Τουρισμός, επενδύσεις σε ακίνητα, εταιρείες μεταφορών και αγορά ακριβών αγαθών. Αυτές είναι οι πιο συνηθισμένες οδοί που χρησιμοποιούν το 86% των πιο επικίνδυνων εγκληματικών οργανώσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση για να ξεπλύνουν χρήματα που απέκτησαν από εγκληματικές δραστηριότητες.
Αυτό προκύπτει από την πρώτη έκθεση της Ευρωπαϊκής Αστυνομικής Υπηρεσίας (Europol) για τα πιο επικίνδυνα εγκληματικά δίκτυα της ΕΕ.
Η εν λόγω έκθεση που παρουσιάστηκε σήμερα από την εκτελεστική διευθύντρια της Europol, Κατρίν Ντε Μπόλ, παρουσία του Επιτρόπου Δικαιοσύνης Ντιντιέ Ρεντέρς και της Επιτρόπου Εσωτερικών Υποθέσεων Ίλβα Γιούανσον, αναλύει πάνω από 800 εγκληματικά δίκτυα και 25.000 άτομα βάσει δεδομένων από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και 17 τρίτες χώρες.
Καλύπτει τις κύριες εγκληματικές δραστηριότητες, όπως τη διακίνηση ναρκωτικών, την απάτη, τα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας, την παράνομη διακίνηση μεταναστών και την εμπορία ανθρώπων. Παρέχει σε βάθος κατανόηση όχι μόνο των εγκληματικών δραστηριοτήτων αλλά και των υπευθύνων για αυτές, προσφέροντας στις αρχές επιβολής του νόμου πολύτιμες πληροφορίες για το πώς λειτουργούν τα εγκληματικά δίκτυα στην ΕΕ, χάρη στις οποίες είναι δυνατή η καλύτερη στόχευση της δράσης κατά του οργανωμένου εγκλήματος.
Σύμφωνα με την έκθεση τα εγκληματικά αυτά δίκτυα, που πλέον είναι γνωστά στις αρχές της ΕΕ, χρησιμοποιούν “νόμιμες επενδύσεις” για να ξεπλύνουν τα κέρδη τους, επιλέγοντας κυρίως την αγορά ακινήτων, τον τουριστικό τομέα, τις μεταφορές αγαθών και τον τομέα των κατασκευών.
Συγκεκριμένα, τα πιο εγκληματικά δίκτυα στην ΕΕ επιλέγουν το real estate, σε ποσοστό 41% για να ξεπλύνουν τα κέρδη τους, χρησιμοποιώντας δικηγόρους και λογιστές, οι οποίοι συχνά δεν γνωρίζουν την προέλευση των χρημάτων, ενώ άλλες οργανώσεις επιλέγουν επενδύσεις σε αγαθά υψηλής αξίας, όπως ο χρυσός και τα είδη πολυτελείας (27 %), η χρήση επιχειρήσεων, για παράδειγμα στον τομέα του τουρισμού (20 %) και χρήση κρυπτονομισμάτων (10%).
Οι περισσότερες από τις πιο επικίνδυνες συμμορίες της Ευρώπης επικεντρώνονται στη διακίνηση ναρκωτικών -κοκαΐνη, κάνναβη, ηρωίνη και συνθετικά ναρκωτικά- και οι δραστηριότητές τους εντοπίζονται συχνότερα στο Βέλγιο, τη Γερμανία, την Ιταλία, την Ολλανδία και την Ισπανία. Σύμφωνα με την Europol, τα νυχτερινά κέντρα συνδέονται συχνά με διακίνηση ναρκωτικών, εκβιασμό και εμπορία ανθρώπων και όπλων, ενώ στον τομέα των logistics, ειδικά στα μεγάλα ευρωπαϊκά λιμάνια, οι εργαζόμενοι αποτελούν «τακτικά» στόχους διαφθοράς, καθώς μπορούν να «διευκολύνουν την πρόσβαση σε λιμάνια», κυρίως για ναρκωτικές ουσίες.
