Θα είναι τότε 83 ετών. Μετά από πολλές θητείες στην Προεδρία της Ρωσικής Ομοσπονδίας ο Vladimir (ο ειρηνόφιλος κυβερνήτης ή ο ειρηνοποιός εκ του Vlad=κυβέρνηση και mir=ειρήνη) Putin (εκ του Put=δρόμος-ταξίδι) θα συνεχίσει τη ζωή του μέσα στους τοίχους του Κρεμλίνου, ως νέος Αυτοκράτορας, επαναλαμβάνοντας τις διά βίου βασιλείες των μεγάλων της Ρωσίας.
Έτσι θα επιθυμούσε τουλάχιστον να τον θυμούνται. Αυτοί που γεννήθηκαν όταν ο Πούτιν αναρριχήθηκε στην εξουσία μετά την παταγώδη αποτυχία του ασθενούς, μέθυσου και πραξικοπηματία Μπορίς Γιέλτσιν θα έχουν την εντύπωση πως η ιστορία της χώρας αρχίζει και τελειώνει με τον πρώην συνταγματάρχη της Σοβιετικής KGB, της υπηρεσίας που διαδέχτηκε τη σταλινική NKVD, η οποία διαδέχτηκε την τσαρική ΟΧΡΑΝΑ. Διότι τα κράτη έχουν συνέχεια και οι Μυστικές Υπηρεσίες τους επίσης.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν από μεσαίο στέλεχος της KGB στην Ανατολική Γερμανία κατέληξε ηγετικό στέλεχος της KGB της Αγίας Πετρούπολης για να μετακομίσει κατευθείαν στο Κρεμλίνο. Εκεί στην Αγία Πετρούπολη, που ο ίδιος την είχε γνωρίσει ως Λένινγκραντ, είχε έρθει σε επαφή με μία παρέα η οποία τον ακολούθησε και στη συνέχεια αναλαμβάνοντας συγκεκριμένους ρόλους. Εκεί γνώρισε επί παραδείγματι έναν άνθρωπο που έστησε το καλύτερο γκουρμέ εστιατόριο της πόλης, αλλά και τον ιδιωτικό στρατό του μετέπειτα προέδρου, την περίφημη δύναμη Wagner, την εταιρεία μισθοφόρων, την αιχμή του δόρατος της στρατιωτικοποίησης της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής.
Το υπό διεξαγωγή δημοψήφισμα είναι βεβαίως ένα τέχνασμα. Από εκείνα τα «τεχνάσματα» που σκαρφίζονταν οι ελίτ της εξουσίας στην αρχαία Ρώμη και αργότερα στο Βυζάντιο, στα υπόγεια του παλατιού των Βλαχερνών ή στις υπόγειες στοές που οδηγούσαν από το Παλάτι στον Ιππόδρομο. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι ήδη γνωστό και, όπως έλεγε ο Στάλιν, καλές είναι οι εκλογές, αλλά το κλειδί είναι αυτός που μετράει τα ψηφοδέλτια.
Ο σπουδαστής του θεολογικού σεμιναρίου στη Γεωργία, το παπαδοπαίδι με τα μουστάκια που ανέβηκε με ταχύτητα αστραπής την ιεραρχία των Μπολσεβίκων τα είχε πει όλα με μία φράση. Ή για να θυμηθούμε πιο πρόσφατες ρήσεις, ποτέ δεν κάνεις ένα δημοψήφισμα αν δεν είσαι απόλυτα σίγουρος πως θα το κερδίσεις. Με λίγα λόγια, στην Αγία Ρωσία του 2020, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει και το μαχαίρι και το πεπόνι.
