Το περιστατικό είναι πραγματικό: Μια μέρα προσήλθε ο Ανδρέας Παπανδρέου στη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου και, αίφνης, είδε στην αίθουσα γύρω από το μεγάλο οβάλ γραφείο, μαζί με τα λοιπά μέλη του υπουργικού συμβουλίου, τον Ακη Τσοχατζόπουλο.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Κάθισε στη θέση του και, παριστάνοντας τον σκεπτικό, δικαιολογήθηκε με το γνωστό, δολοφονικό χιούμορ του προς την ομήγυρη: «Για να είναι εδώ ο Άκης, πρέπει να έχω αργήσει πάαααρα πολύ!» Ποτέ δεν είχε καλή σχέση με το ρολόι ο συγχωρεμένος. Με τον χρόνο. Καμιά φορά και με την οργάνωση. Είναι παροιμιώδης η ιστορία που μου διηγήθηκε προ ημερών πρώην πρόεδρος του «Δημοκρίτου», ο οποίος θυμόταν τον Ακη ως υπουργό Αναπτύξεως να προεδρεύει σε σύσκεψη με τα μέλη του κέντρου και να τους αναπτύσσει θέμα που αφορούσε άλλη σύσκεψη – δεν ήξερε καν σε ποιους μιλούσε! Αυτή, όμως, ήταν η αθώα πλευρά του Ακη.
Αυτή για την οποία, όταν είχε έρθει εν τη «βασιλεία» του, τον… συμπαθούσαν. Καθώς και για τα ασυνάρτητα ελληνικά του. Διότι, όπως είναι γνωστό, σκεπτόταν στα γερμανικά και μετέφραζε -η απόλυτη καταστροφή- στα ελληνικά. Τον Ακη τον γνώρισα το 1996 ως υπουργό Εσωτερικών -ήμουν διαπιστευμένος για την «Απογευματινή»-, και μάλιστα πετάξαμε μαζί με το θρυλικό Φάλκον σε ταξίδι στο Παρίσι, μαζί με τους συναδέλφους Ελένη Δελβινιώτη και Παναγή Γκιόλμα, για συνάντηση με ομόλογό του. Είχα έτσι την ευκαιρία να ζήσω από κοντά τη βιτρίνα του χαρακτήρα του. Άνετος εντελώς. Σε κάποια πτήση λέγεται ότι είχε χορέψει σε ύψος 32.000 ποδιών το ζεϊμπέκικο του Καρρά «Δεν πάω πουθενά, εδώ θα μείνω», με τον πιλότο Λιάτσο, αδερφό του Αιμίλιου, να διαμαρτύρεται για την ευστάθεια του αεροπλάνου.
Εκτός από την αθώα και χαριτωμένη υπήρχε, όμως, και η άλλη πλευρά του Τσοχατζόπουλου, η σκληρή. Η πραγματική. Ο υιός του παντοπώλη, που πωλούσε σαλάμια στην αγορά Μοδιάνο στη Θεσσαλονίκη, είδε από πολύ νωρίς την εξουσία ως μέσο πλουτισμού. Ο κουνιάδος του Νίκος Ζήγρας, σε βιβλίο που έγραψε για να γλιτώσει τις δικαστικές περιπέτειες για τις καταθέσεις στην Ελβετία, αποκάλυψε τον διάλογο τριών ιστορικών στελεχών του ΠΑΣΟΚ μέσα σε ένα ταπεινό Ι.Χ., το 1977, μεταξύ αυτών και ο Ακης, οι οποίοι συμφώνησαν ότι η εξουσία θα μπορούσε να εξελιχθεί για αυτούς σε μια λίαν προσοδοφόρα και επικερδή δραστηριότητα, αρκεί να μην «προκαλούσαν».
Εκείνοι φυλάχτηκαν και δεν «προκάλεσαν», ο Ακης όχι. Εκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να στοχοποιηθεί. Και με τον γάμο του στο Παρίσι και με το σπίτι στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Και άλλοι πολλοί υπουργοί του ΠΑΣΟΚ «έφαγαν με χρυσά κουτάλια» και διεφθάρησαν όσο ο Τσοχατζόπουλος, αλλά σήμερα κυκλοφορούν ελεύθεροι και ωραίοι. Γιατί ο Τσοχατζόπουλος δεν τη γλίτωσε; Εχω μια πιθανή εξήγηση.
Η τελευταία φορά που τον είδα ήταν μετά τις εκλογές του 2004 – το 2005, για την ακρίβεια. Του ζήτησα τηλεοπτική συνέντευξη. Οι δύο συναντήσεις που ζήτησε να κάνουμε πριν το αποφασίσει μου έδειξαν ότι κάτι φοβόταν. Πάρα πολύ. Διερευνούσε τι θέλω. Μήπως υπήρχε καμιά παγίδα. Αλλά πώς να υπάρξει, αφού δεν υπήρχε καν καταγγελία, όχι έρευνα δικαστική εν εξελίξει; Η εξεταστική για τους TorM1, στην οποία Βενιζέλος και Λοβέρδος είχαν αποκαλέσει «τηλεφωνικό αριθμό» τον αριθμό τραπεζικού λογαριασμού κατάθεσης της μίζας του, είχε κλείσει τις εργασίες της άδοξα. Η πρώτη συνάντηση έγινε στα γραφεία του, στην οδό Αμερικής, αν θυμάμαι καλά. Η δεύτερη, στην τότε οικία του, στη ροζ πολυκατοικία απέναντι από το «Χίλτον». Στο διαμέρισμα όπου έμενε κάποτε η Ελένη Βλάχου (!). Σε εκείνη τη συνέντευξη αποφάσισε να παρουσιάσει πρώτη φορά δημοσίως μαζί του τη Βίκυ Σταμάτη, αλλά όχι δίπλα του. Στο γύρισμα, που έγινε στο διαμέρισμά του επί της λεωφόρου Νίκης στη Θεσσαλονίκη, η Σταμάτη κάθισε απέναντί του.
