Του Θάνου Τσίρου
thtsiros@naftemporiki.gr
Σε περίοδο… εξετάσεων μπαίνει η ελληνική οικονομία και μάλιστα από το σύνολο φορέων και θεσμών που παρακολουθούν -ο καθένας για τους δικούς του λόγους- την πορεία των επιδόσεων της χώρας.
Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί προχωρούν σε διπλό έλεγχο αφενός για να ολοκληρωθεί η 13η μεταμνημονιακή αξιολόγηση και αφετέρου για να αποδεσμευτεί η πρώτη δόση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.
Οι ελεγκτικοί οίκοι αρχίζουν να δημοσιεύουν τις εκθέσεις αξιολόγησης, με τον οίκο Fitch να ανοίγει για φέτος τον… χορό, καθώς η δική του έκθεση προγραμματίζεται να εκδοθεί την Παρασκευή, ενώ τη δική τους ψήφο εμπιστοσύνης θα κληθούν πολύ σύντομα να δώσουν και οι ξένοι επενδυτές, καλύπτοντας την πρώτη έκδοση ελληνικού ομολόγου στην οποία θα προχωρήσει ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους.
Συγκυρίες
Η… εξεταστική περίοδος συμπίπτει χρονικά με την κατακόρυφη αύξηση του πληθωρισμού, την αβεβαιότητα που προκαλεί η πανδημία, αλλά και σαφείς ενδείξεις για πολύ ισχυρό ρυθμό ανάπτυξης και στο 4ο τρίμηνο του 2021 (πιθανότατα από τους ισχυρότερους στην Ευρωζώνη), παρά την ενεργειακή κρίση που «φουσκώνει» τις εισαγωγές. Υπό προϋποθέσεις -δεδομένου ότι βρισκόμαστε ακόμη στις πρώτες ημέρες του νέου έτους-, η ανάπτυξη θα συνεχιστεί με υψηλό ρυθμό και στο 1ο τρίμηνο του 2022, καθώς η σύγκριση θα γίνει με το πρώτο τρίμηνο του 2021, κατά το οποίο η χώρα βρισκόταν σε καραντίνα σχεδόν για ολόκληρο το διάστημα Ιανουαρίου – Μαρτίου.
Τι περιμένει το οικονομικό επιτελείο από αυτή την περίοδο εξετάσεων; Μια αναβάθμιση από τους ελεγκτικούς οίκους, που θα φέρει τη χώρα πιο κοντά στην επενδυτική βαθμίδα, ικανοποιητική υπερκάλυψη στην 1η έκδοση του ελληνικού ομολόγου, που θα πιστοποιήσει το ενεργό ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών για τα ελληνικά χαρτιά, το θετικό κλείσιμο της 13ης μεταμνημονιακής αξιολόγησης, που θα φέρει τη χώρα μια… ανάσα από την ολοκλήρωση και αυτού του κύκλου εποπτείας (σ.σ.: η μεταμνημονιακή εποπτεία είναι προγραμματισμένο να ολοκληρωθεί τον Ιούνιο), αλλά και την εκταμίευση της πρώτης δόσης του Ταμείου Ανάκαμψης ύψους 3,5 δισ. ευρώ, ιδανικά μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου ή το αργότερο μέσα στον Μάρτιο.
Αυστηροί εξεταστές
Οι αγορές αλλά και οι ελεγκτικοί οίκοι θεωρείται αυτή την περίοδο ότι θα είναι οι πιο αυστηροί «εξεταστές», καθώς κρίνουν με αμιγώς οικονομικά κριτήρια, χωρίς να δίνουν πολλά «ελαφρυντικά» εξαιτίας της δυσμενούς συγκυρίας (ενεργειακής και υγειονομικής κρίσης). Γι’ αυτό και ο ΟΔΔΗΧ σκοπεύει να εφοδιάσει την αγορά με σειρά θετικών «πιστωτικών γεγονότων», ώστε, εκτός από την επιτυχή κάλυψη των πρώτων εκδόσεων της χρονιάς, να διασφαλίσει το ταχύτερο δυνατό και μια αναβάθμιση.
