Συνταξιοδότηση: Τι αλλάζει στα όρια ηλικίας το 2022 – Μύθοι και αλήθειες

Επίσης πολλά ερωτηματικά γεννήθηκαν μετά την από 23-9-2021 ανακοίνωση του Υπουργείου Εργασίας που αναφέρει ότι « δρομολογεί την παράταση- κατά ένα έτος- στη προθεσμία υποβολής αίτησης αναγνώρισης πλασματικών ετών που έληγε στις 31/12/2021, προκειμένου οι ασφαλισμένοι να κατοχυρώσουν τα μεταβατικά όρια ηλικίας».
Από καμία ψηφισμένη διάταξη δεν προέκυπτε ύπαρξη τέτοιας προθεσμίας, ώστε να παραταθεί , εκτός και αν η ηγεσία του Υπουργείου έχει κάποια άγνωστη ατζέντα αλλαγών σχετικά με τα όρια ηλικίας. Αν ισχύσει αυτό, θα έχουμε το παράδοξο, ασφαλισμένοι , ενδεχομένως σε 5 ή σε 10 χρόνια, να πρέπει από τώρα να υποβάλλουν αίτηση εξαγοράς και να αρχίσουν να καταβάλλουν το τίμημα (με εξαίρεση το Δημόσιο που η καταβολή ενεργοποιείται με την παραίτηση, ενώ δεν ξέρουν σίγουρα πότε τελικά θα επιλέξουν να αποχωρήσουν.
Η ανακοίνωση του Υπουργείου, δυστυχώς πιο πολύ μπέρδεψε το ζήτημα της κατοχύρωσης με εξαγορά πλασματικών ετών παρά έλυσε απορίες .Σε κάθε περίπτωση , εφόσον δεν εκδοθεί κάποια τροποιητική ανακοίνωση από το Υπουργείο, καλό είναι να υποβληθούν οι αιτήσεις εξαγοράς πλασματικών ετών μέσα στο 2022, αν και τέτοια προθεσμία πουθενά δεν προκύπτει. Αντιθέτως , έως τώρα, από το σύνολο των κείμενων διατάξεων , προέκυπτε ότι η υποβολή αίτησης εξαγοράς πλασματικών , με εξαίρεση τα ειδικά ταμεία για τις ειδικές διατάξεις των ασφαλισμένων πριν την 31η -12-1982, είναι απρόθεσμη και αναδράμει στο έτος κατοχύρωσης, ανεξάρτητα από τον χρόνο που θα ασκηθεί.

 

Τι ισχύει σήμερα και τι προβλέπεται να ισχύσει;

Το σημερινό καθεστώς στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης προκύπτει από Τρίτο Μνημόνιο, δηλαδή από τα άρθρα 1 και από την υποπαράγραφο Ε 3 του ν. 4336/2015, με το οποίο τροποποιήθηκαν οι διατάξεις των νόμων 4093/2012, 3863/2010 και 3865/2010.

Προβλέπεται ρητά ότι από 1-1-2022 ισχύουν για όλους τους ασφαλισμένους τα γενικά όρια ηλικίας, τα 67 έτη δηλαδή για την πλήρη σύνταξη και τα 62 έτη για τη μειωμένη σύνταξη, όπου αυτή ορίζεται. Επιπλέον, προβλέπεται η δυνατότητα λήψης πλήρους σύνταξης σε όλα τα ασφαλιστικά ταμεία που συγχωνεύθηκαν στον ΕΦΚΑ στα 62 έτη με την προϋπόθεση οι ασφαλισμένοι να έχουν συμπληρώσει 40 έτη ασφάλισης ή 12.000 ημέρες ασφάλισης, εκ των οποίων έως επτά έτη μπορούν να είναι πλασματικά έτη, με αναγνώριση είτε μέσω εξαγοράς είτε δωρεάν ανάλογα με το τι προβλέπεται.

Ο νόμος 4336/2015 διαμορφώνει τρείς κατηγορίες ασφαλισμένων σχετικά με το δικαίωμα συνταξιοδότησης.

