Το νέο μακελειό στο Λας Βέγκας, με 59 νεκρούς και περισσότερους από 500 τραυματίες, με δράστη έναν εκατομμυριούχο «τυπικό» Αμερικανό πολίτη που διέθετε δεκάδες όπλα και «άρρωστη» ψυχοσύνθεση, προκάλεσε παγκόσμιο σοκ, δηλώσεις θλίψης και συλλυπητηρίων από τους «άρχοντες» της Αμερικής αλλά και κέρδη έως και 5% στις μετοχές των κατασκευαστριών εταιρειών όπλων, καθώς για πολλοστή φορά ετοιμάζονται για μαζικές πωλήσεις αλλά και για νέο, ενισχυτικό προς την οπλοκατοχή, νομοσχέδιο.
Θεωρητικά βέβαια έφερε ξανά στο προσκήνιο το θέμα της ανεξέλεγκτης οπλοκατοχής στις ΗΠΑ και για ακόμη μια φορά στην επικαιρότητα τη διαχρονική απορία: τι θα γίνει με την χωρίς όριο αγορά όπλων στις Ηνωμένες Πολιτείες; Γιατί, παρά τις τόσες τραγωδίες δεν λαμβάνονται μέτρα, έστω περιορισμού;
Κι ενώ η παγκόσμια κοινή γνώμη διερωτάται για τη νομοθεσία περί οπλοκατοχής, η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Σάρα Σάντερς δήλωσε μετά την πιο αιματηρή μαζική επίθεση στην ιστορία των ΗΠΑ, ότι «Θα ήταν πρόωρο να συζητήσουμε την πολιτική σχετικά με την οπλοκατοχή» και παράλληλα οι Ρεπουμπλικάνοι προωθούν νέο νομοσχέδιο για να πωλούνται πιο εύκολα και οι σιγαστήρες.
Ο 64χρονος Στίβεν Πάντοκ βρισκόταν στον 32o όροφο ξενοδοχείου και πυροβολούσε αδιακρίτως εναντίον θεατών σε συναυλία μουσικής κάντρι. Στη συνέχεια αυτοκτόνησε, ενώ οι αστυνομικοί ανακάλυψαν στο δωμάτιο, 10 όπλα, και στο σπίτι του άλλα 18 πυροβόλα όπλα, εκρηκτικά, χιλιάδες σφαίρες.
Για μια «ενέργεια που αντιπροσωπεύει το απόλυτο κακό» μίλησε ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ .«Είμαστε θυμωμένοι απέναντι σε αυτό το τρελό φονικό, αλλά η αγάπη πάντα θα μας ενώνει», πρόσθεσε. Την ίδια ώρα, η Δημοκρατική αντίπαλός του στις προεδρικές εκλογές, η Χίλαρι Κλίντον, έλεγε, μετά τα απαραίτητα συλλυπητήρια προς τα θύματα: «Ο κόσμος τράπηκε σε φυγή ακούγοντας πυροβολισμούς. Σκεφτείτε τον αριθμό των θυμάτων που θα είχαμε αν ο δράστης είχε χρησιμοποιήσει σιγαστήρα, την απόκτηση των οποίων η NRA θέλει να καταστήσει πιο εύκολη. Τα δάκρυά μας δεν αρκούν. Μπορούμε και πρέπει να κάνουμε την πολιτική στην άκρη, να αντισταθούμε στη NRA και να εργασθούμε από κοινού ώστε να μην ξανασυμβεί κάτι τέτοιο», επισήμανε.
Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου καταφέρθηκε εναντίον της Χίλαρι Κλίντον, ακριβώς λόγω αυτής της αιχμηρής επισήμανσης. «Είναι πολύ εύκολο για την κυρία Κλίντον να κάνει επικρίσεις, αλλά πρέπει να της υπενθυμιστεί ότι ο μόνος που έχει αίμα στα χέρια του είναι ο δράστης και δεν είναι η ώρα να κάνουμε επιθέσεις εναντίον άλλων προσώπων ή οργανώσεων», έκρινε η Χάκαμπι Σάντερς. «Νομίζω ότι μπορούμε να κάνουμε αυτή τη συζήτηση, αλλά σήμερα δεν είναι καλή στιγμή», επέμεινε.
Νόμος είναι τα όπλα των αποίκων
Η Δεύτερη Τροπολογία του Συντάγματος των ΗΠΑ που υιοθετήθηκε το 1791 και έχει επηρεαστεί από το Αγγλικό Δίκαιο και τη Χάρτα των Δικαιωμάτων του 1689 εγγυάται το δικαίωμα στην οπλοκατοχή, αλλά και στη συγκρότηση ομάδων πολιτοφυλακής.
