγωγής να παρουσιάζουν κέρδη, αλλά στην προμήθεια καταγράφουν ζημιές. Αν οι μεγάλοι μπορούν να ισοφαρίζουν «χασούρες» από τη λιανική με κέρδη από την παραγωγή, τα περιθώρια για τους μη καθετοποιημένους, που δεν έχουν παρόμοια δυνατότητα, λιγοστεύουν.