Η Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης πραγματοποιήθηκε στις 26 και 27 Οκτωβρίου 1912 με την είσοδο των ελληνικών στρατευμάτων στην πόλη έπειτα από τις νικηφόρες μάχες των Ελλήνων στα Γιαννιτσά και στο Σαραντάπορο. 20 Οκτωβρίου οι ελληνικές δυνάμεις υπό των εντολών του Βασιλιά Κωνσταντίνου, κατευθυνόταν στην Βόρεια Ήπειρο, προς απελευθέρωση αυτής. Μετά απο έντονη διαφωνία όμως του Ελευθέριου Βενιζέλου με τον Βασιλιά, επικράτησε η διαταγή του Πρωθυπουργού και τα Ελληνικά στρατεύματα οδηγήθηκαν προς απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, ωστε να προλάβουν την επέλαση των Βουλγάρων, οι οποίοι ενδιαφερόταν να καταλάβουν την πόλη και να έχουν πρόσβαση στο Αιγαίο.
Μετά απο τις προαναφερόμενες μάχες τα Ελληνικά στρατεύματα κατέλαβαν την πόλη και ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος έκανε θριαμβευτική είσοδο στην Θεσσαλονίκη. Ο Οθωμανός στρατηγός της Θεσσαλονίκης, Χασάν Ταχσίν Πασάς, παρέδωσε την πόλη στους Έλληνες, άνευ όρων και μαζί με 25.000 αιχμαλώτους, με συμφωνία που υπεγράφη στο χωριό Τοψίν (σημερινή Γέφυρα Θεσσαλονίκης).
Με αφορμή το ξέσπασμα του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου, με τις βαλκανικές χώρες να στρέφονται εναντίον των Οθωμανών, οι χώρες ξεκίνησαν την επεκτατική πορεία. Οι Έλληνες αφού κατάφεραν να προσαρτήσουν μεγάλο μέρος της Μακεδονίας προσέγγισαν την Θεσσαλονίκη. Τα ελληνικά στρατεύματα της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας πήραν εντολή από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Βασιλιά Γεώργιο Α΄ να κινηθούν ταχύτατα προς την Θεσσαλονίκη πριν φτάσουν οι Βουλγαρικές στρατιωτικές δυνάμεις, γιατί τότε η Μακεδονία αποτελούσε σημείο σύγκρουσης Ελλήνων και Βουλγάρων για την κυριαρχία στην περιοχή.
Τα στρατεύματα της Θεσσαλίας, με εντολή του Βασιλιά Γεωργίου Α΄ κινήθηκαν βορειότερα και έπειτα από την Μάχη των Γιαννιτσών έφτασαν έξω από την Θεσσαλονίκη, ενώ τα στρατεύματα της Μακεδονίας κατευθύνθηκαν νοτιότερα, με εντολή του Ελευθερίου Βενιζέλου και ύστερα από την Μάχη του Σαρανταπόρου έφτασαν και αυτοί στην Θεσσαλονίκη.
Οι τουρκικές δυνάμεις μετά από την ήττα στο Σαραντάπορο, κατευθύνθηκαν στα Γιαννιτσά δίνοντας αμυντική μάχη για να ανακόψουν την ελληνική πορεία προς την Θεσσαλονίκη, όμως ο ελληνικός στρατός νίκησε την μάχη και προωθήθηκε στην πόλη. Στις 25 Οκτωβρίου 1912, τα ελληνικά στρατεύματα περικύκλωσαν την Θεσσαλονίκη. Στις 26 και 27 Οκτωβρίου 1912, ο Χασάν Ταχσίν Πασάς αναγκάστηκε να υπογράψει το πρωτόκολλο παράδοσης της Θεσσαλονίκης στους Έλληνες, άνευ όρων και έδωσε 25.000 αιχμαλώτους. Η επικράτεια των Ελλήνων στην Μακεδονία ήταν αιτία που ξέσπασε ο Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος γιατί οι Βούλγαροι δεν έμειναν ικανοποιημένοι από τα εδάφη που κατέλαβαν.
