Η Θεσσαλονίκη του κάθε Σεπτέμβρη τους έχει όλους «στα πόδια της». Οι μνηστήρες πάνε κι έρχονται, σταθερά και αδιάλειπτα, με μια μονότονα, επαναλαμβανόμενη τακτικότητα. Μόλις όμως τα φώτα της ΔΕΘ σβήσουν, η “ερωτική Νύμφη” του Θερμαϊκού, η “Συμβασιλεύουσα”, η “Συμπρωτεύουσα”, η “Πρωτεύουσα των Βαλκανίων”, μένει μόνη της στην αχλή του φθινοπώρου, μελαγχολική σαν προδομένη κορασίδα, και οι υποσχέσεις και τα γλυκόλογα που μέχρι χθες άκουσε, χάνονται σαν τα φθινοπωρινά φύλλα των δένδρων.
Αρθρογραφεί για το «ThessNews Forum» ο Θεόδωρος Τοσουνίδη o πρώην εκπρόσωπος τύπου των Ανεξαρτήτων Ελλήνων.
Θα μπορούσα, εδώ ακριβώς, να σταματήσω τις σκέψεις μου με αφορμή τη φετινή ΔΕΘ, των ειδικών συνθηκών αλλά των ίδιων χαρακτηριστικών. Γιατί τι διαφορετικό ή καλύτερο έγινε φέτος που να είναι άξιο αναφοράς;
Υπάρχει όμως κάτι, κάτι βαθύ και υπόκωφο, όπως ένα μεγάλο και επικίνδυνο μυστικό. Κάτι που είναι στην σκέψη πολλών, εντός και εκτός της Θεσσαλονίκης. Που δεν το αφήνουν όμως να φανερωθεί, να αναδειχθεί και να αποκαλύψει την πληγή και την αληθινή αιτία που κρατάει καθηλωμένη την πόλη.
Περιμένοντας στη στάση του λεωφορείου, θα σας εκμυστηρευτώ εκ των προτέρων ότι οι σκέψεις μου δεν βολεύονται με τη «συνταγή» που μαγειρεύει τις δικαιολογίες για τη στασιμότητα της πόλης. Τη γνωστή «συνταγή» που λέει ότι οι ευθύνες βαραίνουν κάποιους άλλους που βρίσκονται κάπου αλλού. Την ίδια «συνταγή», δηλαδή, που γέννησε τη μυθοπλασία ενός Αθηναϊκού Μινώταυρου που “τρώει όλες τις προσπάθειες για την εξέλιξη, την ανάπτυξη και τελικά για την ανάδειξη της Θεσσαλονίκης”. Έναν Μινώταυρο, που σαν από θαύμα, κανακεύουν και τρέφουν ακριβώς οι ίδιοι, που τόσο βολικά τον ενοχοποιούν για όλα.
Είναι όμως πολλά τα χρόνια για να συνεχίσουν να μένουν κρυμμένα τα μυστικά. Και το πιο μεγάλο από αυτά είναι ότι ο Μινώταυρος που τρώει την πόλη, δεν ζει αλλού. Ζει και κατοικεί εδώ. Τρέφεται και μακροημερεύει από τη μόνη και καλά κρυμμένη αιτία της παθογένειας της Θεσσαλονίκης, που δεν είναι άλλη από την απουσία ανάληψης της ευθύνης για την παρούσα κατάσταση της πόλης, αλλά και για την αμφίβολη και ασαφή προοπτική της, από αυτούς που πρωτίστως την έχουν.
Η Θεσσαλονίκη χωλαίνει στη θεσμική της και συλλογική της εκπροσώπηση. Οι τοπικές ελίτ, πολιτικές, αυτοδιοικητικές, οικονομικές, ακαδημαϊκές, πνευματικές, ακόμη και αθλητικές, δεν θέλησαν ή δεν μπόρεσαν μέχρι σήμερα, να εμπνευστούν, να συγκροτήσουν, να στηρίξουν και να προωθήσουν μια συλλογική και συνεκτική πρόταση για το παρόν και το μέλλον της πόλης. Χωρίς όραμα, χωρίς φαντασία, χωρίς κουλτούρα νικητή και χωρίς πνεύμα συνεργασίας, αναλώνονται στη διατήρηση των κεκτημένων τους, κλεισμένες η κάθε μία στον μικρόκοσμό της.
Και η πόλη μας ασφυκτιά. Συρρικνώνεται, μαραζώνει και κλείνεται στον εαυτό της. Βουλιάζει σε μίζερες αντιλήψεις, που την σπρώχνουν να επαιτεί για μια ακόμη υπόσχεση κάποιου «μεγάλου» έργου. Θαρρείς και αν προσθέσουν ακόμη μία χάσκουσα οπή όπως του Μετρό, θα την αναστήσουν. Γιατί τι άλλο εκτός από ντροπή μπορεί να νιώσει κανείς από την επαναδιατύπωση της υπόσχεσης, είκοσι χρόνια μετά, για την κατασκευή της υποθαλάσσιας αρτηρίας, που την πληρώνουμε χωρίς να έχει ξεκινήσει ποτέ;
Έτσι, όπως και τότε, όπως τις περισσότερες φορές, τάζουν πρόχειρα, ασύντακτα, αποσπασματικά, απλά και μόνο για να δώσουν λίγες ακόμη «χάντρες στους ιθαγενείς» της Θεσσαλονίκης.