«Φωνάζει η κόρη μου η Αρετή, όταν μας βλέπει δίπλα» μου ψιθύρισε στο αυτί. Κατά τη διάρκεια εκείνης της συνέντευξης κατάλαβα σε τι οφείλεται κατ’ αρχάς το πολιτικό τέλος των πολιτικών. Και καλό είναι αυτό να το έχουν υπόψη τους οι νεότεροι: Οταν ο κόσμος μυριστεί ότι είναι διεφθαρμένοι δεν τους πλησιάζει. Τους αποφεύγει. Δεν χρειάζεται στον κόσμο επίσημη δικαστική απόφαση για να τους καταδικάσει. Ο Τσοχατζόπουλος καταδικάστηκε σιωπηρώς από το ίδιο το εκλογικό του σώμα του ΠΑΣΟΚ. Στο γήπεδο της ΧΑΝΘ, της οποίας διετέλεσε μπασκετμπολίστας, στην αγορά Μοδιάνο, στην πλατεία Αριστοτέλους, ακόμη και μέσα στο ίδιο του το σπίτι, η παγωμάρα στη θέα του ήταν τέλεια. Αυτό δεν ήταν όμως το τέλος του, αλλά η αρχή του τέλους. Το τέλος ήρθε πολύ αργότερα, το 2012. Τον καιρό που θεωρούσε πως μπορούσε να απολαύσει χωρίς φόβο τα πλούτη του.
Ο Τσοχατζόπουλος ήταν τότε ο πιο αδύνατος από τους πρώην δυνατούς. Και χωρίς πολλά χαρτιά διαπραγμάτευσης στα χέρια του. Εχοντας προκαλέσει την κοινωνία με την αγορά της Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Σε καιρούς χρεοκοπίας, ήταν ο ιδανικός στόχος για την εκτόνωση των παθών. Ηταν μεν διεφθαρμένος, αλλά δεν οδηγήθηκε στη φυλακή για αυτό – επελέγη μεταξύ διεφθαρμένων. Επελέγη, γιατί η σύλληψή του, λίγες εβδομάδες πριν από τις εκλογές του Μαΐου, έδωσε το καθοριστικό χτύπημα στο ΠΑΣΟΚ.
Έδωσε αποφασιστική ώθηση στον νέο δικομματισμό, με τον ΣΥΡΙΖΑ στο πόδι του. Ο Τσοχατζόπουλος την πλήρωσε γιατί διεφθάρη αποδεδειγμένα, γιατί προκάλεσε, αλλά και γιατί ήταν ο ιδανικός για να πληρώσει σχεδόν για όλους. Την πλήρωσε όμως και προς παραδειγματισμόν: Ηταν ένας υπουργός Αμυνας που, εκτός πλαισίου συμμαχίας, είχε κάνει δουλειές με τους Ρώσους. Με τις αγορές ρωσικών πυραύλων TorM1 και με αποβατικά Ζupr, αν θυμάμαι καλά τον τύπο.
Η ρωσική μίζα για τους πυραύλους είχε κάνει τον γύρο του κόσμου για να μην καταφέρει να εντοπιστεί ποτέ πού κατέληξε. Αυτή του η παρέκκλιση ήταν ένας επιπλέον λόγος για να τιμωρηθεί παραδειγματικά. Δεν έχω αμφιβολία ότι, επειδή ήταν το DNA του κόμματος τέτοιο, από το 1997 και μετά υπάρχουν και άλλοι πολιτικοί που έκαναν τα ίδια με τον Ακη και τη γλίτωσαν. Γιατί; Ισως γιατί -εκτίμηση διατυπώνω, δεν έχω στοιχεία- οι δικές τους μίζες ήταν δυτικές, όχι ανατολικές. Κανείς δεν έμεινε μακροχρονίως στη φυλακή για μίζα γερμανική ή άλλης χώρας, πάντως. Και όποιος μπήκε για λίγο βγήκε.
Ο Τσοχατζόπουλος όμως είναι ο μόνος πολιτικός μετά τη Μεταπολίτευση που τιμωρήθηκε πραγματικά για όσα διέπραξε κατά την άσκηση των καθηκόντων του. Ο,τι και να ειπωθεί σήμερα για τον Ακη, για τον Κουτσόγιωργα χθες, για τους πολιτικούς που βρέθηκαν κοντά σε μεγάλους ηγέτες και έκαναν αλαζονικά κατάχρηση εξουσίας, η ιστορία έχει γραφτεί. Εφυγαν από τη ζωή αυτή ταπεινωμένοι.
Η ανακοίνωση του ΚΙΝ.ΑΛ. για τον θάνατό του ήταν πάρα πολύ σκληρή, δεν εξέπεμψε ίχνος συμπάθειας για την απώλεια σε ανθρώπινο επίπεδο από τον φόβο της παρεξήγησης. Τα στερνά πάντοτε τιμούν τα πρώτα. Ο Τσοχατζόπουλος δεν καθυστερούσε μόνο στα ραντεβού και στις συσκέψεις – αργούσε να συλλάβει τα μηνύματα στην κοινωνία. Δεν καταλάβαινε πότε συννέφιαζε ο ουρανός πάνω από το κεφάλι του και πότε επέκειτο η μπόρα – η οποία ξέσπασε πάνω του.