Συνέντευξη στον Γρηγόρη Νιάκα
Το προφίλ των “κίτρινων γιλέκων” επιχειρεί να σκιαγραφήσει, μιλώντας στο nooz.gr, ο Νίκος Γραικός, καθηγητής της ελληνικής ως ξένης γλώσσας στο Παρίσι, και μέλος του ΔΣ της Ελληνικής Κοινότητας Παρισιού.
Ασκεί σκληρή κριτική στον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν για τη στάση του απέναντι στους διαδηλωτές, σημειώνοντας ότι με τη “δήθεν υποχώρηση” και τα μέτρα που εξήγγειλε είχε στόχο “να ρίξει στάχτη στα μάτια”.
Ο ίδιος δίνει τη δική του εκτίμηση στο ερώτημα πως η αύξηση ενός φόρου μπόρεσε να πυροδοτήσει μια τέτοια κοινωνική έκρηξη.
Αναφέρεται στα βίαια επεισόδια και εξηγεί το γιατί ο Μακρόν βρίσκεται στο επίκεντρο της οργής.
Κάνει αναγωγές στο κίνημα των “Αγανακτισμένων” και επισημαίνει ότι η διέξοδος βρίσκεται στην “ενότητα ανάμεσα στα “κίτρινα”, τα “κόκκινα”, τα “πράσινα” και τα “ροζ” γιλέκα.
Αναλυτικά η συνέντευξη:
ΕΡ: Λίγες ημέρες μετά την τακτική υποχώρηση της γαλλικής κυβέρνησης, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν προσπαθεί με “δώρα” περίπου 10 δισ. ευρώ να σβήσει την οργή των “κίτρινων γιλέκων”. Θα έχει αποτέλεσμα η παρέμβαση του, ή οι εξαγγελίες ήταν “too little, too late”, όπως λένε οι αγγλοσάξονες;
ΑΠ: Πρόκειται για “δήθεν” υποχώρηση. Ο Μακρόν ανακοίνωσε κάποια μέτρα με σκοπό να ρίξει “στάχτη στα μάτια”, να σταματήσει τις κινητοποιήσεις.Αλλά αν ήταν σωστός ο πρόεδρος, θα είχε κάνεις τις ανακοινώσεις την περασμένη Παρασκευή για να προλάβει τα πολύ σοβαρά επεισόδια του περασμένου Σαββάτου.
Επιπλέον, ο τρόπος εφαρμογής των παροχών, είναι πιθανόν να δημιουργήσει ένα μεγάλο πρόβλημα στα ασφαλιστικά ταμεία. Επίσης, εμφανίζεται ανυποχώρητος στα της κοινωνίας για επαναφορά του φόρου μεγάλης ακίνητης περιουσίας. Δηλαδή, είναι τόσο ταξικά προσανατολισμένα τα μέτρα που δεν αλλάζουν τίποτα στην πολιτική Μακρόν. Δεν έγινε καμία αλλαγή.
Ωστόσο, αν γίνει δεκτή από τις Βρυξέλλες η αύξηση του ελλείμματος του γαλλικού προϋπολογισμού που θα επιφέρουν οι συγκεκριμένες εξαγγελίες, αυτό θα είναι μια νίκη για όλους τους ευρωπαϊκούς λαούς.
Και το πιο σημαντικό: Αυτό το μικρό “χριστουγεννιάτικο δώρο” του Μακρόν, έχει τεράστια διαφορά από το κοινωνικό μέρισμα που δίνει η κυβέρνηση Τσίπρα, στην Ελλάδα, γιατί δεν έχουν τον ίδιο στόχο. Δεν εντάσσονται στην ίδια πολιτική στόχευση. Το κοινωνικό μέρισμα του Τσίπρα έχει μια κοινωνική προοπτική, ενώ οι παροχές του Μακρόν εντάσσονται σε μια προσπάθεια να ηρεμήσει τους διαδηλωτές.
Διαβάστε: Μακρόν: 8- 10 δις τα μέτρα που εξήγγειλε για να ηρεμήσουν τα “κίτρινα γιλέκα”- Τι λέει η Κομισιόν
Διαβάστε: Γαλλία: Μέτρα ώστε να επανέλθει η ηρεμία από τα “κίτρινα γιλέκα”
ΕΡ: Που βρίσκεται, λοιπόν, η διέξοδος;
ΑΠ: Η διέξοδος βρίσκεται σ’ ένα κείμενο που υπέγραψαν πολλοί διανοούμενοι στη Γαλλία, ζητώντας να υπάρξει ενότητα ανάμεσα στα “κίτρινα”, τα “κόκκινα”, τα “πράσινα” και τα “ροζ” γιλέκα.