Η πρώτη κατηγορία είναι όσοι είχαν θεμελιωμένο δικαίωμα συνταξιοδότησης έως 18-8-2015, ημερομηνία έναρξης ισχύος του ν. 4336/2015. Θεμελιωμένο δικαίωμα είχαν όσοι έως 18-8-2015 είχαν συμπληρώσει και τα απαιτούμενα χρόνια ή ημέρες ασφάλισης και το κατά περίπτωση όριο ηλικίας. Οι ασφαλισμένοι αυτοί διατήρησαν το δικαίωμα τους, δεν υπήχθησαν στις λεγόμενες «μεταβατικές» διατάξεις και μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμα τους χωρίς κανένα χρονικό περιορισμό και χωρίς τον φόβο ότι μια μελλοντική αλλαγή νομοθεσίας μπορεί να ανατρέψει τα «ώριμα δικαιώματα» τους. Συγκεκριμένα, η υπουργική απόφαση που διευκρίνισε την εφαρμογή του ν. 4336/2015 αναφέρει: «Θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα μέχρι την έναρξη ισχύος του Ν. 4336/2015, ήτοι μέχρι και 18.8.2015, στους Οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένης της Τράπεζας της Ελλάδος, λόγω συμπλήρωσης των προϋποθέσεων του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης και ορίου ηλικίας, όπου αυτό προβλέπεται, δεν θίγονται και δύνανται να ασκηθούν οποτεδήποτε».

