Δραματικές είναι οι εξελίξεις στα Δυτικά Βαλκάνια με τη Σερβία να βρίσκεται στο επίκεντρο σχεδίων πλήρους αποσταθεροποίησης της περιοχής.
Οι αντίπαλοι του Σέρβου προέδρου Aleksandar Vucic σχεδιάζουν να πραγματοποιήσουν πραξικόπημα τύπου Maidan στο Βελιγράδι (ο όρος Maidan επινοήθηκε μετά τα τεκταινόμενα κεντρική πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου το 2014 και την ανατροπή Poroshenko στην Ουκρανία).
Στην καταγγελία αυτή προέβη ο Ρώσος πρεσβευτής στη Σερβία Alexander Botsan-Kharchenko.
«Αυτό είναι μέρος του υβριδικού πολέμου.
Θα ήθελα να τονίσω ότι οι δυνάμεις κατά του Βελιγραδίου δρουν συντονισμένα και επιχειρούν σε δύο μέτωπα.
Το ένα μέτωπο σχετίζεται με την κατάσταση στο Κοσσυφοπέδιο και το άλλο με απόπειρες πραξικοπήματος τύπου Maidan εδώ, στο Βελιγράδι», σημείωσε.
Οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις
Μια συγκέντρωση κατά του Vucic πραγματοποιήθηκε στο Βελιγράδι στις 28 Μαΐου.
Οι διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν κοντά στο κτίριο του εθνικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα της Σερβίας.
Ήταν η τέταρτη συγκέντρωση διαμαρτυρία μέσα στον Μάιο.
Διαδηλώσεις με το σύνθημα «Η Σερβία κατά της βίας» πραγματοποιήθηκαν στο Βελιγράδι στις 8, 12 και 19 Μαΐου μετά από δύο ένοπλα επεισόδια που σημειώθηκαν στη χώρα στις 3 και 4 του μήνα.
Το πρώτο επεισόδιο σημειώθηκε σε σχολείο στο Βελιγράδι όπου 10 άτομα σκοτώθηκε και επτά τραυματίστηκαν, ενώ οκτώ άτομα σκοτώθηκαν και 14 τραυματίστηκαν από έναν ένοπλο άνδρα στο Mladenovac την επόμενη μέρα.
Οι διαδηλωτές ζήτησαν την παραίτηση του υπουργού Εσωτερικών Bratislav Gasic και του επικεφαλής της Υπηρεσίας Πληροφοριών Ασφαλείας, Aleksandar Vulin.
Μεθοδικά βήματα ανατροπής
Εκτός από αυτό, οι διαδηλωτές επέμειναν να κλείσουν ορισμένα φιλοκυβερνητικά μέσα που κατά την άποψή τους προπαγανδίζουν τη βία και το μίσος.
Η πρώτη συγκέντρωση ήταν αρκετά ειρηνική, χωρίς ουσιαστικά αντικυβερνητικά συνθήματα.
Απλώς ο κόσμος συγκεντρώθηκε σιωπηλά μπροστά από το κτίριο της Βουλής.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης συγκέντρωσης, οι διαδηλωτές απέκλεισαν μια γέφυρα στον ποταμό Σάβα και φώναξαν αντικυβερνητικά συνθήματα.
Η τρίτη διαδήλωση είχε επίσης αντικυβερνητικό χαρακτήρα.
Σύμφωνα με το σερβικό υπουργείο Εσωτερικών, περισσότερα από 11.000 άτομα συμμετείχαν σε αυτές τις συγκεντρώσεις.
Εκρηκτική η κατάσταση στο Κοσσυφοπέδιο
Την ίδια ώρα οι αρχές του μη αναγνωρισμένου Κοσόβου επιχειρούν να καταλάβουν το βόρειο τμήμα του Κοσσυφοπεδίου και των Μετοχίων, δήλωσε την Τετάρτη (31/5/2023) ο υπουργός Άμυνας της Σερβίας Milos Vucevic.
«Η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη λόγω των μονομερών και παράνομων αποφάσεων των Αλβανών της Πρίστινα και, κυρίως λόγω της προσπάθειας – ας την αποκαλύψουμε όπως πραγματικά είναι – να καταλάβει το βόρειο τμήμα του Κοσσυφοπεδίου και των Μετοχίων», είπε ο Vucevic.
