Τήνος: Το «χειροποίητο νησί» με τα κρυμμένα μυστικά

Θέλαμε να φύγουμε για έναν προορισμό τόσο μακριά και τόσο κοντά στην Αθήνα, ένα νησί της εύκολης, της πρώτης αλλά και της τελευταίας απόδρασης και η παρέα κατέληξε στο νησί που τον Δεκαπενταύγουστο βουλιάζει από προσκυνητές της Μεγαλόχαρης. Εμείς αποφύγαμε τον Δεκαπεντάυγουστο και τα πλήθη που συνωστίζονται για να προσκυνήσουν για να γνωρίσουμε το άλλο πρόσωπο του «χειροποίητου νησιού», όπως το αποκάλεσε ο Καστοριάδης.

Πολύ καλά καταλάβατε, φτάσαμε στην Τήνο σε μόλις 3,5 ώρες με το ταχύπλοο αντικρίζοντας το εντυπωσιακό λιμάνι της όπου στο βάθος δεσπόζει η εκκλησία της Παναγιάς της Τήνου.

Όμως εμείς θέλαμε να αποκαλύψουμε τα κρυμμένα μυστικά του νησιού.

Να κάνουμε βόλτα στα δαιδαλώδη σοκάκια της παλιάς πόλης, να περιηγηθούμε στα υπέροχα χωριά με τεράστιο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, να επισκεφτούμε τα μοναδικά μουσεία της Τήνου αλλά και τους ενδιαφέροντες αρχαιολογικούς χώρους αλλά και πεζοπορίες στο ιδιαίτερο ημιορεινό τοπίο ανάμεσα σε παλιά λατομεία.

Φυσικά στις προθέσεις μας παρέμεναν πάντα οι διαρκώς ανανεούμενες προτάσεις γεύσης και διασκέδασης αλλά και τα διάσημα πια πανηγύρια και οι καλοκαιρινές πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Εμείς ξεκινήσαμε την περιήγησή μας διασχίζοντας την λεωφόρο Μεγαλόχαρης (όχι γονατιστοί όπως κάνουν όσοι επισκέπτες καταφτάνουν στο νησί έχοντας κάποιο τάμα στην Παναγιά της Τήνου) για να επισκεφτούμε καταρχάς το Αρχαιολογικό Μουσείο.

TI EIΔΑΜΕ

Αρχαιολογικό Μουσείο

Αγάλματα, αρχιτεκτονικά μέλη από το ναό του Ποσειδώνα και της Αµφιτρίτης στα Κιόνια, αποθηκευτικοί πίθοι από το ιερό της Δήμητρας και Κόρης στους πρόποδες του Ξώμπουργκου και ένα όμορφο μωσαϊκό. Όλα αυτά τα ενδιαφέροντα αρχαιολογικά ευρήματα στεγαζονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του νησιού στην καρδιά της Χώρας, στον κεντρικό δρόµο που οδηγεί στο ναό της Παναγίας.

Ο ναός της Ευαγγελίστριας

Έπειτα περπατήσαμε μέχρι το τέρμα της ανηφορικής λεωφόρου Μεγαλόχαρης. Εκεί, μέσα εντάσσεται σε ένα συγκρότημα κτιρίων που απλώνονται γύρω από μια περίκλειστη πλακόστρωτη αυλή, βρίσκεται ο ναός της Ευαγγελίστριας που, όπως μάθαμε, άρχισε να χτίζεται το 1823, πάνω στο ναό της Ζωοδόχου Πηγής. Εδώ κρυμμένη πίσω από βαρύτιμα αφιερώματα βρίσκεται η περίφημη εικόνα, ενώ στις στοές του ναού της Ευρέσεως όπου βρέθηκε η εικόνα, πήραμε και εμείς μαζί με τους υπόλοιπους επισκέπτες, αγίασμα. Επισκεφτήκαμε και τα κτίρια που περιβάλλουν το ναό καθώς εκεί στεγάζονται οι συλλογές τέχνης του Ιδρύματος της Ευαγγελίστριας: το Μουσείο Τήνιων Καλλιτεχνών (με έργα των αδελφών Φυτάλη και των Γεωργίου Βιτάλη, Δημήτρη Φιλιππότη, Νικηφόρου Λύτρα και Νικολάου Γύζη), η έκθεση εικόνων και κειμηλίων, η Πινακοθήκη και η έκθεση γλυπτών του Αντωνίου Σώχου.

Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού

Εκτός από συναυλίες, προβολές και εκθέσεις, σ’ αυτό το εξαιρετικό αυτό νεοκλασικό στην πόλη της Τήνου είδαμε και τη μόνιμη συλλογή προπλασμάτων του Γιαννούλη Χαλεπά.

