«Quo vadis Europa;». Αυτό είναι το ερώτημα που από το στόμα του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ την περασμένη Τετάρτη θα φτάσει στο τραπέζι των αρχηγών των κρατών και των κυβερνήσεων της ΕΕ, οι οποίοι θα συναντηθούν αυτό τον μήνα δύο φορές: μια στις Βρυξέλλες την ερχόμενη Πέμπτη και μια στις 25 στη Ρώμη, σε μια επετειακή Σύνοδο Κορυφής για τα 60 χρόνια από την υπογραφή της ιδρυτικής Συνθήκης της ΕΟΚ που φέρει το όνομα της ιταλικής πρωτεύουσας.
Ο Μάρτιος, άλλωστε, είναι και ο μήνας που αναμένεται η βρετανική κυβέρνηση να ενεργοποιήσει το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ.
Όπως έχει γίνει γνωστό, στη Ρώμη, οι «27» αναμένεται να υπογράψουν μια Διακήρυξη η οποία στόχο έχει να δώσει πειστική απάντηση για το όραμα της Ευρώπης στη μετά Brexit εποχή. Ωστόσο, όσο κι αν οι «27» αναμένεται να «φορέσουν» την καλύτερη διάθεσή τους για τον εορτασμό, είναι ξεκάθαρο πως η σκιά του Brexit αλλά και οι διαφορετικές αξιώσεις των κρατών-μελών της ΕΕ, θα δυσκολέψουν το εγχείρημα. Γι’ αυτό στις Βρυξέλλες το τελευταίο διάστημα γίνεται όλο και πιο έντονη η συζήτηση για το «κόνσεπτ» της «Ευρώπης των πολλών ταχυτήτων», το οποίο αναμένεται να κυριαρχήσει με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο στην πολιτική δήλωση που θα υπογράψουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες στη Ρώμη.
«Η διακήρυξη πρέπει να αντικατοπτρίζει τα διαφορετικά επίπεδα φιλοδοξίας, αλλά με τρόπο που όμως να διασφαλίζει την ενότητα των κρατών-μελών της ΕΕ» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ πηγή που βρίσκεται κοντά στην προετοιμασία της εν λόγω δήλωσης. Το μήνυμα αφορά κυρίως τη Βουδαπέστη και τη Βαρσοβία, οι οποίες κάθε άλλο παρά συμμερίζονται την ανάγκη περαιτέρω ολοκλήρωσης.
«Η ιδέα της Ευρώπης των πολλών ταχυτήτων έχει μακρά ιστορία και ως έναν βαθμό ισχύει ήδη, αν δει κανείς τη Σένγκεν, την Ευρωζώνη και άλλες παρόμοιες συμφωνίες» σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής μελετών του Κέντρου Ευρωπαϊκής Πολιτικής (EPC) με έδρα τις Βρυξέλλες, Γιάννης Εμμανουηλίδης. Ο ίδιος αναλύει πως η εν λόγω ιδέα έχει πολλές φορές χρησιμοποιηθεί προκειμένου να ασκηθεί πίεση σε κάποιες χώρες που αρέσκονται να διαφοροποιούνται. «Το μήνυμα είναι σαφές: εάν δεν θέλετε, εμείς είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε και δεν μας σταματάτε», εξηγεί ο κ. Εμμανουηλίδης, προσθέτοντας, ωστόσο, πως είναι ξεκάθαρο ότι καμία από τις χώρες ακόμα και του στενού πυρήνα δεν είναι έτοιμη για κάποιο «φεντεραλιστικό άλμα».
Σε αυτό το πλαίσιο, οι Βρυξέλλες δημοσίευσαν αυτή την εβδομάδα μια «Λευκή Βίβλο» με πέντε εναλλακτικά σενάρια για το πώς θα μοιάζει η Ευρώπη την επόμενη δεκαετία, προχωρώντας μια διαδικασία «προβληματισμού» για τη μετά Brexit εποχή που ξεκίνησε στην Μπρατισλάβα τον περασμένο Σεπτέμβριο. Οι επιλογές που δίνει κυμαίνονται από τη διατήρηση του σημερινού status quo μέχρι την ομοσπονδοποίηση της ΕΕ.
Σύμφωνα με Ευρωπαίο αξιωματούχο η απόφαση της Επιτροπής να μην προτείνει ένα μόνο σενάριο που θα αντικατοπτρίζει το δικό της όραμα για την Ευρώπη της επόμενης δεκαετίας, αλλά πέντε διαφορετικές «ιδέες» προκειμένου να ξεκινήσει ένας ανοιχτός διάλογος, ήρθε σε μεγάλο βαθμό ως αποτέλεσμα των πιέσεων που δέχθηκε τους τελευταίους μήνες από ορισμένες κυβερνήσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι με αφορμή τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης και την πρόταση της Επιτροπής για ποσοστώσεις στην υποδοχή προσφύγων, πολλές χώρες στράφηκαν την περασμένη χρονιά ανοιχτά κατά των Βρυξελλών, ζητώντας μέχρι και επαναπατρισμό εξουσιών. «Η Επιτροπή δεν επιτάσσει, αλλά ακούει» ήταν η χαρακτηριστική φράση του Ζ.Κ. Γιούνκερ κατά την παρουσίαση της Λευκής Βίβλου στο Ευρωκοινοβούλιο.