Για κάποιους, το ορυχείο λιθίου είναι μια λυδία λίθος που χωρίζει αυτούς που θέλουν να ευθυγραμμίσουν τη χώρα με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Δυτική Ευρώπη από αυτούς που θέλουν να διατηρήσουν μια σχέση με τη Ρωσία
Σε μεγάλη δοκιμασία βρίσκεται η Σερβία το τελευταίο διάστημα, εξαιτίας ενός τεράστιου έργου εξόρυξης λιθίου, με τις διαδηλώσεις να λαμβάνουν γιγαντιαίες διαστάσεις.
Πλέον υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες για τη βιωσιμότητα ενός βασικού στοιχείου της ώθησης της Δυτικής Ευρώπης για μια «πράσινη μετάβαση» μακριά από τα ορυκτά καύσιμα.
Το μέγεθος και η ένταση της αντιπολίτευσης εμφανίστηκαν πλήρως νωρίτερα αυτόν τον μήνα, καθώς εκτιμάται ότι 24.000 με 27.000 διαδηλωτές γέμισαν μεγάλες λεωφόρους στο Βελιγράδι, φωνάζοντας «Rio Tinto φύγε από τη Σερβία» και «δεν θα σκάψεις» και κρατώντας πινακίδες που έλεγαν «Δεν χαρίζουμε τη Σερβία».
Farmers and activists in Serbia have sparked nationwide protests to stop the building of Rio Tinto's first European lithium mine, warning it would pollute their land and endanger public health https://t.co/QXyP6MuH0l pic.twitter.com/6LCy2skmSP
— Reuters Business (@ReutersBiz) August 9, 2024
Τα εμπόδια
Τα τελευταία χρόνια, το έργο του ορυχείου ήταν μια υπόθεση με πολλά εμπόδια.
Αφού δόθηκε το πράσινο φως για την άδεια της Rio Tinto το 2019, ανακλήθηκε το 2022 πριν από τις γενικές εκλογές στη Σερβία — μετά από μήνες τεράστιων διαδηλώσεων όπως αυτή που παρατηρήθηκε πριν από μερικές εβδομάδες.
Η τότε πρωθυπουργός Ana Brnabic είπε ότι η απόφαση λήφθηκε σε σεβασμό προς τους διαδηλωτές και δήλωσε: «Βάζουμε τέλος στη Riot… Tinto στη Σερβία».
Αυτόν τον Ιούλιο, ωστόσο, ένα δικαστήριο έκρινε ότι η ανάκληση ήταν αντισυνταγματική και η άδεια αποκαταστάθηκε λίγο αργότερα.
Η πίεση από την Ευρωπαϊκή Ένωση πιθανότατα συνέβαλε στην αλλαγή πορείας, καθώς η Σερβία θέλει να ενταχθεί στην ΕΕ.
Το μεγαλύτερο ορυχείο της Ευρώπης
Εάν προχωρήσει στην παραγωγή, το ορυχείο Jadar Valley της Rio Tinto, αξίας 2,55 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο δυτικό τμήμα της χώρας θα είναι το μεγαλύτερο ορυχείο λιθίου στην Ευρώπη, με τη δυνατότητα να καλύψει το 90% της τρέχουσας ζήτησης λιθίου της Ευρώπης.
Θα εξασφάλιζε επίσης στη Rio Tinto μια θέση μεταξύ των παγκόσμιων ηγετών του ορυκτού που είναι ένα κρίσιμο συστατικό των μπαταριών ιόντων λιθίου.
«Δεν υπάρχει πράσινη μετάβαση στην Ευρώπη χωρίς αυτό το λίθιο», είπε στους New York Times ο κορυφαίος αξιωματούχους της Rio Tinto στη Σερβία, Chad Blewitt.
Η εταιρεία του έχει ξοδέψει πάνω από μισό δισεκατομμύριο για εξαγορές γης και εξερεύνηση ήδη, και μπορεί να περάσουν άλλα δύο χρόνια μέχρι να ξεκινήσει η παραγωγή.
