της Αιμιλίας Σταθάκου
Ο κίνδυνος να εκτεθούμε στον κορονοϊό παραμονεύει σε δραστηριότητες και χώρους όπως είναι τα ψώνια, η εργασία, το σχολείο και τα εστιατόρια. Για τις κρυφές παγίδες που κρύβονται στην καθημερινότητά μας μιλά στη Realnews η Αθηνά Λινού, καθηγήτρια Επιδημιολογίας και πρόεδρος του Ινστιτούτου Προληπτικής, Περιβαλλοντολογικής και Εργασιακής Ιατρικής Prolepsis.
Πώς πρέπει να διαμορφώσουμε τις δραστηριότητές μας για να είμαστε ασφαλείς;
Η καθημερινότητά μας θα πρέπει να αλλάξει δραματικά όχι απλώς με την έλευση του χειμώνα, αλλά άμεσα. Η αλλαγή αυτή είναι συχνά εξαιρετικά δύσκολη, κυρίως γιατί έρχεται σε αντίθεση τόσο με τις πολιτισμικές μας συνήθειες όσο και με τον κλασικό κώδικα καλής συμπεριφοράς με τον οποίο έχουμε ανατραφεί. Ενα απλό παράδειγμα είναι ότι δεν μπορούμε πλέον να χαιρετάμε με χειραψία τους συνανθρώπους μας – για να μη συζητήσουμε για εναγκαλισμούς και άλλες αβρότητες. Αντιθέτως, η συνεχής μας προσπάθεια θα εστιάζεται στο να μη συναντήσουμε σχεδόν κανέναν, δηλαδή οι συναντήσεις μας να περιοριστούν στις εντελώς απαραίτητες και όπου είναι δυνατόν να είναι υπαίθριες και από απόσταση, με ταυτόχρονη, βέβαια, χρήση μάσκας. Έτσι, ένα πάρτι γενεθλίων θα μπορούσαμε να το αντικαταστήσουμε με ένα μικρό περίπατο ή παιχνίδι θησαυρού στο βουνό με συμμετοχή λίγων παιδιών που φορούν μάσκα. Για τον καθένα μας αυτό αποτελεί μια συνεχή άσκηση, την οποία θα πρέπει να επαναλαμβάνουμε συχνά, καταγράφοντας την καθημερινότητά μας και εντοπίζοντας όλες τις πιθανές ευκαιρίες να βρεθούμε με ανθρώπους, αποκλείοντας τις συναντήσεις ή αντικαθιστώντας τες με υπαίθριες συναντήσεις και από απόσταση. Αυτό, αυτομάτως, δημιουργεί μια σύγκριση με ό,τι μέχρι σήμερα θεωρούνταν αποδεκτό και επιθυμητό. Το πιο απλό θα είναι να κάνουμε μια φορά την εβδομάδα καταγραφή των δραστηριοτήτων μας και να βλέπουμε ποιες από αυτές μπορεί να οδηγήσουν σε έκθεση στον κορωνοϊό και να τις αποφεύγουμε. Με αυτό τον τρόπο ο καθένας μας θα διαμορφώσει τη ζωή του με τον πιο ασφαλή τρόπο. Μια βασική επιλογή θα ήταν να καθορίσουμε εκ των προτέρων ένα μικρό αριθμό συνανθρώπων μας, είτε συγγενών είτε φίλων, που θα είναι οι μόνοι άνθρωποι τους οποίους θα συναντούμε. Ο αριθμός τους δεν πρέπει με κανέναν τρόπο να ξεπερνά τα 12 άτομα (τα ίδια πάντα), τα οποία θα πρέπει, επίσης, να έχουν δεσμευθεί ότι δεν συναντώνται και με άλλους ανθρώπους. Ποιες είναι οι πιο επικίνδυνες δραστηριότητες; Καταλαβαίνω ότι είναι πολύ επώδυνο, αλλά η πραγματικότητα μας υποδεικνύει ότι οι πιο επικίνδυνες δραστηριότητες είναι εκείνες που μας φέρνουν σε στενή επαφή με πολλούς ανθρώπους σε κλειστό χώρο. Οι δραστηριότητες αυτές αφορούν γάµους, βαφτίσεις, δεξιώσεις, συνέδρια, γιορτές και, βέβαια, πολιτικές συγκεντρώσεις και συγκεντρώσεις διαµαρτυρίας. Επίσης επικίνδυνες µπορεί να είναι πολιτιστικές εκδηλώσεις – συναυλίες, θέατρα, κινηµατογράφοι κ.ά. Γενικά είναι εντελώς απαραίτητο να αποφεύγουµε συστηµατικά οποιαδήποτε εκδήλωση στην οποία συµµετέχουν πολλοί άνθρωποι σε κλειστό χώρο, ακόµα κι αν φορούν µάσκα. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και έξοδοι σε κέντρα διασκέδασης µε ή χωρίς µουσική, σε µπαρ, ακόµα και σε εκείνα τα εστιατόρια στα οποία δεν τηρούνται αποστάσεις, δεν αερίζεται ο χώρος και δεν χρησιµοποιείται από όλους η µάσκα.