Η έκθεση της Europol καταδεικνύει επίσης τον πολυεθνικό χαρακτήρα αυτών των οργανώσεων καθώς το 76% από αυτές δραστηριοποιούνται σε δύο έως επτά διαφορετικά κράτη – μέλη της ΕΕ., ενώ πολλές από αυτές λειτουργούν εδώ και χρόνια, με το 31% να λειτουργεί για πάνω από μια δεκαετία, με ορισμένες οργανώσεις μάλιστα να αποδεικνύονται ικανές να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους ακόμα και αν τα κορυφαία μέλη τους βρίσκονται στη φυλακή.
Όπως αναφέρει η έκθεση, συνολικά, το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα παραμένει πραγματικά διεθνές καθώς έχουν εντοπιστεί περισσότερες από 112 διαφορετικές εθνικότητες στις εν λόγω εγκληματικές οργανώσεις. Οι εγκληματίες τεκτός ΕΕ προέρχονται κυρίως από την Αλβανία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, την Κίνα, τη Γεωργία, την Ισλανδία, τη Νιγηρία,τη Σερβία, την Τουρκία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ουκρανία.
Εγκληματικές οργανώσεις που αποτελούνται κυρίως από Ουκρανούς δραστηριοποιούνται κυρίως στην εμπορία ανθρώπων και σε διαδικτυακές απάτες και δραστηριοποιούνται κυρίως στην Πολωνία και την Ουκρανία.
Εγκληματικές οργανώσεις που αποτελούνται κυρίως από πολίτες της Αλβανίας δραστηριοποιούνται κυρίως στη διακίνηση κοκαΐνης, ηρωίνης και κάνναβης, κυρίως σε Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία και Ισπανία, ενώ οργανώσεις που αποτελούνται από Γεωργιανούς πολίτες εμπλέκονται κυρίως σε ληστείες και διαρρήξεις, σε Ελλάδα, Ιταλία, Μάλτα, Πολωνία, Πορτογαλία και Ισπανία.
Το εισαγωγικό σημείωμα της έκθεσης
Το εμπόριο ναρκωτικών που ενορχηστρώνεται από το οργανωμένο έγκλημα είναι μία από τις σημαντικότερες απειλές για την ασφάλεια που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη, και η κατάσταση κλιμακώνεται: αυτό αποδεικνύεται σαφώς από την άνευ προηγουμένου αύξηση των παράνομων ναρκωτικών που διατίθενται στην Ευρώπη, ιδίως της κοκαΐνης από τη Νότια Αμερική.
Τον Αύγουστο του 2023 χρειάστηκαν μόλις 2 εβδομάδες για να καταρριφθεί το ρεκόρ των 8 τόνων κοκαΐνης που είχαν κατασχεθεί στο Ρότερνταμ (Κάτω Χώρες) με την κατάσχεση 9,5 τόνων ναρκωτικών στο λιμάνι Algeciras (Ισπανία). Υπάρχει επίσης αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με την παραγωγή και τη διάδοση συνθετικών ναρκωτικών στην Ευρώπη, τα οποία διακινούνται σε παγκόσμιο επίπεδο. Μια κοινή ανάλυση της Ευρωπόλ και του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (ΕΚΠΝΤ) κατέδειξε ότι το λαθρεμπόριο ναρκωτικών αποτελεί μία από τις κύριες κερδοσκοπικές δραστηριότητες του οργανωμένου εγκλήματος, η οποία εκτιμάται ότι αντιπροσωπεύει περίπου το ένα πέμπτο των παγκόσμιων προϊόντων εγκλήματος.