Τι όμως πραγματικά συμβαίνει στο πολιτικό σκηνικό της Ρωσίας, ποιοι είναι οι συσχετισμοί και ποια είναι τα σχέδια του «μεγάλου τιμονιέρη» της νέας Ρωσίας;
Η Deutsche Welle μεταδίδει από τη Βόννη:
Eν μέσω πανδημίας, με καθημερινά σχεδόν 8.000 νέα κρούσματα, ξεκινά σήμερα Πέμπτη στη Ρωσία μια μακρά διαδικασία με τελικό στόχο την αναθεώρηση του ρωσικού Συντάγματος. Η καταψήφιση της μεταρρύθμισης στο δημοψήφισμα θα αποτελούσε τεράστια έκπληξη, διότι, παρά την πτώση της δημοτικότητάς του, ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν διαθέτει ακόμη πολλούς και σταθερούς ψηφοφόρους.
Σύμφωνα με το ισχύον ρωσικό Σύνταγμα, μετά από δύο προεδρικές θητείες, διάρκειας η καθεμία έξι ετών, ο πρόεδρος Πούτιν δεν επιτρέπεται να θέσει και πάλι υποψηφιότητα. Όπως όλα δείχνουν ωστόσο, ο Ρώσος πρόεδρος δεν σχεδιάζει να αποσυρθεί από την ενεργό δράση. Με τη νέα συνταγματική αναθεώρηση ο Βλαντιμίρ Πούτιν δημιουργεί, μόνο για τον εαυτό του, εξαίρεση, έτσι ώστε και μετά την εκπνοή της τρέχουσας θητείας του το 2024 να μπορεί να διεκδικήσει και άλλες θητείες. Θεωρητικά, τουλάχιστον, ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν θα μπορούσε να είναι υποψήφιος και να εκλεγεί ακόμα δύο φορές παραμένοντας στην προεδρία μέχρι το 2036, όταν θα έχει κλείσει τα 83. Για όλους τους μελλοντικούς υποψήφιους προέδρους ωστόσο θα ισχύει, μετά την επικύρωση των συνταγματικών αλλαγών, νέος κανόνας, με τον οποίο οι προεδρικές θητείες περιορίζονται σε δύο.
Νέες υπερεξουσίες για τον Ρώσο πρόεδρο
Παρά την πτώση της δημοτικότητάς του, ο Πούτιν προσελκύει ακόμα σταθερούς ψηφοφόρους.
Η μεταρρύθμιση διασφαλίζει στον άρχοντα του Κρεμλίνου ακόμα περισσότερες εξουσίες και ευχέρεια κινήσεων. Παρά το γεγονός ότι η Ρωσία είναι ήδη προεδρική δημοκρατία, η συνταγματική μεταρρύθμιση δίνει στον πρόεδρο τον πρώτο λόγο στη χάραξη της κατεύθυνσης προς την οποία θα κινηθεί η χώρα. Κατά συνέπεια η κυβέρνηση περιορίζεται σε έναν καθαρά οργανωτικό ρόλο. Εκτός αυτού, σύμφωνα με τη συνταγματική αναθεώρηση, σε περίπτωση που η Ντούμα καταψηφίσει τρεις φορές τον πρωθυπουργό, τον οποίο έχει διορίσει ο πρόεδρος, η χώρα δεν θα προσφεύγει πια σε εκλογές, όπως προβλέπει το ισχύον Σύνταγμα. Απλώς ο νέος πρωθυπουργός θα αναλαμβάνει καθήκοντα. Επιπλέον γίνεται ευκολότερο για τον πρόεδρο να ορίσει νέο πρωθυπουργό, μιας και δεν θα απαιτείται πια προηγούμενη παραίτηση της κυβέρνησης. Και σαν μη φτάνουν όλα αυτά, ορισμένοι υπουργοί θα λογοδοτούν απευθείας στον πρόεδρο και όχι, όπως συμβαίνει σήμερα, στον πρωθυπουργό.