Κάτι τέτοιο είχε κριθεί αναγκαίο από τους πρώτους αποίκους για την προστασία της ζωής, της απώθησης οποιασδήποτε εισβολής, αλλά και για την άμυνα εναντίον τυραννικού καθεστώτος. Τότε ο δυνάστης ήταν ο βασιλιάς Γεώργιος Γ’ της Βρετανίας και έκτοτε έχουν περάσει 225 χρόνια.
Το πολιτικό περιβάλλον του 18ου αιώνα για πολλούς στις ΗΠΑ δεν μπορεί να αποτελεί καθοριστικό παράγοντα βάσει του οποίου να καθορίζεται η σύγχρονη χρήση όπλων από τους πολίτες. Έτσι, το συγκεκριμένο θέμα αποτελεί πεδίο αντιπαράθεσης εδώ και πολλά χρόνια στις ΗΠΑ.
Η νομοθεσία ποικίλλει από πολιτεία σε πολιτεία. Το Ανώτατο Δικαστήριο δεν αποφάσισε εάν η Δεύτερη Τροποποίηση του Αμερικανικού Συντάγματος προστατεύει ή όχι το δικαίωμα στην οπλοκατοχή με σκοπό την αυτοάμυνα ενώ ομοσπονδιακά εφετεία έχουν εκδώσει αντιφατικές αποφάσεις επί του θέματος.
Ωστόσο, η πρακτική της ελεύθερης οπλοκατοχής, δηλαδή το να έχει κάποιος το όπλο του ενώ πηγαίνει στη δουλειά του, αυξάνεται σταδιακά στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια. Γίνονται μάλιστα και εκδηλώσεις που προωθούν αυτήν την πρακτική, έτσι ώστε και η κοινή γνώμη να συνηθίζει σε αυτή.
Τον περασμένο μήνα, επιτροπή του Κογκρέσου προώθησε νόμο ύστερα από αίτημα της National Riffle Association (Αμερικανικής Ενωσης για την Οπλοκατοχή) για να γίνει πιο εύκολη η απόκτηση σιγαστήρων. Η βασική αιτιολόγηση του Τζεφ Ντάνκαν, Ρεπουμπλικανού βουλευτή της Νότιας Καρολίνας και εισηγητή του σχεδίου νόμου, είναι ότι οι σιγαστήρες θα προστατεύουν όσους κάνουν σκοποβολή, κυνήγι ή απλώς πυροβολούν από ενδεχόμενα προβλήματα ακοής και ότι δεν θα ενοχλούνται τόσο οι περίοικοι από τους πυροβολισμούς. Από τους Ρεπουμπλικανούς έγινε γνωστό ότι το συμβάν στο Λας Βέγκας δεν θα τους αποτρέψει από το να στείλουν το νομοσχέδιο προς ψήφιση.
Η οπλοκατοχή σε αριθμούς
Δεν έχουν περάσει ούτε 16 μήνες από την προηγούμενη ένοπλη επίθεση που θεωρούνταν η πλέον αιματηρή στα αμερικανικά χρονικά, επισημαίνει ο Φίλιπ Μπαμπ της Washington Post αναφερόμενος στο μακελειό με τους 49 νεκρούς στο νυχτερινό κέντρο Pulse του Ορλάντο. «Πριν από αυτό, το ρεκόρ κατείχε η ομαδική εκτέλεση 32 ανθρώπων σε ένοπλη επίθεση στο Πανεπιστήμιο Virginia Tech της Βιρτζίνια», υπενθυμίζει. Οι ένοπλες επιθέσεις στις ΗΠΑ γίνονται συχνότερες και πιο φονικές, παρατηρεί. «Σύμφωνα με τα στοιχεία της αμερικανικής ΜΚΟ ‘‘Gun Violence Archive’’», γράφει η γαλλική Liberation, «από τις αρχές του έτους έχουν σκοτωθεί 11.650 άνθρωποι από πυρά επί αμερικανικού εδάφους, εξαιρουμένων των αυτοκτονιών και επί συνόλου 273 ένοπλων επιθέσεων κατά πλήθους».
Δεν υπάρχει αρίθμηση στα όπλα που υπάρχουν στις ΗΠΑ και έτσι δεν είναι απλό να ειπωθεί ποιός είναι ο ακριβής αριθμός των όπλων που κυκλοφορούν.
Ωστόσο, υπάρχουν εκτιμήσεις. Σύμφωνα με την Επισκόπηση Μικρών Όπλων, με έδρα τη Γενεύη,- την καλύτερη πηγή πληροφοριών σε διεθνές επίπεδο για την οπλοκατοχή- στις ΗΠΑ διαμένουν οι καλύτερα οπλισμένοι πολίτες σε όλο τον κόσμο.
