Η μυθική χαμένη ήπειρος Ατλαντίδα έχει το διάσημο όνομα, αλλά η Αδρία είναι μια πραγματική χαμένη ήπειρος που είναι θαμμένη σε μεγάλο βαθμό κάτω από τη Νότια Ευρώπη και τη Μεσόγειο, συνεπώς κάτω και από την Ελλάδα.
Για πρώτη φορά οι γεωλόγοι πιστεύουν ότι είναι σε θέση να ανακατασκευάσουν πια αρκετά ολοκληρωμένα την ιστορία της χαμένης ηπείρου, διάρκειας σχεδόν 250 εκατομμυρίων ετών, μελετώντας τα λιγοστά απομεινάρια της που είναι ακόμη πάνω από την επιφάνεια.
Σήμερα από την λεγόμενη Ευρύτερη Αδρία έχουν απομείνει ορατά μόνο ορισμένα ασβεστολιθικά και άλλα πετρώματα στις οροσειρές της Νότιας Ευρώπης. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτοί οι βράχοι αρχικά ήσαν θαλάσσια ιζήματα, που κάποια στιγμή ανυψώθηκαν μέσω της σύγκρουσης των τεκτονικών πλακών.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Ολλανδό γεωλόγο Ντάου βαν Χινσμπέργκεν του Τμήματος Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Gondwana Research, σύμφωνα με το «Science», αφιέρωσαν πάνω από δέκα χρόνια κυρίως στη Μεσόγειο, συλλέγοντας δείγματα και μελετώντας παλαιομαγνητικά και άλλα στοιχεία για πετρώματα που θεωρούνται ότι προέρχονται από την Αδρία.
Η Ευρύτερη Αδρία φαίνεται πως είχε μια βίαιη και πολύπλοκη ιστορία. Κάποια εποχή, πριν περίπου 240 εκατομμύρια χρόνια, αυτονομήθηκε από την νότια υπερήπειρο Γκοντβάνα (που κάλυπτε την περιοχή της σημερινής Αφρικής, Νότιας Αμερικής, Αυστραλία, Ανταρκτικής, Ινδίας και Αραβικής χερσονήσου) και άρχισε να μετακινείται βορειότερα. Ήταν περισσότερο ένα αρχιπέλαγος νησιών, «μια περιοχή κατάλληλη για καταδύσεις», σύμφωνα με τον Χινσμπέργκαν.
Πριν 140 εκατομμύρια χρόνια είχε περίπου το μέγεθος της Γροιλανδίας και σε μεγάλο βαθμό ήταν βυθισμένη κάτω από μια ρηχή τροπική θάλασσα, όπου σταδιακά συσσωρεύτηκαν ιζήματα και αργά μετατράπηκαν σε πετρώματα. Η Ευρύτερη Αδρία ανήκε στην αφρικανική τεκτονική πλάκα, αλλά δεν αποτελούσε μέρος της Αφρικής, καθώς ένας ωκεανός χώριζε τις δύο ηπείρους.
Στη συνέχεια, καθώς η Αδρία συγκρούστηκε με τη μάζα ξηράς που αποτελεί σήμερα την Ευρώπη, με ρυθμό έως τεσσάρων εκατοστών ετησίως, κάτι που συνέβη πριν από 100 έως 120 εκατομμύρια χρόνια, έσπασε σε κομμάτια και βυθίστηκε. Μόνο ένα μέρος των πάχους 100 χιλιομέτρων πετρωμάτων της Ευρύτερης Αδρίας παρέμειναν στην επιφάνεια της Γης και σήμερα οι γεωλόγοι τα αναζητούν κυρίως στη Νότια Ευρώπη. Τα πετρώματα αυτά πιστεύεται ότι είναι διεσπαρμένα σε πάνω από 30 χώρες (και στην Ελλάδα), από την Ισπανία και τις ‘Αλπεις μέχρι το Ιράν.
Μέχρι πρόσφατα, οι γεωλόγοι δεν είχαν το εξελιγμένο λογισμικό που θα τους επέτρεπε να συνθέσουν τα διαθέσιμα στοιχεία και να αναπαραστήσουν σε υπολογιστή την ιστορία της Αδρίας, πολύ περισσότερο που, κατά τον Χινσμπέργκεν, «η περιοχή της Μεσογείου είναι απλούστατα ένα γεωλογικό χάος».
Η νέα μελέτη κάνει ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Εκτιμάται ότι σήμερα τμήματα της Αδρίας βρίσκονται σε βάθος έως 1.500 χιλιομέτρων κάτω από την επιφάνεια της Μεσογείου.