Του Θοδωρή Γιάνναρου
Τη στιγμή που οι καθ’ ύλην αρμόδιοι για την προστασία του πληθυσμού από τη λοίμωξη Covid-19 είναι μπερδεμένοι, είναι επόμενο και οι πολίτες να είναι μπερδεμένοι, να μην αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο και να δρουν απερίσκεπτα… Ποιον να πιστέψουν και ποιου τις οδηγίες να ακολουθήσουν είναι το ερώτημα που μένει αναπάντητο. Είχαμε τον SARS-Cov 2, μας προέκυψαν και οι συγκεκριμένες τρεις μεταλλάξεις και… χαιρετήσαμε τον πλάτανο σε παγκόσμιο επίπεδο, χάνοντας κυριολεκτικά την μπάλα.
Η ερώτηση βεβαίως που τίθεται είναι τι ακριβώς συμβαίνει, και αν τα υπάρχοντα εμβόλια συνεχίζουν να είναι αποτελεσματικά ως προς τον βαθμό προστασίας που παρέχουν, τη στιγμή που οι μεταλλάξεις του ιού επιτίθενται στην ανθρωπότητα. Το μόνο σίγουρο είναι πως τον ίδιο τον ιό δεν τον συμφέρει σε καμία περίπτωση να θανατώνει τους ξενιστές, μιας και ο θάνατος σπάει την αλυσίδα μετάδοσης και δεν επιτρέπει στον ιό να συνεχίσει να παράγει απογόνους με αντίγραφά του.
Τι συμβαίνει λοιπόν με τις μεταλλάξεις;
Η αποκαλούμενη νοτιοαφρικανική παραλλαγή, γνωστή επιστημονικά και ως 20I/501Y.V2 ή B.1.351, είναι απ’ ό,τι φαίνεται μέχρι σήμερα η κυρίαρχη παραλλαγή του γνωστού ιού SARS-CoV2 στη Νότια Αφρική και δυστυχώς κυκλοφορεί ήδη σε 41 άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων και των Ηνωμένων Πολιτειών και σχεδόν του συνόλου των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άλλες σημαντικές παραλλαγές είναι το βρετανικό στέλεχος, ή 20I/501Y.V1, και το βραζιλιάνικο, γνωστό ως P.1. Και οι τρεις αυτές μεταλλάξεις είναι πολύ πιο μεταδοτικές, με δυνατότητα εκρηκτικής διασποράς απ’ ό,τι το αρχικό στέλεχος, άρα και πιο θανατηφόρες, λόγω και μόνο της τεράστιας και ταχύτερης διασποράς που προκαλούν.
Ο όρος “παραλλαγή”, που ακούγεται τόσο έντονα τις τελευταίες δύο εβδομάδες, είναι ο τελευταίος όρος που ξεπηδά από το λεξικό των μολυσματικών ασθενειών και αποπροσανατολίζει το ευρύ κοινό ως αποτέλεσμα των μεταλλάξεων του κορονοϊού, των αποτελεσμάτων αυτών στη μετάδοση, που μαζί με τα εμβόλια έχουν αναδειχθεί σε κορυφαίες εξελίξεις που προκαλούν παγκόσμια ανησυχία και έντονο προβληματισμό ως προς τη διαχείριση του τρίτου αυτού κύματος της πανδημίας.
Οι μοριακοί βιολόγοι, σε παγκόσμιο επίπεδο, αναζητούν γενετικές αλλαγές στον κορονοϊό SARS-CoV-2 από την αρχή αυτής της πανδημίας. Ο ιός, όπως και οποιοσδήποτε ιός, δημιουργεί μεταλλάξεις καθώς εξαπλώνεται, αλλά τις τελευταίες εβδομάδες έχει αλλάξει σημαντικά, με συμπεριφορές που θα μπορούσαν να αλλάξουν δραματικά τη δυναμική της πανδημίας Covid-19 εις βάρος των πολιτών του πλανήτη, με εκατόμβες θυμάτων, για τον απλούστατο λόγο πως πιαστήκαμε όλοι μας – όλοι μας χωρίς καμία εξαίρεση, εξαπίνης.
Η παρακολούθηση των πολύ λεπτών αλλαγών στο RNA του ιού είναι κάτι σαν μία παγκόσμια παρακολούθηση, όπου στη θέση των μυστικών πρακτόρων έχουν τοποθετηθεί εξειδικευμένοι βιολόγοι που παρακολουθούν τα τερτίπια του από κοντά σε όλο τον κόσμο, καθώς μεταλλάσσεται για να συνεχίσει να υπάρχει, απαιτώντας από τους επιστήμονες υγείας να εφαρμόζουν στον πληθυσμό τις κατευθύνσεις που τους δίνονται, μετά από ενδελεχείς αναλύσεις των ιικών δειγμάτων, ώστε να προγραμματιστούν και να σχεδιαστούν τα αμυντικά μέτρα. Χωρίς αυτή τη γνώση που προκύπτει από τις μοριακές αναλύσεις της ιικής αποκρυπτογράφησης, οι υπεύθυνοι λοιμωξιολόγοι θα κινούνταν εντελώς στα τυφλά.