Οι ΗΠΑ θεωρείται πως είναι η πατρίδα του 35% με 50% των ιδιοκτητών όπλων σε όλο τον κόσμο. Εκτιμάται ότι υπάρχουν 270 εκατ. όπλα.
Αυτό σημαίνει ότι κατά μέσο όρο 89 όπλα αντιστοιχούν σε κάθε 100 κατοίκους, αριθμός πολύ μεγαλύτερος σε σχέση με την Υεμένη, που έρχεται στη δεύτερη θέση με 55 όπλα για κάθε 100 πολίτες, ή την Ελβετία, που είναι τρίτη με 46 όπλα για κάθε 100 άτομα.
Μια μεγάλη πλειοψηφία Αμερικανών δεν διαθέτει όπλο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2014, που διεξάγεται κάθε δύο χρόνια από το 1972, η οπλοκατοχή βρίσκεται στο πιο χαμηλό σημείο, όπως είχε συμβεί και το 2010. Μόνον το 32% των Αμερικανών έχουν όπλο στην κατοχή του ή ζουν με κάποιον που διαθέτει όπλο. Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και στις αρχές του ’80 περίπου ο μισός πληθυσμός της χώρας είχε όπλο.
Η έρευνα ανέδειξε επίσης ότι το 22% των Αμερικανών είναι οι ίδιοι κάτοχοι όπλων. Το 1985 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 31%. Το ποσοστό των ανδρών που έχουν όπλο ήταν 50% το 1980 και 35% το 2014. Το ποσοστό των γυναικών παραμένει σταθερό από το 1980. Το 2014 έφτασε στο 12%.
Σημαντικό όμως είναι και το στοιχείο που προκύπτει από τις έρευνες, σύμφωνα με το οποίο ο μέσος κάτοχος όπλων, διαθέτει παραπάνω από ένα.
Το 1996 η πανίσχυρη NRA, πίεσε το μέλος του Κογκρέσου, Jay Dickey, έναν Δημοκρατικό από το Αρκάνσας, να συμπεριλάβει διατάξεις σε νομοσχέδιο ώστε να απαγορεύσει στα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων να προωθούν τους ελέγχους για την οπλοκατοχή. Η απαγόρευση αργότερα επεκτάθηκε στο σύνολο της έρευνα που χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Υγείας. Σύμφωνα με επιστήμονες, το γεγονός αυτό έκανε την έρευνα για τα όπλα πιο δύσκολη, μείωσε τον αριθμό των μελετών και αποθάρρυνε τους επιστήμονες ακόμη και να συζητούν για την ένοπλη βία σε ιατρικά και επιστημονικά συνέδρια.
Σύμφωνα πάντως με τους New York Times, οι ΗΠΑ έχουν χάσει στα πεδία της μάχης, στους πολέμους της ιστορίας τους 1.396.733 άνδρες. Από το 1968 έχουν σκοτωθεί από όπλα στις ΗΠΑ 1.516.863 άνθρωποι. Οι τελευταίοι 59 ήταν στο Λας Βέγκας.
Αιχμάλωτοι της NRA
Στις δεκαετίες του 1990 και του 2000 ο Ντόναλντ Τραμπ εξέφραζε τη στήριξή του στην απαγόρευση των αποκαλούμενων «όπλων επίθεσης», όπως οι μακρύκανες καραμπίνες στρατιωτικού τύπου και τα όπλα που πυροβολούν επαναλαμβανόμενα.
«Γενικά είμαι αντίθετος στον έλεγχο της οπλοκατοχής, αλλά στηρίζω την απαγόρευση όπλων επίθεσης και μιας ελάχιστα μεγαλύτερης περιόδου αναμονής για την αγορά ενός όπλου», έγραφε το 2000 στο βιβλίο του «Η Αμερική που αξίζουμε».
Όσο όμως εμπλεκόταν πιο σοβαρά με την πολιτική, άλλαζαν και οι απόψεις του περί οπλοκατοχής. Έτσι, έφτασε το 2015 να βλέπει οποιαδήποτε μορφή κανονισμού για τα όπλα ως παραβίαση των συνταγματικών δικαιωμάτων.
Τον Οκτώβριο του 2015, για παράδειγμα, σε ένα ντιμπέιτ του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, υπερηφανευόταν ότι συχνά κρατούσε όπλα ενώ δήλωνε ότι οι ζώνες απαγόρευσης πυροβόλων όπλων σε χώρους όπως σχολεία, εκκλησίες και στρατιωτικές βάσεις είναι «καταστροφή». Μάλιστα κατά καιρούς έχει πει πως η απάντηση στις μαζικές δολοφονίες είναι το να έχουν οι πολίτες πυροβόλα όπλα, υποστηρίζοντας ότι ο φόρος θανάτου στις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι και το Σαν Μπερναντίνο θα ήταν μικρότερος αν οι σφαίρες πήγαιναν σε δύο κατευθύνσεις, δηλαδή και προς τα θύματα και προς τους θύτες.