Ο οίκος Fitch, που ανοίγει για το 2022 τον χορό των αξιολογήσεων, έχει βαθμολογήσει τα ελληνικά ομόλογα με «ΒΒ» από πέρυσι τον Ιανουάριο, χαρακτηρίζοντας ως σταθερές τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας.
Στον χρόνο που πέρασε, βέβαια, καταγράφηκε πολύ ισχυρός ρυθμός ανάπτυξης, ο οποίος δεν αποκλείεται να προσεγγίσει ή και να ξεπεράσει το 8% για το 2021. Η βαθμολογία του Fitch είναι η δεύτερη υψηλότερη μεταξύ όλων των οίκων, καθώς μόνο η Scope Ratings έχει βαθμολογήσει με «ΒΒ+».
Στα θετικά πιστωτικά γεγονότα που προγραμματίζει ο ΟΔΔΗΧ συμπεριλαμβάνονται οι πρόωρες αποπληρωμές χρέους και οι κινήσεις με στόχο την περαιτέρω μείωση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους.
Οι διαβουλεύσεις για τη 13η μεταμνημονιακή αξιολόγηση ξεκινούν ήδη αυτή την εβδομάδα σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων, ενώ η κορύφωση προγραμματίζεται στο τελευταίο δεκαήμερο του Ιανουαρίου όταν όλα γίνονται σε επίπεδο επικεφαλής. Λόγω της επικείμενης ολοκλήρωσης της μεταμνημονιακής εποπτείας, ο έλεγχος από τους θεσμούς αναμένεται να είναι περισσότερο εξονυχιστικός. Και αυτό διότι από τον Ιούνιο και μετά, θα λήξει και αυτή η περίοδος για την ελληνική οικονομία (σ.σ.: κάτι που θα φέρει και την απελευθέρωση διπλής δόσης ANFAs και SMPs).
Σε ένα δίμηνο
Όσον αφορά την… εξεταστική για την εκταμίευση της πρώτης δόσης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης συνολικού ύψους 3,5 δισ. ευρώ, ο φάκελος με την πιστοποίηση ότι έχουν υλοποιηθεί οι πρώτες 15 πρώτες δεσμεύσεις (οι οποίες και συνδέονται με την εκταμίευση της πρώτης δόσης) έχει ήδη υποβληθεί στην Κομισιόν από το τέλος Δεκεμβρίου.
Οι αρμόδιες υπηρεσίες θα συντάξουν τη σχετική έκθεση, με στόχο να προχωρήσει η εκταμίευση κατόπιν σχετικής έγκρισης της αρμόδιας επιτροπής. Το χρονικό διάστημα που θα απαιτηθεί, εκτιμάται σε περίπου ένα δίμηνο, χωρίς όμως να αποκλείεται η διαδικασία να ολοκληρωθεί και γρηγορότερα. Να σημειωθεί ότι τη συγκεκριμένη γραφειοκρατική οδό δεν ακολουθεί μόνο η Ελλάδα αλλά και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Γαλλία και Ιταλία έχουν ήδη καταθέσει τον φάκελό τους, μπαίνοντας στη σχετική σειρά προτεραιότητας.
Οι 15 παρεμβάσεις για το Ταμείο Ανάκαμψης
Οι 15 παρεμβάσεις που έχει καταθέσει η κυβέρνηση και συνδέονται με την εκταμίευση της πρώτης δόσης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης είναι οι εξής:
1. Ψήφιση νόμου με τα κίνητρα για τη συγχώνευση επιχειρήσεων.
2. Εφαρμογή του νέου νόμου για τα εργασιακά, που προβλέπει μεταξύ άλλων καθιέρωση ελαστικού οκταώρου, ηλεκτρονική κάρτα εργασίας, ειδικές άδειες για εργαζομένους με παιδιά και άλλα μέτρα για εκσυγχρονισμό και απλούστευση του εργατικού δικαίου με στόχο την ενίσχυση της απασχόλησης και την πάταξη της εισφοροδιαφυγής.
