Μία ημέρα πριν από την πρόσφατη επίσκεψή του στην Άγκυρα ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας μετέβη στο Φανάρι και συναντήθηκε με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, ο οποίος εφέτος συμπληρώνει 60 χρόνια ποιμαντορίας στην Εκκλησία και 30 στο υψηλό αξίωμά του.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Προκάλεσε εντύπωση το γεγονός ότι ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας απέφυγε εκείνη την ημέρα να προβεί ενώπιον των τηλεοπτικών σταθμών σε οιαδήποτε νύξη για το πάγιο αίτημα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής περί επαναλειτουργίας της Σχολής της Χάλκης.
Όποιος έχει πάει στη Χάλκη -με ευλόγησε ο Θεός το 2003- και έχει δει τα καλογυαλισμένα μαύρα θρανία και τη βιβλιοθήκη να περιμένουν τους μελλοντικούς Πατριάρχες προς εκπαίδευση γνωρίζει πόσο βαριά σημασία έχει για την Ορθοδοξία κυρίως και για το έθνος ασφαλώς η επαναλειτουργία της Σχολής στην οποία οι γείτονες έβαλαν λουκέτο -αν δεν με απατά η μνήμη μου- το 1972. Είναι ζήτημα ζωτικής σημασίας για την οικουμενικότητα του Πατριαρχείου.
Ο Δένδιας γνωρίζει καλά πως οι ισλαμιστές και οι ακραίοι εθνικιστές του Μπαχτσέλ βλέπουν το Πατριαρχείο ως κρησφύγετο ρασοφόρων που απεργάζονται την… ανάκτηση της Κωνσταντινουπόλεως και απέφυγε εκείνη την ημέρα να θέσει το ζήτημα. Μίλησε με τον Βαρθολομαίο για τον καιρό και για το περιβάλλον. Δεν ήθελε να φορτίσει την ατμόσφαιρα προτού καν μεταβεί στην Αγκυρα. Αυτός όμως ήταν ο επιφανειακός λόγος που απέφυγε να θίξει τη Χάλκη. Υπήρξε και άλλος, πιο ουσιώδης. Υπάρχουν δυστυχώς τόσο στην Αθήνα όσο και στην Αγκυρα οπαδοί της πάση θυσία ελληνοτουρκικής προσέγγισης που βλέπουν ως πρώτο μεγάλο βήμα για την αποκατάσταση των σχέσεων των δύο χωρών μια συμφωνία-πακέτο επί μειονοτικών θεμάτων. Για τους Τούρκους ξέρουμε, για τους Ελληνες δεν ξέραμε έως ότου ακούσαμε Ελληνα πολιτικό να ισχυρίζεται προσφάτως ότι πασχίζουν ώστε να ενσωματώσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην εξωτερική του πολιτική «και στοιχεία της πολιτικής Σημίτη».
Η ωραιότατη αυτή μειονοτική συμφωνία -τρόπος του λέγειν- που προέβλεπαν κάποιοι λοιπόν στο παρασκήνιο προέβλεπε την επίλυση των θεμάτων που ανάγονται στις θρησκευτικές ελευθερίες. Στη Θράκη των θεμάτων εκλογής μουφτήδων που θέτουν με ένταση 30 χρόνια τώρα οι Τούρκοι προσφεύγοντας ακόμη και στο μισητό σε αυτούς Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στην Κωνσταντινούπολη με τη λύση του ζητήματος της Χάλκης και την αποκατάσταση εκκλησιών όπως η Παναγία η Σουμελά.
Το πακέτο παραήταν ελκυστικό για να εξαφανιστεί η κρίσιμη λεπτομέρεια: Εάν βάλεις στην ίδια μοίρα το θέμα του μουφτή και το θέμα της Χάλκης και της εκπαίδευσης Πατριαρχών εξισώνεις τον μουφτή -έναν μητροπολίτη για τις δικές μας αναλογίες- με τον Πατριάρχη. Και στην πραγματικότητα του καταργείς την οικουμενικότητά του! Πόσο Οικουμενικός μπορεί να λογίζεται ένας Πατριάρχης όταν εξισούται με έναν τοπικό μουσουλμάνο «μητροπολίτη», τον μουφτή;
Στην πραγματικότητα όσοι εκσυγχρονιστές εργάζονταν στην Αθήνα πάνω σε αυτή τη βάση και μετά έκλαιγαν γοερά ότι «ο Δένδιας μας κατέστρεψε όσα πασχίζαμε να φτιάξουμε επί έναν χρόνο» (!) αντικειμενικά λειτουργούσαν υπέρ του Πατριαρχείου της Μόσχας!