Όπου “κόκκινα γιλέκα” η Αριστερά, οι αριστεροί συνδικαλιστές και τα κοινωνικο- πολιτικά κινήματα. “Πράσινα γιλέκα” οι Οικολόγοι. Και “ροζ γιλέκα” οι Σοσιαλιστές, και τα προοδευτικά κοινωνικά κινήματα (π.χ. τα φεμινιστικά). Είναι θλιβερό το γεγονός ότι ο Μακρόν, ενόψει ευρωεκλογών θέλει να ποντάρει ξανά στο δίλημμα “Εγώ ή η Λεπέν”…
Τα επεισόδια
ΕΡ: Ποιοι φορούν τα “κίτρινα γιλέκα”; Ακροδεξιοί; Ακροαριστεροί; Περιθωριακοί “μπαχαλάκηδες”; Ο μέσος Γάλλος; Όλοι όσοι νοιώθουν ότι δεν έχουν φωνή απέναντι στις ελίτ;
ΑΠ: Όπως έχει γράψει πρόσφατα ο Ροβήρος Μανθούλης, “είναι η πρώτη φορά στην ιστορία των μη επαγγελματικών συλλαλητηρίων, που ξέρεις τι κοινωνικό σόι είναι αυτοί που φωνάζουν. Αυτοί που φορούν γιλέκα στη Γαλλία, είναι αυτοί που έχουν αυτοκίνητο!”.
Αυτή λοιπόν είναι η κοινωνική βάση του συγκεκριμένου κινήματος, το οποίο ξεκίνησε κυρίως από τη γαλλική επαρχία. Δηλαδή από μέρη όπου είναι απαραίτητο ένα φτηνό αυτοκίνητο και χρειάζονται φθηνά καύσιμα. Και αυτό γιατί έχει ερημώσει η γαλλική επαρχία από δημόσιες υπηρεσίες, και ο κόσμος πρέπει να διανύσει μεγάλες αποστάσεις για να βρει ένα σχολείο, ένα νοσοκομείο, ένα ταχυδρομείο. Αυτός είναι ο βασικός λόγος, και όχι ότι δεν έχουν “οικολογική συνείδηση”.
Τα “ κίτρινα γιλέκα” έχουν ένα πολύ εύστοχο σύνθημα που αποτυπώνει την αγωνία του μέσου Γάλλου να τα βγάλει πέρα με το εισόδημα του και να επιβιώσει αξιοπρεπώς: “Εκτός από το τέλος του κόσμου, υπάρχει και το τέλος του μήνα”!
ΕΡ: Πως τοποθετείτε τα “κίτρινα γιλέκα” στην πλούσια ιστορία των κοινωνικών κινημάτων της Γαλλίας; Θεωρείτε ότι κινούνται και δρουν με όρους “ ταξικής πάλης”; Υπάρχουν άραγε “διαφορετικοί κόσμοι” που έρχονται σε αντιπαράθεση;
ΑΠ: Τα “κίτρινα γιλέκα” είναι μια αυθόρμητη εξέγερση, έχοντας κάποια κοινά χαρακτηριστικά με τους “Αγανακτισμένους”. Άλλες εξεγέρσεις, παλαιότερα- όπως η Κομμούνα ή το Λαϊκό Μέτωπο- είχαν ένα πολιτικό υπόβαθρο. Τα “κίτρινα γιλέκα” δεν έχουν. Δεν είναι “επανάσταση”, ούτε ξέρουμε που θα καταλήξουν.
Μη ξεχνάμε ότι μέσα στο ίδιο κίνημα, υπάρχουν και εξαιρετικά συντηρητικά στοιχεία. Η βίαιη αντιμετώπιση τους από την αστυνομία (μαζικές συλλήψεις κτλ) γεννά τη βία των διαδηλωτών σ’ ένα φαύλο κύκλο, αλλά η καταστροφή δημοσίων κτιρίων και υποδομών είναι ακατανόητη: δεν είναι πολιτική πράξη!
