«Παγιδευμένα» στη δίνη των υψηλών διεθνών τιμών νοικοκυριά και επιχειρήσεις όσον αφορά στο φυσικό αέριο. Είκοσι τέσσερις φορές πάνω είναι σήμερα η τιμή του σε σχέση με πριν από δύο χρόνια. Και αν η αλματώδης αυτή άνοδος της τιμής του «πυροδοτήθηκε» από «ανησυχίες» της αγοράς που βασίζονταν σε κάποιες συγκεκριμένες συνθήκες, εντούτοις για τα… αφύσικα υψηλά επίπεδα που διαπραγματεύεται την τρέχουσα περίοδο το φυσικό αέριo μοιάζει να έχουν βάλει το… χεράκι τους και κερδοσκόποι.
Γράφει ο Βαγγέλης Δουράκης
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι κατά την τελευταία Σύνοδο Κορυφής πολλά ακούστηκαν για τις «χρηματιστηριακές τιμές» του φυσικού αερίου με τις χώρες της Ιβηρικής Χερσονήσου να ζητούν και να αποσπούν τελικά την αποσύνδεση της τιμής ρεύματος από τις τιμές του συγκεκριμένου προϊόντος, επιδιώκοντας αυτή τη στιγμή να υιοθετήσουν «πλαφόν», μια τιμή αναφοράς για το φυσικό αέριο.
Τα πραγματικά γεγονότα που ώθησαν ψηλά τις τιμές
Αλλά αν και Ισπανοί και Πορτογάλοι κατάφεραν να βρουν τρόπο να «αποδράσουν» προσωρινά και… εκτάκτως από τις υψηλές χρηματιστηριακές τιμές δεν συμβαίνει το ίδιο με την υπόλοιπη Ευρώπη: Πόσω μάλλον όταν η απαίτηση της Ρωσίας να εξοφλείται σε ρούβλι το φυσικό αέριο το οποίο διοχετεύει στην Δύση, τοποθετεί το συγκεκριμένο εμπόρευμα για ακόμη μία φορά στο επίκεντρο ενός παιχνιδιού για γερά νεύρα.
Με την Ευρώπη –και την Ελλάδα φυσικά- να παραμένει για ακόμη μία φορά εκτεθειμένη στις υψηλές τιμές φυσικού αερίου, το οποίο επηρεάζει και τις τιμές ηλεκτρικού ρεύματος φέρνοντας νοικοκυριά και επιχειρήσεις στα πρόθυρα νευρικής, αλλά και οικονομικής, κρίσης.
Οι Ρώσοι θέλουν να πληρώνονται σε ρούβλι για να ενισχύσουν την ισοτιμία του νομίσματός τους, όμως το φυσικό αέριο είναι άραγε η πρώτη φορά που δέχεται πιέσεις ίσως ακόμη και κερδοσκόπων; Η τρελή άνοδος της τιμής του που προηγήθηκε ανταποκρίνεται σε πραγματικά γεγονότα;
Σύμφωνα με τον Κώστα Σταμπόλη Πρόεδρο και εκτελεστικό Διευθυντή του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης στον οποίο απευθυνθήκαμε, ναι. Προηγήθηκαν γεγονότα που δικαιολογούν την έναρξη του ράλι των τιμών.
«Το φυσικό αέριο διαπραγματεύεται σε πάρα πολύ υψηλές τιμές. Ήδη ήταν σε πολύ υψηλές τιμές πριν ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Μετά το τέλος των σκληρών lockdown λόγω της πανδημίας, όταν αρχίσαμε να επιστρέφουμε σε σχεδόν κανονικές συνθήκες, υπήρξε πάρα πολύ μεγάλη ζήτηση για φυσικό αέριο. Υψηλή ζήτηση. Καταρχάς στην Ασία αργότερα στην Ευρώπη. Αυτό έδωσε μια πολύ μεγάλη ώθηση στις τιμές».
Έκρηξη των τιμών μέσα σε μια διετία
Αυτή η «ώθηση» αποτυπώνεται στην πορεία των χρηματιστηριακών τιμών του φυσικού αερίου. Η τιμή του τον Αύγουστο του 2020 ήταν μόλις 5 ευρώ/MWh, ενώ καθόλη την διάρκεια της χρονιάς εκείνης διαπραγματευόταν στην περιοχή των 10 ευρώ.
Έκτοτε η τιμή του εκτινάχθηκε και το φυσικό αέριο έφτασε να πωλείται στις αρχές του 2022 προς 120 ευρώ/Mwh δηλαδή 24 φορές υψηλότερα! Υπάρχει όμως μια λεπτομέρεια που… κάνει την διαφορά: Επί της ουσίας η τιμή του φυσικού αερίου διαμορφώνεται μέσα από μία ηλεκτρονική χρηματιστηριακή πλατφόρμα.