Και για να μην υπάρχουν κενά, να τα πούμε όλα: το παιχνίδι της εκλογής μουφτήδων στηνόταν επιδέξια μέσα στη διακομματική της Βουλής για την ανάπτυξη της Θράκης με οριζόντιες συνεννοήσεις ακόμη και μεταξύ στελεχών της Ν.Δ. και του ΣΥΡΙΖΑ (όχι βουλευτών-στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ που κατευθύνουν από το παρασκήνιο τους βουλευτές της Αριστεράς με κομματική εντολή). Επιστρέφω στη συνάντηση του υπουργού Εξωτερικών με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο: Εάν ο Δένδιας άνοιγε εκεί θέμα για τη Χάλκη, θα πουλούσε «φθηνά» το παιχνίδι.
Θα εμφανιζόταν την επομένη ο Τσαβούσογλου με το δήθεν μειλίχιο ύφος του και θα του έλεγε -μιλημένος και από τους κατά Ακάρ εν Αθήναις φίλους της Αγκυρας: «Βεβαίως, Νίκο, συζητάμε τη Χάλκη, αλλά και εσύ να μπεις σε διάλογο για τους μουφτήδες της Θράκης». Χάλκη – Θράκη, 1-1. Τι θα του απαντούσε τότε ο δικός μας; «Δεν συζητώ;» Χάλκη του προσέφερε ο άλλος! Παναγία Σουμελά! Και δεν ξέρουμε τι άλλο. Να γιατί θα αναγκαζόταν να πουλήσει φθηνά το παιχνίδι. Για τους παροικούντες τη διπλωματική Ιερουσαλήμ το ζήτημα της Χάλκης δεν είναι απλώς ελληνοτουρκικό.
Είναι πρωτευόντως αμερικανοτουρκικό, δευτερευόντως ευρωτουρκικό και στο τέλος είναι βεβαίως με βάση την ιστορία και τας γραφάς ελληνοτουρκικό. Η Χάλκη και η αλλαγή της νομοθεσίας ώστε να διεκδικεί το αξίωμα του Πατριάρχη πολίτης κάθε εθνικότητας και όχι μόνο ο φέρων την ιδιότητα του Τούρκου πολίτου «καίει» την αμερικανική εξωτερική πολιτική, όπως φαίνεται και από τις εκκλησιαστικές εξελίξεις στην Ουκρανία.
Εάν πρέπει να κάνουν σε κάποιον παραχώρηση οι Τούρκοι εν προκειμένω δεν είναι σε εμάς. Είναι στους Αμερικανούς! Η τρέχουσα γεωπολιτική διάσταση και η ανάγκη ενίσχυσης του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου είναι σημαντικότερη αυτήν τη στιγμή και από αυτό το ιστορικό βάρος που φέρει. Γι’ αυτό στα επόμενα χρόνια ο θεσμός και θα ενισχυθεί και θα ανανεωθεί. Ο διάδοχος του Βαρθολομαίου -αν και στην Εκκλησία ποτέ δεν ξέρεις, είναι πηγή εκπλήξεων- έχει βρεθεί μάλιστα και θεωρείται ελπιδοφόρος.
Καταληκτικώς: Ορθώς έπραξε λοιπόν ο υπουργός Εξωτερικών και απέφυγε το ανατολίτικο παζάρι. Καλώς εχάλασε χωρίς να το γνωρίζει ίσως το deal ισλαμιστών – εκσυγχρονιστών. Μέρες που είναι, καμιά φορά σκέπτομαι πως πράγματι υπάρχει ειδικός Θεός για την Ελλάδα. Ο Θεός της Ελλάδας ο οποίος επεμβαίνει την κρίσιμη στιγμή και τη σώζει από τους σωτήρες της.