Όπως είναι γνωστό, σε πολλές από τις περιπτώσεις συνταξιοδότησης, η θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος επιτυγχάνεται με την προσθήκη πλασματικών χρόνων που αναγνωρίζει και εξαγοράζει.
Γράφει ο δικηγόρος, Δημήτρης Μπούρλος
Η αναγνώριση και εξαγορά πλασματικών χρόνων η οποία εισήχθη στο ασφαλιστικό μας σύστημα με ολοκληρωμένη μορφή από το 2010, απέβλεπε στη διευκόλυνση συμπλήρωσης του κατά περίπτωση απαιτούμενου χρόνου, σαν αντιστάθμισμα στις σημαντικές αυξήσεις ηλικιακών ορίων που έκτοτε αλλά και στο μέλλον, νομοθετήθηκαν στο ασφαλιστικό μας σύστημα. Μετά την πάροδο περίπου δέκα ετών από τη θέσπισή τους, έχουμε δυνατότητα να κάνουμε δύο επισημάνσεις.
Πρώτον, έτσι όπως έχουν εξελιχθεί οι δομές και η οργάνωση του ΕΦΚΑ, η διαδικασία της αναγνώρισης και εξαγοράς συντελεί στην περαιτέρω καθυστέρηση απονομής των συντάξεων. Σε πολλές περιπτώσεις για να ολοκληρωθεί η απονομή της σύνταξης, με την αναγνώριση ασχολείται άλλος υπάλληλος, από αυτόν που ασχολείται με την έκδοση, στον οποίο μεταβιβάζεται η υπόθεση, με αποτέλεσμα την σημαντική επιμήκυνση του χρόνου ολοκλήρωσης της απονομής.
Δεύτερον, αυτή καθ΄ αυτή η φιλοσοφία του θεσμού, δημιουργεί κοινωνικοασφαλιστικές αδικίες και ανισότητες, αφού για παράδειγμα μια γυναίκα χωρίς παιδιά και χωρίς πτυχίο στην ουσία αγωνίζεται να συμπληρώσει προϋποθέσεις συνταξιοδότησης χωρίς καμία δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικού χρόνου. Ή ένας που έχει φοιτήσει σε ιδιωτική σχολή, υστερεί σε σχέση με ένα πτυχιούχο δημόσιας σχολής, δεδομένου ότι ο πρώτος δεν έχει δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικού χρόνου, ενώ ο δεύτερος έχει. Βέβαια και οι δύο φοίτησαν για κάποιο διάστημα σε σχολές.
Άποψή μου είναι ότι θα πρέπει να εξετασθεί μια νέα προσέγγιση στην αναγνώριση και εξαγορά πλασματικών ετών, η οποία θα απλοποιήσει την διαδικασία και θα επιταχύνει και την απονομή. Θα πρέπει πιστεύω να παρέχεται δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικών, στα πλαίσια που ορίζονται από τις σχετικές διατάξεις (4 έως 7 έτη) χωρίς η αναγνώριση να συνδέεται με κάποια αιτία (σπουδές ή στρατός ή παιδιά κλπ). Οριζόντια θα προβλέπεται δυνατότητα αναγνώρισης για όλους τους ασφαλισμένους, ανεξαρτήτως οικογενειακής κατάστασης, μόρφωσης κλπ.
Το δε κόστος αναγνώρισης θα μπορούσε να αποσυνδεθεί από τις αποδοχές ή την ασφαλιστική κατηγορία στους ελεύθερους επαγγελματίες, αλλά θα ήταν δυνατόν να επιλέγεται από τον ασφαλισμένο (με βάση κάποιες προκαθορισμένες κατηγορίες), έτσι ώστε να διαμορφώνει και το τμήμα του «ασφαλιστικού βίου» που συνδέεται με αυτές. Άλλωστε, όπως είναι γνωστό, το κόστος εξαγοράς συνεισφέρει στην διαμόρφωση του μέσου όρου αποδοχών ή εισφορών που τελικά προσδιορίζει και το ύψος του ανταποδοτικού τμήματος της σύνταξης. Επομένως το υψηλό ή χαμηλό κόστος δεν είναι ούτε τιμωρία ούτε εύνοια. Η επιτάχυνση της διαδικασίας απονομής των συντάξεων πλην των άλλων, απαιτεί και επανεξέταση πολλών πτυχών του ασφαλιστικού συστήματος προς την κατεύθυνση της απλοποίησης που είναι αυτή που τελικά θα πρέπει να αναζητείται σε κάθε περίπτωση.