Μουσείο Τήνιων Καλλιτεχνών και σπίτι Γιαννούλη Χαλεπά

Όμως για τον πιο διάσημο γλύπτη της Τήνου, τον Γιαννούλη Χαλεπά θέλαμε να μάθουμε περισσότερα. Γι’ αυτό επισκεφτήκαμε το Μουσείο Τήνιων Καλλιτεχνών και σπίτι Γιαννούλη Χαλεπά. Στο κεντρικό δρομάκι του Πύργου βρίσκεται το διώροφο σπίτι του Τήνιου γλύπτη με έναν ανθισμένο κήπο. Εκεί είδαμε το ασκητικό του υπνοδωμάτιο και το κατώι όπου φιλοξενούνται αντικείμενα του σπιτιού και εργαλεία του γλύπτη. Επισκεφτήκαμε και το διπλανό κτίριο με προπλάσματα ντόπιων καλλιτεχνών της πρώτης γενιάς αλλά και του 20ού αιώνα.

Μουσείο Μαρμαροτεχνίας ΠΙΟΠ

Δεν παραλείψαμε να επισκεφτούμε και το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας στην άκρη του Πύργου όπου σ’ ένα σύγχρονο κτίριο πέρασε από τα μάτια μας όλη η ιστορία και η τεχνολογία του μαρμάρου από την αρχαιότητα έως σήμερα μέσα από πρωτότυπα έργα σε μάρμαρο, τεχνικό εξοπλισμό, την πλουσιότερη συλλογή σχεδίων παλαιών μαρμαρογλυπτών που υπάρχει στην Ελλάδα, καθώς και οπτικοακουστικό υλικό για τις παραδοσιακές μεθόδους εργασίας του λατόμου και του μαρμαροτέχνη.

Νεκροταφείο Πύργου

Mπορεί για κάποιους να είναι λίγο μακάβριο, όμως ίσως είναι το μοναδικό νεκροταφείο που πρέπει να επισκεφτείτε. Το Νεκροταφείο Πύργου βρίσκεται στο κεφαλοχώρι των πιο γνωστών μαρμαρογλυπτών (ανάμεσα σε άλλους των Γιαννούλη Χαλεπά και Δημήτριου Φιλιππότη). Εκεί είδαμε δείγματα της τέχνης τους με τα πιο εντυπωσιακά μνημεία και τα παλιότερα να βρίσκονται στην μπροστινή πλευρά του κοιμητηρίου.

Βωλάξ

Όταν φτάσαμε στον Βώλακα νομίσαμε ότι βρεθήκαμε σε σεληνιακό τοπίο με στρογγυλές σα γλυπτά πέτρες γύρω από το χωριό να δημιουργούν το σκηνικό. Οι γεωλόγοι θεωρούν είναι αποτέλεσμα μιας σειράς έντονων αναστατώσεων από την εποχή που η Γη διαμόρφωνε το ανάγλυφό της. Ακολουθήσαμε το μονοπάτι που οδηγεί προς το Σκλαβοχωριό, για να απολαύσουμε από κοντά τα γρανιτικά πετρώματα. Πρώτα όμως περιηγηθήκαμε στα παραδοσιακά εργαστήρια των καλαθοπλεκτών.

Ξώμπουργκο

Η ανάβαση στο λόφο με τα ερείπια του ενετικού κάστρου μας αποζημίωσε χάρη στην μοναδική θέα προς όλα τα γύρω νησιά. Πιο εύκολο σημείο εκκίνησης η Μονή της Ιεράς Καρδίας, αλλά στην κάθοδο αξίζει να ακολουθήσετε το βατό μονοπάτι που φτάνει ως τον Τριπόταμο.

ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΜΟΝΕΣ

Πήγαμε στη Μονή Κεχροβουνίου κοντά στον Αρνάδο η οποία είναι γνωστή και ως Μονή της Αγίας Πελαγίας, αφού η μοναχή, λέγεται ότι οραματίστηκε το σημείο όπου βρισκόταν θαμμένη η εικόνα της Παναγίας. Επισκεφτήκαμε την Μονή Ιεράς Καρδίας του Ιησού, στη σκιά του Ξώμπουργκου που προσφέρει μια ματιά στην καθολική παράδοση της Τήνου. Φυσικά βρεθήκαμε και στη Μονή Ουρσουλινών στην άκρη του χωριού Λουτρά που πρωτολειτούργησε το 1862 ως σχολή θηλέων και έφτασε να φιλοξενεί στις αρχές του 20ού αιώνα ακόμα και 300 οικότροφους. Εκεί είδαμε τους χώρους διδασκαλίας και τα έργα των μαθητριών, οι οποίες εκτός από τα βασικά διδάσκονταν ζωγραφική, πιάνο, ταπητουργία, ραπτική και υφαντική. Εκεί κοντά ήταν και η Μονή Ιησουιτών στα Λουτρά που χτίστηκε το 1846. Επισκεφτήκαμε το φροντισμένο λαογραφικό μουσείο της μονής που φιλοξενεί παλιά εργαλεία και σκεύη καθώς και κάμερες, μηχανές προβολής και αντικείμενα λατρείας.

