Συντάκτης: Γιώργος Αγγελόπουλος*
Η έννοια του γενικού ισοδύναμου αναφέρεται σε κάτι βάσει του οποίου μετράμε όλες τις διαδικασίες ενός πλαισίου. Το Μακεδονικό είναι εδώ και μερικούς μήνες ένα από τα γενικά ισοδύναμα γύρω από τα οποία περιστρέφεται ο πολιτικός μας βίος. Αρκετές εβδομάδες πριν από τη φετινή ΔΕΘ προετοιμαζόταν η κινητοποίηση διαδηλωτών με αφορμή τη Συμφωνία των Πρεσπών.
Οι οργανωτές αποτελούνταν από ποικίλες ομάδες που κινούνται από τα όρια μετριοπαθών συντηρητικών συμπολιτών μας μέχρι ομάδες που διαφημίζουν τον φασιστικό προσανατολισμό τους. Προσπάθησαν να γεμίσουν τα επαρχιακά εποχιακά πανηγύρια του Αυγούστου με πανό για το «ξεπούλημα της Μακεδονίας». Στις στάσεις λεωφορείων πόλεων της Μακεδονίας εμφανίστηκαν αφισέτες με απειλές για την υποτιθέμενη επόμενη μέρα στην οποία θα υπάρξουν μέτρα «για όσους πρόδωσαν».
Δρομολογήθηκε η καλλιέργεια μιας πάνδημης αυθόρμητης κινητοποίησης. Παρόμοιες τεχνολογίες παρέμβασης εφαρμόστηκαν και στις πρόσφατες καταλήψεις σχολείων «για τη Μακεδονία». Εξίσου παρόμοιο ήταν και το εθνικιστικό γκροτέσκο: από τη διαδήλωση των «Μακεδονομάχων» στη ΔΕΘ κληρονομήσαμε τη φωτογραφία με τον επιδειξία γλουτών και από τις πρόσφατες συγκρούσεις των «Μακεδονομάχων μαθητών» με την ΕΛ.ΑΣ. κληρονομήσαμε την αδυναμία τους να σκηνοθετήσουν επαρκώς ένα προβοκατόρικο βιντεάκι για το διαδίκτυο…
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η τεχνολογία αυτών των προσπαθειών ενέχει τόσο την αυθόρμητη κινητοποίηση όσο και τον κεντρικό σχεδιασμό. Ο Ν. Παρασκευόπουλος έχει επισημάνει τους διαφορετικούς επάλληλους κύκλους του ανήκειν όλων όσων εκφέρουν παρόμοιες απόψεις.
Υπάρχει ένας πυρήνας αποτελούμενος από ομάδες της εθνικιστικής Ακροδεξιάς. Το σύνθημα «Η δημοκρατία σας πούλησε τη Μακεδονία» εκπορεύεται από αυτόν τον χώρο. Οσο όμως απομακρυνόμαστε από τον πυρήνα συναντάμε πολίτες που απογοητευμένοι «από τα ξεπουλημένα κόμματα» καταλήγουν στο εθνικιστικό αφήγημα. Η έννοια του «ξεπουλήματος» συνιστά μια μεταφορά με ποικίλα σημαίνοντα. Aς μην ξεχνάμε ότι ο περί εθνικών θεμάτων λόγος ακυρώνει κάθε πολιτική διαδικασία πέραν αυτής που εδράζεται στην εξουσία του έθνους.
Η καλλιέργεια αυτού του λόγου, ειδικά στη βόρεια Ελλάδα εδώ και δεκαετίες, συγκρότησε ένα υπόβαθρο εντός του οποίου έλαβαν ταυτοτική κατεύθυνση τα πολιτικά και οικονομικά αδιέξοδα. Tα όποια θετικά πολιτικά τεκταινόμενα στις σχέσεις Αθηνών και Σκοπίων, αλλά και η όποια ανάσχεση της κρίσης δεν θα οδηγήσουν αυτόματα σε υποχώρηση του εθνικιστικού λόγου.
Να το πούμε απλά: η οικονομική και πολιτική κρίση γεννά τον εθνικισμό, η υπέρβαση της κρίσης δεν οδηγεί αυτόματα στην υποχώρησή του. Η υποχώρηση αυτή προϋποθέτει τη δυναμική ανάπτυξη ενός δημόσιου λόγου που αναδεικνύει τα αδιέξοδα της εθνικιστικής επιλογής (στα σχολεία, στην τηλεόραση, στα κοινωνικά δίκτυα).
Η πλέον παραγωγική αντιμετώπιση πρέπει όμως να δομηθεί εκτός του πλαισίου που ο λόγος αυτός οριοθετεί. Η μεταφορά του «ξεπουλήματος» αναφέρεται στο αδιέξοδο εμπιστοσύνης προς το κράτος. Η απομάκρυνση από το αδιέξοδο απαιτεί ξεκάθαρες επιλογές σε βάθος χρόνου. Υπάρχουν αυτά που μπορούμε να κάνουμε στο επίπεδο της κεντρικής πολιτικής σκηνής και αυτά που μπορούμε να κάνουμε στο τοπικό επίπεδο. Η βελτίωση της οικονομικής κατάστασης των νοικοκυριών και η καλλιέργεια μιας αίσθησης ασφάλειας προφανώς συντελούν θετικά.
Το αίσθημα της ασφάλειας, η υπέρβαση του φόβου των ακραίων εθνικιστών που λειτουργούν με τη βία συνδέονται άμεσα με την απόδοση δικαιοσύνης στις δίκες της Χρυσής Αυγής. Εξίσου σημαντικές είναι και οι παρεμβάσεις στο τοπικό επίπεδο, ειδικά ορισμένων περιοχών της Μακεδονίας (υποδομές παιδείας-υγείας-συγκοινωνιών, τοπική ανάπτυξη). Αν δεν υπάρξουν θετικές εξαιρέσεις στην παρέμβαση της πολιτείας σε αυτές τις περιοχές, η κρίση εμπιστοσύνης στο κράτος θα εμπεδωθεί δομικά. Ο εθνικιστικός λόγος δεν θα χρειάζεται κανένα Μακεδονικό ως γενικό πολιτικό ισοδύναμο. Θα είναι ο ίδιος το απόλυτο διακύβευμα.
*επίκoυρος καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΑΠΘ