Τι αποκαλύπτει η έκθεση «The State of Tax Justice 2020» για τις πολυεθνικές
Kαμπανάκι προς τους ηγέτες των 20 μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη (G20) που συνεδριάζουν εικονικά αυτό το Σαββατοκύριακο στο Ριάντ χτυπά το Tax Justice Network για τη ζημιά που προκαλούν σε παγκόσμια οικονομία και ανθρωπότητα οι καταχρηστικές φορολογικές πρακτικές των πολυεθνικών και πλουσίων.
Σύμφωνα με την έκθεση (The State of Tax Justice 2020) που το γνωστό δίκτυο έδωσε στη δημοσιότητα, οι πρακτικές αυτές έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια φορολογικών εσόδων 427 δισ. δολαρίων παγκοσμίως κάθε χρόνο. Η απώλεια αυτή στην εποχή της πανδημίας ισοδυναμεί με την απώλεια ενός μισθού νοσηλευτή κάθε δευτερόλεπτο που περνά ή συνολικά την απώλεια των συνολικών ετήσιων απολαβών 34 περίπου εκατομμυρίων νοσοκόμων. Με άλλα λόγια, το «σπορ της φοροκλοπής» κοστίζει ζωές και οι κυβερνήσεις οφείλουν πια να κάνουν κάτι στα σοβαρά για την αντιμετώπιση του.
Η έκθεση αποκαλύπτει ότι πάνω από το 50% των φορολογικών εσόδων που χάνονται κάθε χρόνο –245 δισ. δολάρια– οφείλεται στις πολυεθνικές εταιρείες οι οποίες μεταφέρουν κάθε χρόνο με καταχρηστικές πρακτικές κέρδη 1,38 τρισ. δολαρίων από τις χώρες που τα πραγματοποιούν προς φορολογικούς παραδείσους, όπου οι φορολογικοί συντελεστές είναι πολύ χαμηλοί ή και μηδενικοί. Για την απώλεια των υπόλοιπων 182 δισ. δολαρίων υπεύθυνοι είναι οι πλούσιοι ιδιώτες που έχουν ήδη αποθηκευμένα σε υπεράκτιους φορολογικούς παραδείσους πάνω από 10 τρισ. δολάρια.
Οι πιο πλούσιες χώρες του κόσμου χάνουν σε ονομαστικά νούμερα περίπου 380 δισ. δολάρια κάθε χρόνο. Ωστόσο, ο πόνος είναι μεγαλύτερος για τις φτωχότερες, αφού οι φόροι που χάνουν, αν και ονομαστικά είναι 8 φορές μικρότεροι από τους αντίστοιχους των πλουσίων, ως ποσοστό αντιστοιχούν σε πάνω από το 50% των ετήσιων δαπανών τους για την υγεία.
Βασικοί υπεύθυνοι για τις απώλειες των φορολογικών εσόδων είναι μακράν οι πλούσιες χώρες. Οι χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου θεωρούνται συγκεκριμένα υπεύθυνες για το 98% των απωλειών, ενώ οι αναπτυσσόμενες μόλις για το 2%.
Εξέχουσα θέση στη διευκόλυνση των καταχρηστικών πολιτικών αποφυγής φόρων και μεταφοράς κεφαλαίων στους φορολογικούς παραδείσους κατέχει το Ηνωμένο Βασίλειο με τα υπερπόντια εδάφη του και τις κτήσεις του Στέμματος. Το «δίχτυ της βρετανικής αράχνης» θεωρείται υπεύθυνο για το 37,4% των φόρων που χάνονται κάθε χρόνο παγκοσμίως, ενώ συνολικά ο «άξονας της φοροαποφυγής» στον οποίο, εκτός της Βρετανίας και των υπερπόντιων κτήσεών της, ανήκουν ακόμη η Ολλανδία, το Λουξεμβούργο και η Ελβετία είναι υπεύθυνος για το 55,4% των καταχρηστικών φορολογικών πρακτικών των πολυεθνικών επιχειρήσεων.