ΟΙ ΕΚΔΡΟΜΕΣ ΜΑΣ

Οι ωραιότερες εκδρομές μας ήταν στην ενδοχώρα. Στον Πύργο γενέτειρα του Χαλεπά, του Λύτρα και του Φιλιππότη. Στην Καρδιανή και τα Υστέρνια για την κυκλαδίτικη αύρα και την πανοραμική θέα στο Αιγαίο και στον Όρμο Υστερνίων, καθίσαμε στον Κτικάδο για φαγητό σε κάποια από τα καλύτερα ταβερνάκια του νησιού. Επισκεφτήκαμε το καινούργιο μουσείο του εικαστικού Κώστα Τσόκλη στον Κάμπο, είδαμε τους περιστεριώνες-έργα τέχνης του Ταραμπάδου, την υπέροχη Κώμη, στην κατάφυτη ρεματιά με τους περιστεριώνες και τους νερόμυλους στην Αγάπη. Έπειτα ακολουθήσαμε τη διαδρομή για τα ορεινά χωριά του νότου όπου απολαύσαμε τη δροσιά στην πλατεία με τις κοινόχρηστες βρύσες ή αλλιώς «ξυνάρες» των Δύο Χωριών και περιπλανηθήκαμε τις μεσαιωνικές στοές του Αρνάδου.

ΠΟΥ ΚΟΛΥΜΠΗΣΑΜΕ

Για τους πιο κοσμικούς: όταν δεν έχει αέρα στα βόρεια η οργανωμένη αμμουδερή παραλία της Κολυμπήθρας όπως και τα beach bars είναι ό,τι χρειάζονται κυρίως οι νεότεροι. Αν έχει αέρα στη Κολυμπήθρα ενδείκνυνται οι παραλίες του Άγιου Φωκά, του Άγιου Ιωάννη Πόρτο και των Καλυβιών.

Για ήρεμες βουτιές: Εμείς κινηθήκαμε στο δρόμο για τα γλυπτά βράχια και τη λιμνούλα της Λιβάδας και κάναμε βουτιές στην Παχιά Άμμο (το όνομά της είναι κυριολεκτικό), στη Λυχναφτιά με το βότσαλο και τα αρμυρίκια και στην Σάντα Μαργαρίτα με τα καταπράσινα νερά.

Για οικογένειες: Οι κολπίσκοι του Άγιου Φωκά, του Άγιου Σώστη, της Αγίας Κυριακής και του Αγίου Ιωάννη Πόρτο (τις οποίες μπορείτε να περπατήσετε) προσφέρουν κάποιες οργανωμένες παροχές. Για οικογένειες είναι και τα Κιόνια αλλά και η μικρή παραλία Άγιος Μάρκος.
Για επιπλέον οικογενειακές εξορμήσεις: υπάρχει ο Άγιος Ρωμάνος με σκιά από αρμυρίκια, ο όρμος Γιαννάκη κάτω από τη Καρδιανή και η μικρή αμμουδιά στο Σχοινάκι στον όρμο. Κάντε και μία βουτιά στην αμμουδερή Ρόχαρη και την Αγία Θάλασσα.