Στις προσπάθειές τους να αποκομίσουν μεγάλα κέρδη, τα εγκληματικά δίκτυα χρησιμοποιούν ακραία βία, διαφθορά και εκφοβισμό. Διαθέτουν επίσης εξαιρετικές ικανότητες να κάνουν διασυνδέσεις και να αποκρύπτουν τα σχέδιά τους, όπως φάνηκε από την εξάρθρωση των κυκλωμάτων που χρησιμοποιούσαν κρυπτογραφημένα εργαλεία επικοινωνίας όπως το EncroChat, η οποία οδήγησε σε τουλάχιστον 6 558 συλλήψεις παγκοσμίως.
Τα οικονομικά και χρηματοπιστωτικά εγκλήματα είναι καίριας σημασίας για τη στήριξη όλων των εγκληματικών δραστηριοτήτων, και η διαφθορά είναι καθοριστικής σημασίας για τα εγκληματικά δίκτυα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπόλ, το 60 % των εγκληματικών δικτύων που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ χρησιμοποιούν μεθόδους διαφθοράς για την επίτευξη των παράνομων στόχων τους.
Περίπου 4,1 δισ. EUR περιουσιακών στοιχείων εγκληματικής προέλευσης κατασχέθηκαν κατά μέσο όρο ετησίως το 2020 και το 2021 στα κράτη μέλη της ΕΕ. Αυτό αντιπροσωπεύει σημαντική αύξηση σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη, αλλά εξακολουθεί να παραμένει κάτω από το 2 % των εκτιμώμενων ετήσιων εσόδων από το οργανωμένο έγκλημα.
Αυτά τα τεράστια έσοδα που προκύπτουν από παράνομες δραστηριότητες χρησιμοποιούνται για άλλες εγκληματικές δραστηριότητες και νομιμοποιούνται από επαγγελματικά συνδικάτα νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Στη συνέχεια, τα έσοδα επενδύονται για τη διείσδυση στη νόμιμη οικονομία, η οποία έχει εκτεταμένες και αποσταθεροποιητικές συνέπειες για την κοινωνία, το κράτος δικαίου και την εμπιστοσύνη στις δημόσιες αρχές.
Ως ιδιαίτερα ορατή συνέπεια αυτής της απειλής, η παγκόσμια εμβέλεια των εγκληματιών και η επιρροή τους στις αλυσίδες εφοδιασμού της διακίνησης ναρκωτικών έχουν οδηγήσει σε κύμα βίας στους δρόμους.
Τα πολλά θύματα δεν είναι μόνο μέλη των αντίπαλων συμμοριών, αλλά και αθώοι άνθρωποι Μέσα στο 2023 ένα από τα θύματα ήταν ένα 11χρονο κορίτσι στην Αμβέρσα (Βέλγιο) τον Ιανουάριο, ένα αγόρι ηλικίας 10 ετών τον Αύγουστο στη Nîmes (Γαλλία) και ένα αγόρι ηλικίας 13 ετών τον Σεπτέμβριο στη Στοκχόλμη (Σουηδία), όλα έχασαν τη ζωή τους λόγω της βίας που σχετίζεται με τα ναρκωτικά. Επιπλέον, εκτιμάται ότι 6 200 άτομα στην ΕΕ έχασαν τη ζωή τους από υπερβολική δόση ναρκωτικών το 20215. Το μέγεθος της απειλής και η παγκόσμια εμβέλειά της απαιτούν ισχυρή και βιώσιμη δράση σε ενωσιακό και παγκόσμιο επίπεδο.
Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει έναν χάρτη πορείας της ΕΕ για την καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών και του οργανωμένου εγκλήματος. Ο χάρτης πορείας καθορίζει 17 δράσεις σε τέσσερις τομείς προτεραιότητας: ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κόμβων υλικοτεχνικής υποστήριξης με μια ευρωπαϊκή συμμαχία λιμένων, εξάρθρωση των εγκληματικών δικτύων, αύξηση των προσπαθειών πρόληψης και ενίσχυση της συνεργασίας με διεθνείς εταίρους. Οι δράσεις αυτές πρόκειται να υλοποιηθούν το 2024 και το 2025.