Αντίθετοι άνεμοι κάνουν όλο και πιο ζοφερές τις οικονομικές προοπτικές της ΕΕ αναφέρει σε άρθρο-παρέμβασή του ο Economist, που απευθύνει έκκληση στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να λάβουν μέτρα για να αποφευχθεί νέα κρίση…
Ειδικότερα, όπως επισημαίνεται σχετικά, οι ευρωπαϊκές μετοχές και τα ομόλογα είχαν πολλά να αντιμετωπίσουν τα τελευταία χρόνια, μεταξύ των οποίων ο πόλεμος, η ενεργειακή κρίση και ο αυξανόμενος πληθωρισμός.
Τώρα τα πράγματα φαίνονται καλύτερα.
Ο γερμανικός δείκτης μετοχών DAX έχει γράψει κέρδη +11% από τις αρχές Νοεμβρίου.
Οι αποδόσεις των γαλλικών δεκαετών κρατικών ομολόγων μειώθηκαν από 3,5% τον Οκτώβριο σε 2,8%.
Ακόμη και οι ιταλικές αποδόσεις έπεσαν για λίγο κάτω από το 4%, από 5% στα μέσα Οκτωβρίου
Οι επενδυτές είναι αισιόδοξοι εν μέρει επειδή ο πληθωρισμός μειώνεται ταχύτερα από το αναμενόμενο.
Ωστόσο, η διάθεσή τους αντικατοπτρίζει και μια πιο ζοφερή πραγματικότητα: η οικονομία είναι τόσο αδύναμη που σίγουρα οι μειώσεις των επιτοκίων δεν είναι μακριά.
Θα ακολουθήσουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής;
Τον Νοέμβριο ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε μόλις στο 2,4%, μόλις μια ανάσα από τον στόχο του 2% της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Οι αγορές τιμολογούν δύο μειώσεις μέχρι τον Ιούνιο και άλλες τρεις έως τον Οκτώβριο, με το βασικό επιτόκιο να μειώνεται στο 2,75%, από 4% (βλ. διάγραμμα 1).
Οι οικονομολόγοι είναι λιγότερο σίγουροι – αναμένουν μόνο την πρώτη μείωση μέχρι τον Ιούνιο.
«Τα στοιχεία για τον πληθωρισμό καθιστούν μάλλον απίθανη άλλη επιτοκιακή αύξηση» παραδέχτηκε πρόσφατα η Isabel Schnabel, ένα hawkish μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ.
Αλλά δεν υπήρξαν υπαινιγμοί περικοπών.
Ολιγωρία
Σίγουρα κανείς δεν περιμένει τίποτε στη συνάντηση της 14ης Δεκεμβρίου.
Σε μια εποχή που η οικονομία της Ευρώπης αποδυναμώνεται γρήγορα, οι αξιωματούχοι κινδυνεύουν να καθυστερήσουν να αντιδράσουν.
Υπάρχουν δύο λόγοι για ιδιαίτερη ανησυχία.
Ο πρώτος είναι η αύξηση των μισθών.
Αρχικά, ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη οδηγήθηκε από τις αυξανόμενες τιμές της ενέργειας και τις αναταραχές στις αλυσίδες εφοδιασμού, που έδωσαν ώθηση στις τιμές των αγαθών.
Δεδομένου ότι στην ενοποιημένη αγορά εργασίας της Ευρώπης οι συμφωνίες συχνά συμφωνούνται για αρκετά χρόνια, οι μισθοί και οι τιμές χρειάστηκαν χρόνο για να ανταποκριθούν.
Ως αποτέλεσμα, μέχρι το τρίτο τρίμηνο του 2023 οι πραγματικοί μισθοί στη Γερμανία είχαν υποχωρήσει περίπου στο επίπεδο τους το 2015. Τώρα ανακτούν το χαμένο έδαφος.
Ομοίως, οι μισθοί στην Ολλανδία αυξήθηκαν σχεδόν κατά 7% τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο, σε σύγκριση με ένα χρόνο νωρίτερα – ακόμη και όταν ο πληθωρισμός κυμαινόταν γύρω από το μηδέν.
Η συνολική αύξηση των μισθών στις χώρες της ευρωζώνης είναι περίπου 5%.
Εάν συνεχιστεί αυτή η αύξηση των μισθών, ο πληθωρισμός μπορεί να αυξηθεί το 2024 – ο μεγάλος φόβος της ΕΚΤ.
Λόγοι ανησυχία
Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι έχει ήδη αρχίσει να επιβραδύνεται.
Πράγματι, μια πλατφόρμα προσλήψεων παρακολουθεί τους μισθούς στις αγγελίες εργασίας. Διαπιστώνει ότι οι αυξήσεις μισθών έχουν μειωθεί (βλ. διάγραμμα 2), κάτι το οποίο υποδηλώνει πως σύντομα θα ακολουθήσουν και οι μισθοί.