Η δεύτερη κατηγορία είναι οι ασφαλισμένοι που κατοχυρώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης έως 31-12-2021. Αυτοί οι ασφαλισμένοι βάσει της με αριθμό Φ11321/οικ.47523/1570/2015 – ΦΕΚ 2311/Β/26-10-2015 Υπουργικής απόφασης, μπορούν επίσης να ασκήσουν το δικαίωμα τους και μετά την 1η-1-2022 και δεν χάνουν το δικαίωμα ακόμα και αν συμπληρώνουν το νέο όριο ηλικίας μετά την 1-1-2022. Κατοχυρωμένο δικαίωμα αναφέρει η επίμαχη και ισχύουσα υπουργική απόφαση, υφίσταται «όταν ο ασφαλισμένος έχει τη δυνατότητα να συνταξιοδοτηθεί με τις προϋποθέσεις που διαμορφώνονται και ισχύουν κατά το έτος συμπλήρωσης του απαιτούμενου κατά περίπτωση χρόνου ασφάλισης ή ορίου ηλικίας, σύμφωνα με το προγενέστερο του Ν. 4336/2015 νομοθετικό πλαίσιο». Για να θεωρηθεί δηλαδή κατοχυρωμένο δικαίωμα θα πρέπει ο ασφαλισμένος να έχει συμπληρώσει τα απαιτούμενα χρόνια ή ένσημα και το παλαιό, ισχύον πριν τον ν. 4336/2015, όριο ηλικίας έως 31-12-2021 και όχι το νέο προβλεπόμενο όριο ηλικίας. Από την ανωτέρω κατηγορία, όσοι έχουν συμπληρώσει και το νέο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, έχουν όχι μόνο κατοχυρωμένο, αλλά και θεμελιωμένο δικαίωμα, και κατά συνέπεια δεν κινδυνεύουν ούτε από κάποια μελλοντική αλλαγή νόμου. Όσοι έχουν συμπληρώσει τα απαιτούμενα χρόνια και το παλαιό όριο έχουν μεν κατοχυρώσει δικαίωμα και βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν, όταν συμπληρώσουν το νέο όριο ηλικίας (προφανώς ακόμα και αν συμπληρώνουν αυτό μετά την 1η -1-2022), δεν έχουν όμως θεμελιωμένο «ώριμο δικαίωμα» και συνεπώς αν ψηφιστεί νέος νόμος πριν συμπληρώσουν το νέο όριο, κινδυνεύουν να απολέσουν το δικαίωμα.
Η τρίτη κατηγορία είναι όσοι δεν υπάγονται σε μεταβατικές διατάξεις, όσοι δηλαδή είτε δεν είχαν συμπληρώσει έως το 2012 τις απαιτούμενες ημέρες ασφάλισης είτε αν και έχουν συμπληρώσει τα απαιτούμενα έτη έως το 2021 δεν προλαβαίνουν να συμπληρώσουν έως τότε το παλιό ηλικιακό όριο (π.χ. άνδρας στο ΙΚΑ που δεν συμπληρώνει τις 10.500 ημέρες έως το 2012, γυναίκα μητέρα ανηλίκου που δεν συμπλήρωσε 5.500 ημέρες έως το 2012 και άνδρας δημόσιος υπάλληλος που έχει 35 έτη ασφάλισης, αλλά δεν συμπληρώνει τα 58 έτη έως το 2021). Αυτή η κατηγορία ασφαλισμένων, που είναι και η μεγαλύτερη σήμερα, θα συνταξιοδοτηθεί στα 62 έτη αν τότε έχει συμπληρώσει 40 έτη ασφάλισης, άλλως αν έχει λιγότερο χρόνο ασφάλισης, θα συνταξιοδοτηθεί με πλήρη σύνταξη στα 67 έτη και μειωμένη στα 62 έτη ανάλογα με τις προβλεπόμενες διατάξεις.
Δικαίωμα μειωμένης σύνταξης δεν υπάρχει σε όλα τα τέως ταμεία, που συγχωνεύθηκαν στον ΕΦΚΑ, αλλά αν οι ασφαλισμένοι είχαν έστω και μια ημέρα στην ασφάλιση του ΙΚΑ τότε μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με μειωμένη σύνταξη, αν έχουν συμπληρώσει 15 έτη ασφάλισης (4.500 ημέρες). Για την λήψη μειωμένης σύνταξης στους παλιούς ασφαλισμένους απαιτούνται 100 ημέρες ανά έτος την τελευταία πενταετία πριν τα 62 έτη ή 750 ημέρες την τελευταία πενταετία στα ειδικά ταμεία (ΔΕΚΟ, τράπεζες).
Στους νέους ασφαλισμένους (μετά την 1η-1-1993) η απαιτούμενη προϋπόθεση είναι η συμπλήρωση 750 ημερών ασφάλισης την τελευταία πενταετία. Η συγκεκριμένη διάταξη που απαιτεί συγκεκριμένο αριθμό ημερών ασφάλισης την τελευταία 5ετία, είναι βαθιά άδικη και ανεπίκαιρη, δεδομένης της πολύ υψηλής ανεργίας που μαστίζει τα τελευταία χρόνια την ηλικιακή κατηγορία ασφαλισμένων άνω των 55 ετών.
Βέβαια τα ηλικιακά όρια των 67 και των 62 ετών αντίστοιχα δεν είναι «αιώνια», αφού έχει προβλεφθεί πως από την 1η-1-2024 και ανά τριετία θα αναπροσαρμόζονται προς τα πάνω ανάλογα με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Υπάρχουν κάποια δημοσιεύματα που είχαν παρερμηνεύσει την έννοια κατοχύρωση δικαιώματος και λανθασμένα αναφέρουν ότι πρέπει οπωσδήποτε να ασκηθούν τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα έως 31-12-2021.
Κανένας που μπορεί να ασκήσει δικαίωμα έως τέλος του χρόνου δεν εγκλωβίζεται. Όσοι όμως δεν κατοχυρώνουν , δηλαδή δεν έχουν συμπληρώσει ούτε τα απαιτούμενα χρόνια ούτε το όριο κινδυνεύουν με αύξηση ορίων. Επίσης πολλοί ρωτούν αν υποβάλλοντας αίτηση εξαγοράς πλασματικών ετών , κατοχυρώνουν ή θεμελιώνουν δικαίωμα. Δυστυχώς κανείς δεν εγγυάται σε αυτόν που θα υποβάλλει αίτηση πλασματικών , αν δεν έχει ήδη θεμελιωμένο δικαίωμα (δηλαδή και χρόνια και όριο ηλικίας συνταξιοδότησης ) , ότι δεν κινδυνεύει από μελλοντικές αλλαγές.
Στο ερώτημα πολλών ασφαλισμένων , αν για να βγουν στα 62 έτη με μειωμένη ή με πλήρη με 40 έτη χρειάζεται θεμελίωση , απαντούμε ότι το όριο των 62 ετών δεν αποτελεί μεταβατική διάταξη και δε αλλάζει το 2022, άρα όσοι έτσι και αλλιώς πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν στα 62 έτη , δεν χρειάζεται να προβούν σε κάποια προπαρασκευαστική ενέργεια.
Το βασικό μελανό και άγνωστο σημείο σχετικά με τις αλλαγές στα όρια ηλικίας το 2022 είναι η τύχη όσων δημοσίων υπαλλήλων έχουν συμπληρώσει 25ετία τα έτη 2010-2011-2012 αλλά δεν έχουν συμπληρώσει αντίστοιχα το 55ο , 56ο και 58ο έτος της ηλικίας έως το 2021 για την μειωμένη σύνταξη. Εκεί υπάρχουν αντικρουόμενες ερμηνείες , κάποιες από τις οποίες θεωρούν την συμπλήρωση του ορίου ηλικίας ως προϋπόθεση κατοχύρωσης με αποτέλεσμα αν ισχύσουν , χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι, κυρίως γεννημένοι από το 1967 και μετά , αλλά και κάποιοι μεγαλύτεροι, δεν θα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν ούτε με μειωμένη σύνταξη πριν τα 62 έτη.