Τα Νησιά Κεϊμάν είναι υπεύθυνα για τις μεγαλύτερες απώλειες φορολογικών εσόδων παγκοσμίως. Η βρετανική υπεράκτια επικράτεια της Καραϊβικής είναι υπεύθυνη για το 16,5% των φορολογικών εσόδων που χάνονται παγκοσμίως, δηλαδή πάνω από 70 δισ. δολάρια ετησίως. Ακολουθούν το Ηνωμένο Βασίλειο που είναι υπεύθυνο για το 10% των χαμένων φορολογικών εσόδων ή 42 δισ. δολάρια, η Ολλανδία με 8,5% ή 36 δισ. δολάρια, το Λουξεμβούργο με 6,5% ή 27 δισ. δολάρια και οι ΗΠΑ με 5,5% ή 23 δισ. δολάρια.
Ακριβά πληρώνει η ελληνική κοινωνία τη φοροδιαφυγή των πολυεθνικών και των πλουσίων ιδιωτών, αφού με τα λεφτά που χάνονται κάθε χρόνο θα μπορούσαν σε αυτή τη δύσκολη για τη δημόσια υγεία στιγμή να καλυφθούν οι συνολικές ετήσιες αμοιβές περίπου 60 χιλιάδων νοσηλευτών.
Σύμφωνα με τη μελέτη του Tax Justice Network, η χώρα μας χάνει κάθε χρόνο από τις καταχρηστικές πρακτικές φοροαποφυγής των πολυεθνικών και πλουσίων ιδιωτών 1,36 δισ. δολάρια. Εξ αυτών το 1 δισ. δολάρια χάνεται εξαιτίας της φοροδιαφυγής των ιδιωτών, ενώ τα υπόλοιπα 360 εκατ. δολάρια από τις καταχρηστικές πρακτικές των πολυεθνικών εταιρειών.
Η κοινωνική επίπτωση του φόρου που δεν καταβάλλεται είναι σημαντική. Το ποσό που χάνεται αντιστοιχεί στο 2,4% των συνολικών φορολογικών εσόδων της κυβέρνησης και ισοδυναμεί με ετήσια απώλεια 125 δολαρίων για κάθε κάτοικο της χώρας. Ισοδυναμεί ακόμη με το 11,77% των συνολικών δαπανών υγείας και θα ήταν αρκετό για την κάλυψη των ετήσιων απολαβών 59.835 νοσοκόμων.
Η μελέτη του TJN διαπιστώνει ακόμη ότι το κανάλι που καθιστά την Ελλάδα περισσότερο ευπαθή στη φοροαποφυγή και την παράνομη μεταφορά κεφαλαίων από την επικράτειά της σε φορολογικούς παραδείσους του πλανήτη είναι οι εκροές (και εισροές) κεφαλαίων για άμεσες ξένες επενδύσεις.
Ακολουθούν εκροές για τραπεζικές καταθέσεις, για εξαγωγές και επενδύσεις χαρτοφυλακίου. Κορυφαίοι εμπορικοί εταίροι της χώρας όπως η Κύπρος, η Ολλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ είναι (βάσει του επιπέδου χρηματοπιστωτικού απορρήτου που έχουν και του μεγέθους των συναλλαγών με τη χώρα μας) οι βασικοί υπεύθυνο γι’ αυτήν την ευπάθεια. Οι τρεις τελευταίες είναι μεταξύ των πέντε κορυφαίων στον κόσμο που –μέσω της διευκόλυνσης των καταχρηστικων πρακτικών φοροαποφυγής των πολυεθνικών και της φοροδιαφυγής των ιδιωτών– συμβάλλουν στην απώλεια φορολογικών εσόδων για τις υπόλοιπες χώρες.
Αντίθετα, η Ελλάδα προκαλεί ελάχιστη ζημιά στις υπόλοιπες χώρες, αφού είναι υπεύθυνη μόνο για 16 εκατ. φόρων που χάνουν οι άλλες χώρες του κόσμου.