ΤΙ ΦΑΓΑΜΕ ΚΑΙ ΠΟΥ

Όπως αντιληφθήκαμε με το πού πατήσαμε το πόδι μας στο νησί η Τήνος διαθέτει πλούσια γαστρονομία και ξεχωριστά τοπικά προϊόντα, με ανεπτυγμένη γεωργία και κτηνοτροφία, δηλαδή καλό κρέας και κυρίως εξαιρετικά τυροκομικά! Το φημισμένο αγκιναράκι, η λιαστή ντομάτα και η κάππαρη, τα τυριά ( τηνιακό τυράκι, γραβιέρα, πικάντικη κοπανιστή ) και τα αλλαντικά ( χοιρινό λουκάνικο, λούζα ) τα βρήκαμε και φυσικά τα προμηθευτήκαμε στα καταστήματα παραδοσιακών προϊόντων. Σε όποια ταβέρνα και αν επιλέξετε να φάτε μην αμελήσετε να παραγγείλετε αγκιναρόπιτα, αγκινάρες αλά πολίτα, φρουτάλια, ντοματοκεφτέδες, αλλά και σελινάτο φρικασέ. Από γλυκά . Στα ζαχαροπλαστεία της Χώρας και του Κάμπου αναζητήστε αμυγδαλωτά, παστέλι, λυχναράκια ( πασχαλινές γλυκές τυρόπιτες ), ξεροτήγανα και ψαράκια ( ψημένο φύλλο με γέμιση από καρύδι και πασπαλισμένο με ζάχαρη άχνη).

Εμείς φάγαμε σε μία από τις πιο γνωστές ταβέρνες των Κυκλάδων, το Θαλασσάκι που βρίσκεται πάνω στη θάλασσα στην περιοχή Υστέρνια όπου ντόπια υλικά και λαχανικά από το μποστάνι της Αντωνίας Ζάρπα παντρεύονται και κλείνουν μέσα τους παράδοση και δημιουργικότητα συνάμα. Δοκιμάστε πικάντικες μελιτζάνες στη σχάρα και μελωμένο χταπόδι φούρνου με πετιμέζι, αλλά και μπακαλιάρο σε διάφορες παραλλαγές. Μια ακόμα από τις καλύτερες ταβέρνες του νησιού, πάνω στην παραλία του Αγιου Φωκά, είναι η Μαραθιά. Απολαύσαμε εξαιρετικά ψητά ψάρια αλλά και μαριναρισμένα αυγά ψαριών, χταποδάκι με μελιτζάνα στο φούρνο και σκορπίνα στη γάστρα με δυόσμο και ντομάτα. Στο Βώλακα βρήκαμε την ομώνυμη ταβέρνα και απολαύσαμε πιατα σχάρας και μαγειρευτά 100% σπιτικά. Ξεκινήσαμε με λουκάνικο και αγκινάρες σε ξύδι και συνεχίσαμε με άγριο κατσικάκι λεμονάτο και ρακή από το χωριό. Μέσα τη Χώρα βρήκαμε το Μεταξύ μας ένα από τα καλύτερα μαγαζιά, με ξεχωριστές γεύσεις από την κυρία Μαριγώ. Μας απογείωσε η μακαρονάδα του ψαρά, το γεμιστό καλαμάρι, το αρνάκι στη λαδόκολλα και η πληθωρική μακαρονόπιτα. Σε ένα από τα πιο όμορφα χωριά της Τήνου, στον Τριαντάρο συναντήσαμε τις Λεύκες μια ταβέρνα που πρέπει να επισκεφτείτε καθώς δίνει βάση στο κρέας -δικής τους εκτροφής κατσικάκι και μοσχάρι- και αποτελεί εγγύηση στο φαγητό. Εδώ ευχαριστηθήκαμε και την φρουτάλια.

Στον Πύργο κάτω από τον επιβλητικό πλάτανο στην πλατεία εντοπίσαμε Τα Μυρώνια τη μόνη ταβέρνα ανάμεσα στα ζαχαροπλαστεία και τα καφέ, που σερβίρει ωραιότατες σαλάτες και ντόπια ζυμαρικά με διάφορες σάλτσες. Μετά το μπάνιο στα Κιόνια η πείνα μας οδήγησε στη Μπουρού όπου παραγγείλαμε ψευτοκεφτέδες με λιαστή ντομάτα, γαρίδες γιουβετσάκι και ζουμερό γουρουνόπουλο στη γάστρα με πορτοκάλι και μήλο. Εκεί βεβαια θα βρειτε και πολλά φρέσκα ψάρια αλλά ένα καλό για πρωινό. Τον Μαθιό στο χωριό Καλλονή τον προτιμουν οι ντόπιοι τον προτιμούν για τις μεγάλες μερίδες του και τις χαμηλές τιμές του. Σερβίρει κρέατα στη σχάρα με βλήτα και onion rings παρακαλώ. Και στο τέλος, κολοκυθάκια για γλυκό!

ΜΗΝ ΞΕΧΑΣΕΤΕ ΤΑ ΤΗΝΙΑΚΑ ΠΑΝΗΓΥΡΙΑ

Οι Τήνιοι είναι γλετζέδες. Τους αρέσει ο χορός, η μουσική, το τραγούδι και το καλό φαγοπότι. Τα πανηγύρια τους είναι μία πραγματική εμπειρία την οποία δεν πρέπει να χάσετε.