Παραμένει κρίσιμο, οι μοριακοί βιολόγοι και οι γενετιστές να συνεχίσουν να ερευνούν τις τρέχουσες εξελίξεις και όσες προκύψουν στη συνέχεια, ώστε να είναι σε θέση να χαρακτηρίσουν με κάθε λεπτομέρεια τα νέα στελέχη του ιού και να παρακολουθήσουν τη διασπορά και την εξάπλωση του ιού στον πληθυσμό, προκειμένου να εκτιμηθεί με ακρίβεια η αποτελεσματικότητα των στρατηγικών περιορισμού της διασποράς -συμπεριλαμβανομένων και των εμβολίων.
Υπάρχουν εύλογες προσδοκίες ότι τα υπάρχοντα εμβόλια θα παρέχουν ικανή προστασία κατα και των νέων στελεχών. Εάν λοιπόν κάποιος μολυνθεί από κάποιο από τα μετάλλαγμένα στελέχη, είναι πιθανό το επίπεδο αποτελεσματικότητας να μειωθεί λίγο. Αλλά τα υπάρχοντα εμβόλια είναι πάνω από 90% αποτελεσματικά και η προσδοκία της επιστημονικής κοινότητος είναι ότι στη χειρότερη περίπτωση στις μεταλλάξεις αυτές θα μπορούσε να υπάρξει μικρή πτώση της αποτελεσματικότητος, που να φθάσει γύρω στο 80-85%, η οποία όμως θα εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά ικανοποιητική. Γιατί ας μην ξεχνάμε πως τα υπάρχοντα εμβόλια χτυπούν τον ιό όχι μόνο στην πρωτεΐνη των ακίδων του, αλλά και σε πολλά άλλα σημεία, προκαλώντας την απελευθέρωση πολλών διαφορετικών τύπων αντισωμάτων που επιτίθενται στον ιό είτε είναι μεταλλαγμένος είτε όχι.
Όταν το εμβόλιο για την COVID-19 εισέλθει στον οργανισμό, προκαλεί την παράγωγη πολλαπλών ανοσολογικών αντιδράσεων. Ο λόγος που οι υπεύθυνοι για τη δημιουργία των εμβόλιμων μοριακοί βιολόγοι αναμένουν ότι το εμβόλιο θα εξακολουθήσει να λειτουργεί σε πολύ ικανοποιητικό βαθμό, έγκειται στο ότι αυτές οι ανοσολογικές αντιδράσεις είναι “πολυκλωνικές”. Με απλά λόγια υπάρχουν ενσωματωμένα εφεδρικά σχέδια. Τα εμβόλια προτρέπουν στην παραγωγή πολλαπλών αντισωμάτων για να στοχεύσουν διαφορετικές περιοχές της πρωτεΐνης των ακίδων του ιού και όχι μόνο.
Έτσι, ακόμα και εάν ένα μέρος της πρωτεΐνης της ακίδας αλλάξει και το αντίσωμα που θα κολλούσε σε αυτό το τμήμα της πρωτεΐνης της ακίδας δεν μπορούσε να την αναγνωρίσει, θα υπάρχουν δεκάδες ή εκατοντάδες άλλα αντισώματα που είναι σε θέση να προσκολληθούν σε διαφορετικά σημεία της ακίδας, να την επικαλύψουν και να την απενεργοποιήσουν και ως εκ τούτου, το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα θα εξακολουθήσει να την αναγνωρίζει, παρά την προσπάθεια του ιού να γίνει αόρατος μέσω της ακιδικής πρωτεΐνης, που και είναι και ο λόγος που μεταλλάχθηκε.
Έχω την εντύπωση πως όλα καλά θα πάνε, αρκεί να επιταχυνθούν οι διαδικασίες εμβολιασμού των πολιτών, διότι μέχρι στιγμής μόνο το 5% περίπου του eλληνικού πληθυσμού έχει εμβολιαστεί.
Το lockdown θα λειτουργήσει θετικά μόνον εάν συνοδευτεί από “έκρηξη” εμβολιασμών, και θα πάμε πολύ πολλά, αλλά κλείστε τα αυτιά σας στις Κασσάνδρες, εμβολιαστείτε όταν κληθείτε από την Πολιτεία και τηρήστε με ευλάβεια τα μέτρα προστασίας.
Αν ο ιός στο διάβα του δεν βρίσκει ξενιστές για να εξαπλωθεί, ούτε μεταλλάσσεται ούτε διασπείρεται -απλά εξαφανίζεται. Για το λόγο αυτόν, πρέπει να συνεχίσουμε να είμαστε υποψιασμένοι και σε εγρήγορση, διότι κοιτάζοντας προς το μέλλον, μάλλον θα χρειαστεί να μην εφησυχάσουμε και να εξακολουθήσουμε, κατά την προσωπική μου άποψη, να προσέχουμε για κάποια χρόνια ακόμα… μέχρι να υπάρξουν εξειδικευμένα φάρμακα. Διότι, κακά τα ψέμματα, παρά τα εμβόλια, κάποιοι ενδέχεται να νοσήσουν.
Καλό μας βόλι λοιπόν…
*Ο κ. Θοδωρής Γιάνναρος είναι Μοριακός Βιολόγος-Γενετιστής
email: theogiannaros@gmail.com, Twitter: @theogiannaros1, FaceBook: Theo Giannaro