Και βέβαια δεν είναι τυχαίο ότι πριν ακόμη γίνει αποδεκτός από το κόμμα των Ρεπουμπλικάνων, εξασφάλισε τη στήριξη της Εθνικής Ομοσπονδίας Όπλων (ΝRA). Μάλιστα η ομοσπονδία χορήγησε 30 εκατ. δολάρια στην προεδρική του καμπάνια, στη διάρκεια της οποίας ο Τραμπ δήλωνε ότι η δική του υποψηφιότητα προστατεύει τα δικαιώματα των περίπου 55 εκατ. Αμερικανών που κατέχουν όπλα.
Εξαίρεση σε αυτή την «αγαπητική» σχέση υπήρξε ένα tweet του Τραμπ τον περασμένο Ιούνιο, μετά το μακελειό με τους 49 νεκρούς σε κλαμπ στο Ορλάντο, στο οποίο εμφανίστηκε να υποστηρίζει τους περιορισμούς στην αγορά όπλων για λόγους εθνικής ασφάλειας.
Ο Ομπάμα, που προσπάθησε ανεπιτυχώς να περάσει μέτρα για τον έλεγχο της οπλοκατοχής μετά τη μαζική δολοφονία μαθητών και εκπαιδευτικών στο σχολείο Σάντι Χουκ τον Δεκέμβριο του 2012, γνωρίζει πως είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνει η οποιαδήποτε αλλαγή.
«Σε κάποιο βαθμό, εμείς ως χώρα θα πρέπει να συμφιλιωθούμε με το γεγονός ότι τέτοιου τύπου μαζική βία δεν υπάρχει σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες. Δεν υπάρχει σε άλλους τόπους με αυτής της μορφής την συχνότητα», δήλωσε.
Το 2013, μετά την αιματηρή επίθεση στο σχολείο Σάντι Χουκ, ο Πρόεδρος Ομπάμα ζήτησε να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για τους ελέγχους που αφορούν την οπλοκατοχή. Όμως οι Ρεπουμπλικάνοι, που είχαν τον έλεγχο στη Βουλή των Αντιπροσώπων, το αρνήθηκαν.
Σήμερα αποδεικνύεται πως είναι σχεδόν αδύνατο να επιβληθούν έστω και αυστηρότεροι περιορισμοί στην οπλοκατοχή, καθώς το λόμπι των όπλων ελέγχει τα νομοθετικά σώματα των ΗΠΑ σε πολιτειακό και εθνικό επίπεδο.
Έτσι αποτρέπονται ακόμη και οι πιο εύκολες αλλαγές, παρά το γεγονός ότι η κοινή γνώμη με συντριπτική πλειοψηφία έχει ταχθεί υπέρ της αυστηροποίησης των όρων για την αγορά όπλου.
Το έθνος των όπλων
Ένα αποκαλυπτικό και ανησυχητικό ταξίδι στην καρδιά της θανατηφόρας ερωτικής σχέσης της Αμερικής με τα όπλα παρουσίασε ο Zed Nelson, για λογαριασμό της Guardian. Ο Nelson στο ντοκιμαντέρ «Gun Nation» διερωτάται γιατί η Αμερική είναι ένα έθνος που εξακολουθεί να έχει ακόρεστη όρεξη για πυροβόλα όπλα και διερευνά γιατί το πιο ισχυρό σύμβολο της ελευθερίας της Αμερικής είναι επίσης ένας από τους μεγαλύτερους δολοφόνους του.
Πιο επίκαιρο από ποτέ, το βραβευμένο με Όσκαρ ντοκιμαντέρ του Μάικλ Μουρ «Bowling for Columbine» εξετάζει το θέμα της οπλοχρησίας και της οπλοκατοχής στις ΗΠΑ, και κατακρίνει τους νόμους που αφήνουν τα όπλα ανεξέλεγκτα. Γυρισμένο το 2002 και με βασικό θέμα την τραγωδία στο σχολείο του Columbine το 1999, είναι ίσως το πιο αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ που ασχολήθηκε σοβαρά με αυτό το μεγάλο ζήτημα. Στο ντοκιμαντέρ δείχνει πως το να προμηθεύεις ένα ανήλικο παιδί με όπλο είναι το πιο εύκολο πράγμα και οι σφαίρες πωλούνται 70 σεντς στα σούπερ Μάρκετ.