Οι αντιδράσεις
Οι ομάδες της αντιπολίτευσης θέλουν μόνιμη και γενικευμένη απαγόρευση της εξόρυξης λιθίου και βορίου.
“Δεν πρόκειται να τα παρατήσουμε. Το ορυχείο δεν μπορεί να κατασκευαστεί σε γεωργική γη”, δήλωσε στο Reuters ένας διαδηλωτής.
«Δεν χρειάζομαι πράσινα αυτοκίνητα. Χρειάζομαι πράσινα μήλα και πράσινο γρασίδι», ανέφερε μία άλλη.
Σε ένα προωθητικό βίντεο που στοχεύει να καθησυχάσει τους Σέρβους για τα οικονομικά οφέλη του ορυχείου και τις ελάχιστες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, η Rio Tinto λέει “τα κρίσιμα ορυκτά βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια, χωρισμένα από πηγές νερού.
Περίπου 200 χιλιόμετρα σηράγγων θα συνδέουν τις υπόγειες εξορύξεις… ενώ η γεωργία θα συνεχίζεται πάνω από το ορυχείο».
Ωστόσο, ορισμένοι Σέρβοι λένε ότι η γη τους εκμεταλλεύεται από άλλους και η υγεία τους τίθεται σε κίνδυνο για την προώθηση των στόχων των ανθρώπων εκτός της χώρας.
“Φοβόμαστε ότι η Σερβία θα θυσιαστεί για να παράσχει λίθιο για ηλεκτρικά οχήματα που σχεδόν κανείς στη Σερβία δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά”, δήλωσε στο BBC η συνδιευθύντρια του Green-Left Movement, Biljana Djordjevic.
Γεωπολιτικά παιχνίδια
Υπάρχει επίσης και η γεωπολιτική διάσταση: Για κάποιους, το ορυχείο είναι μια λυδία λίθος που χωρίζει αυτούς που θέλουν να ευθυγραμμίσουν τη χώρα με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Δυτική Ευρώπη από αυτούς που θέλουν να διατηρήσουν μια σχέση με τη Ρωσία.
Όταν ξέσπασε ο τελευταίος γύρος διαμαρτυριών, αξιωματούχοι ισχυρίστηκαν ότι ο πραγματικός στόχος ήταν η ανατροπή της κυβέρνησης του προέδρου Aleksandar Vucic — ο οποίος κατήγγειλε ο ίδιος ότι ένα πραξικόπημα βρισκόταν στα σκαριά.
Εκτός από περιβαλλοντολόγους, μέλη της υπερεθνικιστικής, φιλικής προς τη Ρωσία Λαϊκής Περιπόλου έχουν επίσης συμμετάσχει στις διαδηλώσεις.
Όταν ο Vucic αποφάσισε να υποστηρίξει το ορυχείο τον Ιούλιο μετά από παρότρυνση της ΕΕ, θεωρήθηκε ως ένδειξη της πρόθεσής του να απεμπλακεί από τη Ρωσία.
Άλλωστε, Γερμανοί αξιωματούχοι πιέζουν σκληρά το έργο, με τον Καγκελάριο Olaf Scholz και τα στελέχη της Mercedes Benz να επισκέπτονται το Βελιγράδι τον περασμένο μήνα.
Ωστόσο, το γερμανικό στοιχείο αναστατώνει τη Σερβία.
Ο Dragan Karajcic, ένας πολιτικός που ηγείται χωριών κοντά στο ορυχείο, είπε στους Times ότι βράζει όταν οι Γερμανοί διαβεβαίωναν τους Σέρβους ότι το ορυχείο θα ήταν ασφαλές.
Επισήμανε τις θηριωδίες των Ναζί που έλαβαν χώρα στο κοντινό Draginac το 1941, με χιλιάδες εκτελέσεις πολιτών μετά από παρόμοιες διαβεβαιώσεις για την ασφάλεια των ντόπιων.
www.bankingnews.gr