Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος
διεθνολόγος
Αν μπορεί κανείς να βγάλει κάποια συμπεράσματα από τα αποτελέσματα των τουρκικών εκλογών, με ασφάλεια θα πει ότι αφενός ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποτελεί πλέον παγκόσμιο πολιτικό φαινόμενο και αφετέρου ότι η Τουρκία έχει διολισθήσει σε ένα επικίνδυνο πλαίσιο εθνικιστικής έξαρσης.
Γράφει ο Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος
Κόντρα σε όλες τις προβλέψεις, ο Τούρκος Πρόεδρος κατάφερε να επανεκλεγεί, αντιμετωπίζοντας τον κοινό υποψήφιο του συνόλου της αντιπολίτευσης. Γητευτής των ψηφοφόρων του, έχει στην πολιτική του καριέρα επιβιώσει μίας δικαστικής καταδίκης, που του στερούσε τα εκλογικά του δικαιώματα εφ’ όρου ζωής, μίας απόπειρας πραξικοπήματος, δύο καταστροφικών σεισμών και μίας αναταραχής – σχεδόν επανάστασης, των νέων της χώρας του
Η παρακαταθήκη; Ένας στους τέσσερις ψηφοφόρους της γειτονικής μας χώρας ψήφισε τις ακραίες φωνές των εθνικιστών – διαφορετικές εκφάνσεις των γκρίζων λύκων και των ακραίων ισλαμιστών, δηλαδή Χρυσή Αυγή αλά Τούρκα. Η παρακαταθήκη αυτή, που στο σήμερα μεταφράζεται σε συμμετοχή των εθνικιστών στην εξουσία και έλεγχο σημαντικής μερίδας βουλευτών στην εθνοσυνέλευση, εγκλωβίζει το πολιτικό σκηνικό και αναπόφευκτα την εξωτερική πολιτική της χώρας.
Το μεγάλο στοίχημα για τον Τούρκο Πρόεδρο είναι τώρα η οικονομία. Η ανορθόδοξη πολιτική της ανάπτυξης μέσα από τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια έχει φτάσει στα όριά της, αφού ο πληθωρισμός καλπάζει, τα αποθεματικά της Κεντρικής Τράπεζας έχουν εξανεμιστεί και η λίρα έχει υποτιμηθεί. Πριν από 10 χρόνια, δύο λίρες ήταν αρκετές για να αποκτήσει κανείς ένα δολάριο ΗΠΑ – σήμερα απαιτούνται περίπου 20. To κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Τουρκίας το 2019 ήταν στο 47% της Ελλάδος – σήμερα έχει διολισθήσει κάτω από το 45% και οι άμεσες ξένες επενδύσεις σημειώνουν από το 2015 σημαντική διολίσθηση, παρά τις κατά καιρούς τονωτικές ενέσεις της Μέσης Ανατολής. Το επόμενο ισχυρό χτύπημα στην τουρκική οικονομία έδωσαν οι πρόσφατοι, μεγάλοι σεισμοί και η αγωνία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι να αποφύγει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Βρισκόμαστε λοιπόν μπροστά σε ένα μεγάλο ανατολίτικο παζάρι. Ο Τούρκος Πρόεδρος θα συνεχίσει να διαπραγματεύεται την διεύρυνση του ΝΑΤΟ και την θέση του στην Δύση έναντι ρευστού, οπλικών συστημάτων και παγκόσμιας ημι-αυτονομίας. Δεν θα διστάσει να πιέσει ξανά την Ευρώπη με το προσφυγικό, αν κρίνει ότι αυτό θα ανοίξει εκ νέου τους κρουνούς του Ευρώ και δεν θα σταματήσει να προωθεί το δόγμα της γαλάζιας πατρίδας και της διχοτόμησης της Κύπρου. Πιθανά να μεταφέρει πρόσκαιρα την πίεση στην διπλωματία, με θεαματικές κινήσεις, όπως προσφυγή στον ΟΗΕ για την αποστρατιωτικοποίηση ελληνικών νησιών και προσευχές στο «τζαμί» της Αγίας Σοφίας (πόσο οξύμωρο!), αφήνοντας προσώρας στην άκρη την ακραία ένταση στο πεδίο.
Με λίγα λόγια, το μέλλον στην Τουρκία του Ερντογάν θυμίζει επιστροφή στο παρελθόν.