3. Έναρξη της νομοθεσίας για την οργανωτική μεταρρύθμιση του ΟΑΕΔ με βασικό άξονα την αναδιάρθρωση και τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου των τοπικών Κέντρων Προώθησης της Απασχόλησης (ΚΠΑ2) για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και της αύξησης της συμμετοχής στην αγορά εργασίας.
4. Ενεργοποίηση της νομοθεσίας για εξορθολογισμό στις νοσοκομειακές δαπάνες, με στόχο τον δραστικό περιορισμό των περικοπών «clawback» που επιβάλλονται στους προμηθευτές των νοσοκομείων και έχει φτάσει σε υπέρογκα ύψη (άνω του 1 δισ. ετησίως), δημιουργώντας στρεβλώσεις και ελλείψεις στον ευαίσθητο χώρο της Υγείας.
5. Κωδικοποίηση και απλούστευση της διάσπαρτης, αντιφατικής, «θολής» και «χαοτικής» φορολογικής νομοθεσίας, που αποτελεί σοβαρό αντικίνητρο στην οικονομική δραστηριότητα και στη λειτουργία των ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους και υπονομεύει την εμπέδωση φορολογικής κουλτούρας.
6. Διαμόρφωση του Χάρτη για Μεταρρύθμιση των σιδηροδρόμων, με στόχο τον εκσυγχρονισμό και την οργανωτική μεταρρύθμιση του σιδηροδρομικού τομέα στη χώρα μας.
7. Έναρξη του 1ου γύρου «Εξοικονομώ» για ενεργειακή αναβάθμισης κατοικιών.
8. Εκπόνηση και έγκριση ειδικού Σχεδίου Δράσης για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας. Υπολογίζεται ότι 18% του συνολικού πληθυσμού δεν είναι σε θέση να θερμάνει την οικία του, ενώ το ποσοστό στους οικονομικά ευάλωτους φθάνει το 34%. Η στρατηγική περιλαμβάνει στοχευμένα μέτρα πολιτικής για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κατοικιών των οικονομικά ευάλωτων νοικοκυριών. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, η υλοποίηση της μεταρρύθμισης θα ολοκληρωθεί έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2021.
9. Έναρξη ισχύος του νομικού πλαισίου για εγκατάσταση και λειτουργία υποδομών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων σε καθορισμένα σημεία φόρτισης.
10. Έναρξη ισχύος της νέας νομοθεσίας για τη διαχείριση των αποβλήτων και την εφαρμογή βιώσιμης υγειονομικής ταφής και ανακύκλωσης.
11. Διαγωνισμός για δημιουργία 13 ξεχωριστών περιφερειακών κέντρων επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας σε ολόκληρη τη χώρα.
12. Καθορισμός νέων κτηρίων ως επιλέξιμα για να στεγάσουν τα δικαστήρια σε ολόκληρη τη χώρα, με στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του συστήματος απονομής δικαιοσύνης.
13. Νομική ανάθεση στην ΕΔΕΛ για θέσπιση συστημάτων διαχειριστικών και λογιστικών ελέγχων (με προσλήψεις εξωτερικών ελεγκτών κ.λπ.) στα κονδύλια και στις δαπάνες του Ταμείου Ανάκαμψης.
14. Ολοκλήρωση Επιχειρησιακής Συμφωνίας με τουλάχιστον ένα διεθνές χρηματοπιστωτικό ίδρυμα (π.χ. Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης ή και με τις δύο ενδεχομένως) για δανειακές διευκολύνσεις που θα διοχετευθούν μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης.
15. Δημοσίευση Πρόσκλησης προς τις εμπορικές τράπεζες για να υποβάλουν προσφορές για σύναψη συμβάσεων δανειακής διευκόλυνσης για δάνεια που θα εκταμιεύονται προς τις ελληνικές επιχειρήσεις μέσω του Ταμείου.