Υπενθύμισε δε ότι ο Σέρβος πρόεδρος είχε επανειλημμένα προειδοποιήσει τη διεθνή και τη σερβική κοινότητα ότι οι μονομερείς ενέργειες της Πρίστινα μπορεί να οδηγήσουν στο χειρότερο σενάριο και «δυστυχώς, αυτό συμβαίνει».
Ο Vucevic επεσήμανε ότι η πολιτική του πρωθυπουργού της μη αναγνωρισμένης δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου Albin Kurti «οδηγεί σε κλιμάκωση, συγκρούσεις, τραυματισμούς, πυροβολισμούς και όλα όσα έχουμε δει».
Η κατάσταση στους δήμους Leposavic, Zubin Potok και Zvecan στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο και Μετόχια κλιμακώθηκε στις 26 Μαΐου, αφότου οι αστυνομικοί του Κοσσυφοπεδίου προσπάθησαν να καταλάβουν τα δημαρχεία, προκειμένου να επιτρέψουν στους νέους δημάρχους να καταλάβουν τις θέσεις τους, παρά το γεγονός ότι ολόκληρος ο σερβικός πληθυσμός μποϊκοτάρισε τις εκλογές.
Αιματηρές συγκρούσεις
Στις 29 Μαΐου, η υπό την ηγεσία του ΝΑΤΟ διεθνής δύναμη ασφαλείας στο Κοσσυφοπέδιο (KFOR) απέκλεισε τα διοικητικά κτίρια, συγκρουόμενη με τους διαδηλωτές.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Σερβίας, 52 Σέρβοι τραυματίστηκαν στην Κοσόβσκα Μιτρόβιτσα.
Τρεις από αυτούς τραυματίστηκαν βαριά.
Η KFOR από την πλευρά της ανακοίνωσε, πως είχε 40 τραυματίες από τις συγκρούσεις με τους Σέρβους διαδηλωτές.
Ο υπουργός Άμυνας της Σερβίας τη Δευτέρα (29/5) ότι ο σερβικός στρατός έχει τεθεί σε κατάσταση συναγερμού μετά την κλιμάκωση της έντασης στο Κοσσυφοπέδιο και τα Μετόχια.
Επιπλέον έκανε γνωστό πως στρατιωτικές μονάδες έχουν αναπτυχθεί κατά μήκος των διοικητικών συνόρων με το Κοσσυφοπέδιο.
Προπέτασμα καπνού οι συστάσεις και οι προειδοποιήσεις της Δύσης
Η Δύση εμφανίζεται από την πλευρά της να επιπλήττει τις αρχές του Κόσοβου για την ένταση στην περιοχή αλλά πρόκειται για προπέτασμα καπνού προκειμένου να αποκρύψει τα σχέδιά της για ανατροπή της φιλορωσικής διοίκησης στο Βελιγράδι.
Παρόλα αυτά η αλβανική διοίκηση του Κοσόβου αντιδρά στις …συστάσεις των ΗΠΑ και τις προειδοποιήσεις για την επιβολή κυρώσεων.
Η απόφαση των ΗΠΑ να τιμωρήσουν το Κοσσυφοπέδιο μετά από τις βίαιες συγκρούσεις που οδήγησαν στον τραυματισμό στρατιωτών συνιστά αρνητική έκπληξη και «υπερβολική αντίδραση», δήλωσε ο πρωθυπουργός της περιοχής Albin Kurti.
Η Ουάσιγκτον ακύρωσε τη συμμετοχή του Κοσσυφοπεδίου σε στρατιωτική άσκηση υπό τις ΗΠΑ ενώ δεν στηρίζει με την ίδια θέρμη την ένταξη της μη αναγνωρισμένης περιοχής σε ΕΕ και ΝΑΤΟ.
«Έχουμε μια μικρή διαφορά στην προσέγγιση — και νομίζω ότι η σκέψη για κυρώσεις κατά του Κοσσυφοπεδίου φαίνεται δυσανάλογη και άδικη», είπε ο Kurti σε συνέντευξή του στο περιθώριο της διάσκεψης στη Μπρατισλάβα.