Ευτυχώς, περιμένοντας στη στάση το επόμενο λεωφορείο, μας εξασφάλισαν το «προνόμιο» του χρόνου για να σκεφτόμαστε. Υπάρχει χρόνος για να προλάβει η μνήμη να μετρήσει τις δεκάδες και ίσως εκατοντάδες υποσχέσεις και τα έργα που εξαγγέλθηκαν στην πόλη την «ευλογημένη» περίοδο της Έκθεσης. Έργα και “οράματα” που τελικά έμειναν στα χαρτιά ή ξέμειναν στον δρόμο ή ξεχάστηκαν και θα πρέπει να περάσουν κάνα-δυο ιστορικές περίοδοι μέχρι την ολοκλήρωσή τους. Μένουν μόνο οι φωτογραφίες των προκάτ εγκαινίων, όπου συνωστίζονται κορδωμένες οι τοπικές μας ηγεσίες.
Ξεφτισμένες κορδέλες εγκαινίων ανεμίζουν στη σκέψη. Και όσο το λεωφορείο δεν έρχεται, αυτή ξεστρατίζει και απλώνει και αναζητάει εξηγήσεις. Πώς μια πόλη, με ιστορία 2300 και πλέον ετών, δεν κατορθώνει να συνθέσει τις πολλαπλές της ταυτότητες και τις ιδιαίτερες ανά εποχή κληρονομιές της και τις αφήνει σαν φαντάσματα να κυνηγιούνται στους δρόμους της και να αντιπαλεύουν η μία την άλλη;
Πώς φτάσαμε α’ αυτό το μικρό σήμερα που δεν αντέχει να σηκώσει το μεγάλο χθες; Ποιοι είναι αυτοί που την ακρωτηριάζουν για να την χωρέσουν σε κάτι ελάχιστο από τους 23 αιώνες της ζωής της; Ποιοι φοβούνται ότι η Θεσσαλονίκη δεν είναι μόνο κάτι από αυτά που έζησε, αλλά είναι όλα αυτά; Είναι πολλές ομόκεντρες πόλεις που διαδέχονται η μία την άλλη και ζουν ταυτόχρονα μαζί.
Έγιναν εικοσιπέντε τα λεπτά της αναμονής και το λεωφορείο δεν φάνηκε. Οι σκέψεις σταμάτησαν να ψάχνουν και να ρωτούν. Τώρα απαντούν. Οι πόλεις δεν είναι τα τσιμέντα, οι δρόμοι, οι σήραγγες, οι προβλήτες και οι σηματοδότες στις διασταυρώσεις. Οι πραγματικές πόλεις είναι αόρατες, έχουν ψυχή, έχουν μνήμη, έχουν αισθήσεις, έχουν επιθυμίες, έχουν όνειρα μεγάλα ή μικρά, ανάλογα με των ανθρώπων που ζουν σ΄αυτές. Γιατί οι πόλεις είναι οι άνθρωποί τους και ανοίγουν περπατησιά, γοργή ή αργή, σύμφωνα με τη δική τους.
Το λεωφορείο ήρθε, τριανταπέντε λεπτά αναμονής. Ο χρόνος σταμάτησε. Οι πόρτες άνοιξαν και τα μάτια ξεχείλισαν από ανθρώπους. Θαρρείς και όλη η Θεσσαλονίκη ήταν σ’ αυτό το λεωφορείο. Την στρίμωξαν την πόλη. Μας στρίμωξαν.
Όχι, θα περπατήσω, δίπλα στη θάλασσα, που τη ζωοδότρα δύναμή της αυτή η πόλη δεν αξιοποιεί – και ας ζει στην αγκαλιά της. Θα περπατήσω και θα αφήσω την Θεσσαλονίκη να με αγκαλιάσει, καθώς θα σκέφτομαι αυτά που η μνήμη μου χαρίζει. Όπως εκείνο που έγραψε ο Νίκος Καζαντζάκης: «Δεν υπάρχουν ιδέες, υπάρχουν μονάχα άνθρωποι που κουβαλούν τις ιδέες, κι αυτές παίρνουν το μπόι του ανθρώπου που τις κουβαλάει». Ή σαν κι αυτό του Ίταλο Καλβίνο: «Να προσπαθήσουμε και να μάθουμε να αναγνωρίζουμε ποιος και τι μέσα στην κόλαση δεν είναι κόλαση, και να του δώσουμε διάρκεια, να του δώσουμε χώρο».
Θεσσαλονίκη μου, το μπόι το δικό μας έχεις, μέχρι να μάθουμε να αναγνωρίζουμε αυτούς που έχουν το ανάστημα για να σε σηκώσουν.