Παράλληλα, η συνταγματική μεταρρύθμιση διασφαλίζει στον πρόεδρο τη δυνατότητα να δρομολογεί την απομάκρυνση δικαστικών από το Συνταγματικό Δικαστήριο ή το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας. Για να το πράξει, απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Η επικύρωση από την Άνω Βουλή ωστόσο έχει καθαρά τυπικό χαρακτήρα, μιας και ο πρόεδρος είναι εκείνος που ορίζει συγκεκριμένο αριθμό γερουσιαστών, επτά από τους οποίους διατηρούν διά βίου το αξίωμά τους. Μια ισόβια θέση στην Άνω Βουλή προβλέπει η μεταρρύθμιση και για τον πρόεδρο Πούτιν, έτσι ώστε να διατηρηθεί η βουλευτική του ασυλία και μετά την αποχώρηση από τη προεδρία.
Υποσχέσεις για περισσότερη ευημερία
Επίσημα αναφέρεται ότι στόχος της μεταρρύθμισης είναι η επίτευξη ευημερίας για τους Ρώσους.
Στην επίσημη ενημερωτική ιστοσελίδα για τις προβλεπόμενες συνταγματικές αλλαγές δεν αναφέρεται πουθενά ότι ο πρόεδρος Πούτιν θέλει να διασφαλίσει μια εξαίρεση για τον εαυτό του και να είναι και πάλι υποψήφιος για την προεδρία και μετά το 2024. Γίνονται ωστόσο εκτενείς αναφορές σε περισσότερη ευημερία, την οποία θα διασφαλίσει η συνταγματική μεταρρύθμιση. Στον ρωσικό Τύπο γίνεται επίσης λόγος για το «δικαίωμα στις κοινωνικές εγγυήσεις», που περιλαμβάνουν καλύτερη προστασία των εργαζομένων, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε προσιτές τιμές, αλλά και τη λεγόμενη αύξηση του αποκαλούμενου «κεφαλαίου μητρότητας», με επίδομα 6.000 ευρώ από το πρώτο κιόλας παιδί.
Για να διασφαλιστούν οι ψήφοι υπερσυντηρητικών και εθνικιστικών κύκλων, οι συνταγματικές αλλαγές δίνουν ιδιαίτερο βάρος στις «παραδοσιακές οικογενειακές αξίες», οι οποίες αναγνωρίζουν τον γάμο μόνο μεταξύ ανδρών και γυναικών, χαρακτηρίζουν τα παιδιά ως κορυφαία προτεραιότητα της ρωσικής πολιτικής και τάσσονται υπέρ της «πατριωτικής αγωγής» τους.
Θα αλλάξουν οι σχέσεις Ρωσίας-Δύσης;
Oι Ρώσοι πολίτες διατηρούν, προς το παρόν, το δικαίωμα προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Η συνταγματική μεταρρύθμιση καλείται να «προστατέψει» το ρωσικό κράτος, αλλά και τους Ρώσους πολίτες από «βλαβερές» αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων. Με άλλα λόγια, το διεθνές δίκαιο δεν θα εφαρμόζεται πια στη Ρωσία όταν, για παράδειγμα, το ρωσικό συνταγματικό δικαστήριο αποφαίνεται ότι δεν συνάδει με το εθνικό δίκαιο της χώρας.
Συγκεκριμένα, η Μόσχα θα μπορούσε, π.χ., να κατηγορηθεί ότι το 2014 ρωσικές δυνάμεις κατέρριψαν, πάνω από την Ουκρανία, την πτήση ΜΗ17 των μαλαισιανών αερογραμμών με 298 επιβάτες. Ως γνωστόν, η πλειονότητα των θυμάτων ήταν Ολλανδοί. Σε δικαστήριο της Χάγης διεξάγεται αυτές τις μέρες σχετική δίκη σε βάρος τεσσάρων κατηγορουμένων, τρεις από τους οποίους είναι Ρώσοι. Παράλληλα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει κατατεθεί, για το ίδιο ζήτημα, προσφυγή κατά της Ρωσίας. Μετά από μια επικύρωση της συνταγματικής μεταρρύθμισης, το πιθανότερο είναι ότι η Ρωσία δεν θα αναγνωρίζει πια τέτοιου είδους δικαστικές αποφάσεις. Ρώσοι πολίτες ωστόσο διατηρούν, προς το παρόν, το δικαίωμα προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.