«Έμεινα έκπληκτος», πρόσθεσε, χαρακτηρίζοντας την αμερικανική απάντηση ως «υπερβολική αντίδραση».
Ρωσία: Άνευ όρων στήριξη στη Σερβία και στους Σέρβους για το Κόσοβο
Στηρίζουμε άνευ όρων τη Σερβία και τους Σέρβους υποστηρίζει η Ρωσία με αφορμή την ένταση και τις ταραχές που καταγράφονται το τελευταίο διάστημα στο Κόσοβο.
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου, Dmitry Peskov, όλα τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντα του σερβικού πληθυσμού πρέπει να προστατευθούν.
«Στηρίζουμε άνευ όρων την Σερβία και τους Σέρβους.
Η Μόσχα παρακολουθεί στενά τις ταραχές στο Κόσοβο» υπογράμμισε ο Peskov.
Διαφωνίες
Τόσο η Σερβία όσο και η διοίκηση του Κοσόβου δεν έχουν καταλήξει σε μια συμφωνία που να διασφαλίζει περισσότερη αυτονομία στους δήμους με σερβική πλειοψηφία στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο, κάτι που η σερβική πλευρά θέτει ως προϋπόθεση για τη συμμετοχή της στα θεσμικά όργανα της Πρίστινας.
Σημειώνεται ότι οι δύο πλευρές διεξάγουν συνομιλίες εδώ και πάνω από 10 χρόνια, αλλά δεν έχουν καταφέρει να καταγράψουν κάποια αξιοσημείωτη πρόοδο.
Η σερβική μειονότητα στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο αντιδρά στις προσπάθειες της Πρίστινα να επιβάλλει την εξουσία της και βρίσκεται πιο κοντά στο Βελιγράδι με αποτέλεσμα να προκύπτουν κάθε φορά εντάσεις και συγκρούσεις για μια σειρά από θέματα που αφορούν από την αστυνόμευση και τη λειτουργία των θεσμών μέχρι τις πινακίδες των αυτοκινήτων.
Η ιστορία
Το Κόσοβο αποτελούσε αυτόνομη περιοχή της Σερβίας, όταν ακόμα υπήρχε η ενιαία Γιουγκοσλαβία, διαθέτοντας έναν πλειοψηφικό αλβανικό πληθυσμό.
Για αυτό άλλωστε και το αποσχιστικό κίνημα ήταν ισχυρό.
Το 1999 με τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ, οι σερβικές δυνάμεις αποχώρησαν από το Κόσοβο που θεωρούσαν ιστορικό έδαφος της, και εκεί εγκαταστάθηκε υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, η ειρηνευτική δύναμη της KFOR.
Το 2008 ακολούθησε η αναγνώριση του Κοσόβου ως ανεξάρτητης Δημοκρατίας, κάτι που δεν αποδέχθηκε η Σερβία.
Ωστόσο, στα βόρεια του Κοσόβου παρέμειναν συμπαγείς σερβικοί πληθυσμοί που αντιδρούσαν στην υπαγωγή τους στην Πρίστινα και που ήθελαν να εξακολουθήσουν να έχουν σχέσεις με το Βελιγράδι.
Στο κενό
Έκτοτε έγιναν αρκετές προσπάθειες για μια συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών που όλες όμως έπεσαν στο κενό.
Μετά την ένταση του 2022 με τις πινακίδες των αυτοκινήτων, Γαλλία, Γερμανία και ΗΠΑ προσπάθησαν να πείσουν τις δύο πλευρές να αποδεχθούν μια ειρηνευτική συμφωνία, βάσει της οποίας η Σερβία δεν θα αναγνώριζε την ανεξαρτησία του Κοσόβου αλλά δεν θα την μπλόκαρε να μπει σε διεθνείς οργανισμούς.
Ως αντάλλαγμα θα αναγνωριζόταν στους Σέρβους του Κοσόβου το δικαίωμα της αυτοκυβέρνησης.
Η πρόταση όμως δεν έγινε δεκτή από τους Σέρβους αλλά ούτε και από τους Αλβανούς, οι οποίοι εκτίμησαν πως σε αυτό το σενάριο θα δημιουργούνταν μια κατάσταση ανάλογη με αυτή στη Βοσνία.