Με άλλα λόγια, στην χώρα μας καταναλώνουμε και πληρώνουμε ακριβά ένα προϊόν που η αξία του διαμορφώνεται σε ένα εικονικό σημείο διαπραγμάτευσης/συναλλαγών στην Ολλανδία.
Τα… αφηγήματα για φυσικό αέριο που κατέρρευσαν
Ήταν όμως τέτοια η ζήτηση για φυσικό αέριο που να δικαιολογεί άλμα τιμών 24 φορές πάνω μέσα σε μια διετία; Ήταν τόσο δυσεύρετο ως προϊόν;
Εδώ ίσως αρκεί να πει κανείς ότι έλλειψη στην τροφοδοσία ρωσικού αερίου δεν υπήρξε. Ούτε καν από την ημέρα που άρχισε ο πόλεμος. Οι ροές φυσικού αερίου σε γενικές γραμμές ήταν και συνεχίζουν να είναι σταθερές.
Ενισχυτικό πάντως των ερωτηματικών που προκύπτουν είναι το αφήγημα για χαμηλή στάθμη των αποθηκών φυσικού αερίου της Ευρώπης στην αρχή του φετινού φθινοπώρου.
Η πιθανότητα ενός «κρύου» χειμώνα και η ενδεχόμενη έλλειψη ποσοτήτων οδήγησε σε εκτίναξη των τιμών. Το αφήγημα αυτό όμως ποτέ δεν επαληθεύθηκε. Με ήπιο χειμώνα στην Ευρώπη και δεξαμενές που δεν άδειασαν οι τιμές παρέμειναν ψηλά!
Η δράση των κερδοσκόπων
Μήπως λοιπόν πίσω από την έκρηξη των χρηματιστηριακών τιμών κρύβονται κερδοσκόποι; Όπως μας λέει ο Θεόδωρος Κρίντας Επισκέπτης Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών «τα προβλήματα που δημιούργησε η ίδια η πανδημία, τα θέματα σε όλο το σύστημα διανομών στον κόσμο, δυστυχώς η πρόσφατη επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι πραγματικοί λόγοι που οδήγησαν τις τιμές σε ιστορικά υψηλά. Σε αυτούς θα πρέπει να συμπληρώσουμε και τους λόγους που οδηγούν τις ίδιες τις αγορές, δηλαδή το ενδιαφέρον για ένα γρήγορο κέρδος. Την κερδοσκοπία».
Κερδοσκόποι υπάρχουν λοιπόν εντός των τειχών ενός Χρηματιστηρίου… Αυτό είναι αδιαμφισβήτητο. Και ειδικά η δράση τους στο πεδίο του φυσικού αερίου είναι εμφανής.
Είναι χαρακτηριστικό πως το τελευταίο 6μηνο και ενώ δεν έχουν αλλάξει οι ποσότητες των συμβολαίων φυσικού αερίου, καταγράφεται τεράστια αύξηση των ανώτατων τιμών: Για παράδειγμα τον Νοέμβριο του 2021 η υψηλότερη τιμή ήταν 188 €/MWh, ενώ τον Φεβρουάριο με την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία εκτινάχθηκε και έφτασε να διαπραγματεύεται στα 345 €/MWh.
Επιπλέον η αγορά εμφανίζει έντονη ενδοημερήσια μεταβλητότητα που έχει φτάσει έως και 140 €/MWh.
Εδώ, θα πρέπει να σημειωθεί πως το μεγαλύτερο χρηματιστήριο, στο οποίο διαπραγματεύεται φυσικό αέριο είναι στο Λονδίνο και το διέπουν εξαιρετικά χαλαροί κανόνες, που επιτρέπουν τις απότομες αυξομειώσεις τιμών.
Και αν οι κερδοσκόποι χαίρονται στην… αναμπουμπούλα, ίσως από την πλευρά τους οι ηγεσίες των ευρωπαϊκών Κρατών θα πρέπει να αλλάξουν τους κανόνες και να επιδιώξουν με κάποιο τρόπο –αν και η αγορά είναι ελεύθερη αλλά πρόκειται για μια εξαιρετική περίπτωση- να ρυθμίσουν τις χρηματιστηριακές συναλλαγές φυσικού αερίου ιδίως στις αγορές της Αγγλίας και της Ολλανδίας..
Αν δεν κάνουν κάτι τώρα οι Ευρωπαίοι τέτοια φαινόμενα που τελικά ανατρέπουν την καθημερινότητα κάθε πολίτη και τον φέρνουν μπροστά σε αδιέξοδα… θα συνεχιστούν.