Επιπλέον, η αύξηση των μισθών δεν οδηγεί πάντα σε πληθωρισμό.
Τα εταιρικά κέρδη, τα οποία σημείωσαν άνοδο το 2022, όταν η ζήτηση ήταν υψηλή και οι μισθοί χαμηλοί, ενδέχεται να υποχωρήσουν.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα περιθώρια έχουν αρχίσει να συρρικνώνονται.
Ο δεύτερος λόγος ανησυχίας είναι η υγεία της συνολικής οικονομίας, λόγω της αδύναμης ζήτησης διεθνώς, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, και τις υψηλές τιμές της ενέργειας.
Τώρα οι έρευνες δείχνουν ότι τόσο η μεταποίηση όσο και οι υπηρεσίες βρίσκονται σε ήπια ύφεση.
Η καταναλωτική έκρηξη που σημειωνόταν σε διάφορα μέρη της Ευρώπης εξασθενεί ήδη: η η νομισματική πολιτική επιβαρύνει μεγαλύτερες αγορές που χρηματοδοτούνται από χρέος και οι κάτοχοι στεγαστικών δανείων μετά βίας αντεπεξέρχονται στις υποχρεώσεις τους.
Η μείωση των επιτοκίων της αγοράς θα διευκολύνει τις οικονομικές συνθήκες τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τους επενδυτές, και ως εκ τούτου θα μειώσει την ανάγκη των αξιωματούχων της ΕΚΤ να κινηθούν γρήγορα.
Ωστόσο, υπάρχει μια τρίτη επιλογή. Όπως επισημαίνει ο Davide Oneglia της TS Lombard, τα χαμηλότερα επιτόκια της αγοράς αντικατοπτρίζουν ως επί το πλείστον τον μειωμένο πληθωρισμό και επομένως δεν παράγουν χαμηλότερα πραγματικά επιτόκια.
Ως αποτέλεσμα, είναι απίθανο να τονώσουν τη ζήτηση.
Υπάρχει ένας ακόμη λόγος για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να προχωρήσουν.
Οι αλλαγές των επιτοκίων επηρεάζουν την οικονομία με καθυστέρηση: χρειάζεται χρόνος ώστε τα επιτόκια να επιδράσουν για να υπάρξουν αλλαγές σε ό,τι αφορά αποφάσεις για επενδύσεις και δαπάνες και, συνεπώς, να μειωθεί η ζήτηση.
Το πλήρες βάρος των αλλαγών στα επιτόκια συνήθως χρειάζεται ένα χρόνο για να γίνει αισθητό, πράγμα που σημαίνει ότι πολλές από τις αυξήσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μάλλον έχουν «σφίξει» πάρα πολύ.
Πέρα από τα παραπάνω κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι οι μειώσεις των επιτοκίων τους επόμενους μήνες δεν θα επηρεάσουν την οικονομία μέχρι το τέλος του 2024, οπότε λίγοι αναλυτές αναμένουν ότι ο πληθωρισμός θα είναι πρόβλημα, πολλοί δε αναμένουν ότι η οικονομία θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει προβλήματα.
Μέχρι τότε, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΚΤ θα θέλουν να είναι κοντά στο «ουδέτερο» επιτόκιο, το οποίο είναι κάπου μεταξύ 1,5 και 2%, εκτιμά ο κ. Oneglia – μήπως συνεχίσουν να πιέζουν τη ζήτηση.
Το να ξεκινήσει η ΕΚΤ νωρίς θα σήμαινε ότι θα αποφύγει να κάνει υπερβολικά επιθετικές περικοπές το καλοκαίρι του 2024.
Τα στοιχεία για τον πληθωρισμό του Ιανουαρίου ενδέχεται να είναι ασταθή, εν μέρει επειδή τα προγράμματα κρατικής βοήθειας που εισήχθησαν κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης καταργούνται σταδιακά.
Μια αύξηση θα έκανε την ΕΚΤ ακόμη πιο προσεκτική.
Τα στοιχεία για τους μισθούς δημοσιεύονται με μεγάλη καθυστέρηση στην Ευρώπη και οι υπάλληλοι συχνά διστάζουν να βασιστούν σε δείκτες σε πραγματικό χρόνο, όπως τα στοιχεία που δημοσιεύει η Indeed.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι οικονομολόγοι δεν αναμένουν μειώσεις επιτοκίων μέχρι τον Ιούνιο – πολύ αργότερα από ό,τι υποδηλώνει η τρέχουσα τιμολόγηση της αγοράς.
Η ΕΚΤ αντέδρασε πολύ αργά στον αυξανόμενο πληθωρισμό.
Τώρα διατρέχει τον κίνδυνο καθυστερήσει πάλι – αλλά από την αντίθετη πλευρά.
www.bankingnews.gr