ΕΡ: Είναι μια “μόδα” που αργά ή γρήγορα θα “ξεφουσκώσει” (παρά το γεγονός ότι έχει πλέον περάσει για παράδειγμα στα λύκεια της Γαλλίας & στους δρόμους των Βρυξελλών”).
ΑΠ: Αυτό είναι περισσότερο μια ελπίδα, καθώς τα γεγονότα είναι ακόμη σε εξέλιξη. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε με βολονταρισμό. Τα κόμματα της Αριστεράς έχουν προσπαθήσει σε μεγάλο βαθμό να φέρουν στη Βουλή, στα ΜΜΕ και στη δημόσια ατζέντα τα αιτήματα των “κίτρινων γιλέκων”, αλλά – έχουν πάρει αποστάσεις από κάποιες πρακτικές και από τα βίαια επεισόδια στις διαδηλώσεις.
Ωστόσο, δεν υποκύπτουν στη “θεωρία των δυο άκρων” και πιστεύουν ότι η βία της αστυνομίας γεννά τη βία των “γιλέκων”. Υπάρχει μεγάλος παραλληλισμός, με τη στάση της Αριστεράς στην Ελλάδα τον Δεκέμβρη του 2008 (δολοφονία Γρηγορόπουλου) που προσπάθησε να καταλάβει τις αιτίες για την εξέγερσης και για το λόγο αυτό κατηγορήθηκε ότι την υποδαύλισε.
Τα κίτρινα γιλέκα δεν αποφασίστηκαν σε κανένα πολιτικό γραφείο.
Είναι πρωτόγνωρο το γεγονός ότι διοργανώνουν διαδηλώσεις και συγκεντρώσεις σε μια περιοχή χωρίς να πάρουν άδεια από την Αστυνομία, η οποία επεμβαίνει βιαίως και προχωρεί σε συλλήψεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις “καλές” συνοικίες του Παρισιού, σπανίως η αστυνομία δίνει άδεια για διαδηλώσεις. Στο δυτικό Παρίσι, συνήθως γίνονται διαδηλώσεις με συντηρητικά αιτήματα- για παράδειγμα κατά των γάμων μεταξύ ομοφυλόφιλων, υπέρ των ιδιωτικών σχολείων της Καθολικής εκκλησίας κτλ.
Η “σταγόνα”
ΕΡ: Ήταν αρκετός ένας επιπλέον φόρος στα καύσιμα να πυροδοτήσει τέτοια κοινωνική έκρηξη;
ΑΠ: Ήταν “η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι”. Ήταν η αφορμή και όχι η αιτία, η οποία πρέπει να αναζητηθεί στη μεγάλα κοινωνική διαστρωμάτωση και στη μεγάλη οικονομική ανισότητα, στο άνοιγμα της “ψαλίδας” των μισθών.
Από ένα παραγωγικό καπιταλισμό, η Γαλλία έχει περάσει σε ένα χρηματοπιστωτικό καπιταλισμό. Όλα “παίζονται” πλέον στα χρηματιστήρια και τα λεφτά τα πηγαίνουν στους μετόχους, όχι στους εργαζόμενους ή σε επενδύσεις για νέες θέσεις εργασίας. Είναι χαρακτηριστικό ένα από τα συνθήματα των “κίτρινων γιλέκων” : “Χρήματα για τους εργαζόμενους, όχι για τους μετόχους”.
ΕΡ: Με αφορμή τα “Κίτρινα γιλέκα” (και τα συνθήματα τους) στην Γαλλία έχει ξεσπάσει μια συζήτηση στην χώρα μας γνωστή για τα παραδοσιακά διχαστικά της διλήμματα. Από τη μια πλευρά, κάποιοι βλέπουν “λαϊκίστικα χαρακτηριστικά”, φλέρτ από (ή με) την ακροδεξιά και λογικές “εθνικής περιχαράκωσης”, κάνοντας λόγο για ένα μετα-πολιτικό ρεύμα που συνδέεται με την άνοδο των λαϊκιστικών δυνάμεων στην Ευρώπη και το οποίο οδηγεί σε “αχαρτογράφητα νερά”. Από την άλλη πλευρά, ορισμένοι τονίζουν την διάχυτη κοινωνική δυσφορία από τα δόγματα της λιτότητας, τις αυξανόμενες ανισότητες και την εικόνα της ευρωπαϊκής ελίτ. Πρόκειται για “εφιάλτη” ή για “όνειρο”;
ΑΠ: Ούτε “εφιάλτης”, ούτε “όνειρο”. Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Αλλά είναι είναι ένα κίνημα για τη Γαλλία, το οποίο δεν μπορεί να “εξαχθεί”. Θα ήταν μια κακή απομίμηση, αν για παράδειγμα φορούσα ένα “κίτρινο γιλέκο” και έβγαινα στην πλατεία Συντάγματος. Άλλο πράγμα η κριτική υποστήριξη ενός τέτοιου κινήματος και η προσπάθεια κατανόησης των βαθύτερων αιτιών που το γέννησαν.
Από την άλλη πλευρά, αν ένα κίνημα δεν έχει πολιτική εκπροσώπηση και πολιτική πρόταση, τότε δεν οδηγείται πουθενά. Μένει στάσιμο στο επίπεδο της διαμαρτυρίας.
Αλλά αυτή είναι μια διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη. Για παράδειγμα το σύνθημα για την παραίτηση του Μακρόν δεν ήταν στα αρχικά αιτήματα των “γιλέκων”. Ακούστηκε μετά τη βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων.
“Αντουανέτα”
ΕΡ: Και γιατί ο Μακρόν βρίσκεται στο επίκεντρο της οργής;
ΑΠ: Γιατί έχει μιλήσει άσχημα και αφ’ υψηλού για το λαό. Δεν έχει σεβαστεί μια απαράβατη δεοντολογία στην γαλλική πολιτική ζωή: ο σεβασμός των πολιτών. Μάλωσε έναν έφηβο που τον ρώτησε μπροστά τις κάμερες “Όλα καλά, Μανού;”.
Μίλησε προσβλητικά για έναν άνεργο ή για τους ανθρώπους που έχουν πετύχει στη ζωή τους (λέγοντας ότι “είναι ένα τίποτα”). Αυτά σκανδάλισαν πάρα πολύ τη Γαλλία. Ο κόσμος πιστεύει ότι η εξουσία δεν τον υπολογίζει.
Παραδοσιακά στη Γαλλία, ακόμη και οι δεξιοί πρόεδροι προσπαθούσαν να δείξουν ένα κοινωνικό προφίλ. Αυτό άλλαξε με τον Μακρόν ο οποίος κοιτά με στόμφο και αφ’ υψηλού τον κόσμο. Επιδεικνύει μια αλαζονική συμπεριφορά Αντουανέτας. Ίσως επειδή δεν έχει αναμιχθεί με τον κόσμο, με την κοινωνία. Μην ξεχνάμε ότι ουσιαστικά δεν συμμετείχε στη γαλλική πολιτική σκηνή. Από σύμβουλος και υπουργός του Ολάντ, οδηγήθηκε στο Προεδρικό μέγαρο, χωρίς πρώτα να έχει εκλεγεί ούτε καν δημοτικός σύμβουλος.
ΕΡ: Ζούμε σε μια εποχή χωρίς όνομα, όπως έγραψε ο αρθρογράφος των «New York Times» R. Cohen. Ή όπως πολύ εύλογα περιέγραψε ο καθηγητής Γιάννης Βούλγαρης, γράφοντας για τον “φόβο μιας παρατεταμένης σκοτεινής και αβέβαιης εποχής προς το παρόν χωρίς όνομα, που στην πορεία όμως μπορεί να μοιάσει με έναν «ήπιο Μεσοπόλεμο” χωρίς φασισμούς αλλά με αντιδημοκρατικές τάσεις. Με δεδομένη μάλιστα την κατάσταση στη Γερμανία, μήπως ενδεχόμενη αποδυνάμωση του Μακρόν, συμπαρασύρει και την πιθανότητα να λειτουργήσει η Γαλλία σαν ατμομηχανή της πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης;
ΑΠ: Σε κάθε περίπτωση, το ζητούμενο δεν είναι η διάλυση της ΕΕ και η αποχώρηση κάποιου κράτους- μέλους, αλλά η αλλαγή του τρόπου λειτουργία της ΕΕ. Αν η Αριστερά- με τη στάση, τις θέσεις, την πολιτική και τα συνθήματα της- απαξιώσει την πολιτική ζωή και τη συμμετοχή στα κοινά, υπάρχει περίπτωση κάποιος κόσμος να παρασυρθεί από τη Λεπέν και την ακροδεξιά, στον ακροδεξιό λαϊκισμό. Αυτό φάνηκε πρόσφατα και την Ιταλία.