Τι πρέπει να προσέχουμε όταν χρησιμοποιούμε μέσα μαζικής μεταφοράς;
Τα µέσα µαζικής µεταφοράς παραµένουν ακόµη χώροι υπερβολικού συνωστισµού και εποµένως µετάδοσης του κορωνοϊού. Κάθε φορά που µας είναι εντελώς απαραίτητο να χρησιµοποιήσουµε κάποιο µέσο µαζικής µεταφοράς θα πρέπει να εκτιµούµε την πιθανότητα να εκτεθούµε στον κορωνοϊό. Η χρήση µπορεί να αφορά από την επιβίβαση στο λεωφορείο ή στο µετρό για τη µετάβαση στην εργασία µας µέχρι την επιβίβαση σε αεροπλάνο για ένα µακρινό ταξίδι. Θα πρέπει να αποφεύγουµε τον συνωστισµό στους χώρους αναµονής, τηρώντας απόσταση τουλάχιστον 2 µέτρων και φορώντας µάσκα. ∆εν επιβιβαζόµαστε ποτέ σε λεωφορείο στο οποίο ήδη υπάρχουν όρθιοι. Στο λεωφορείο φοράµε συνεχώς µάσκα, αν µπορούµε επιµένουµε να είναι όλα τα παράθυρα ανοιχτά και έχουµε µαζί µας αντισηπτικό µε το οποίο καθαρίζουµε όλες τις χειρολαβές πριν τις χρησιµοποιήσουµε και τα χέρια µας αµέσως µόλις αποβιβαστούµε.
Τι πρέπει να προσέχουμε στον χώρο εργασίας;
Ο χώρος εργασίας µπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά επικίνδυνος και γι’ αυτό χρειάζεται τεράστια προσοχή. Αν είναι εφικτή η εξ αποστάσεως εργασία, ενθαρρύνουµε τους εργαζοµένους και τους εργοδότες να την υιοθετήσουν στο µέγιστο δυνατό ποσοστό. Σε όλες τις περιπτώσεις απαιτούµε να είναι ανοιχτά τα παράθυρα και να χρησιµοποιούν όλοι ανεξαιρέτως οι εργαζόµενοι όλες τις ώρες µάσκα. Οπου είναι δυνατόν τηρούµε αποστάσεις 2 µέτρων και ζητάµε από τον εργοδότη ή τον γιατρό εργασίας να κάνει τις απαραίτητες εφικτές µεταβολές, ώστε να επιτευχθεί και η απόσταση και, βέβαια, να είναι υποχρεωτική η χρήση µάσκας. Βεβαιωνόµαστε ότι όλες οι συναντήσεις γίνονται διαδικτυακά και όλες οι συζητήσεις τηλεφωνικά, ακόµα κι αν ο συνεργάτης µας µε τον οποίο χρειάζεται να επικοινωνήσουµε βρίσκεται στο διπλανό γραφείο. Τέλος, φροντίζουµε να απολυµάνουµε κάθε εργαλείο (από µολύβι µέχρι πληκτρολόγιο, τηλέφωνο κ.λπ.) πριν από τη χρήση του, εάν υπάρχει και η παραµικρή πιθανότητα να έχει χρησιµοποιηθεί και από κάποιον άλλον. Φοράµε τη µάσκα µας σε όλους τους χώρους, περιλαµβανοµένου του διαδρόµου, της τουαλέτας ή και του χώρου έξω από το γραφείο, ακόµα και υπαίθριου – αν χρειαστεί να βρεθούµε εκεί. Αποφεύγουµε να κάνουµε διαλείµµατα µε άλλους ανθρώπους, ακόµα κι αν πρόκειται για διάλειµµα για καφέ ή φαγητό. Εκφράζουµε την εκτίµησή µας και τη συµπάθειά µας προς όλους τηλεφωνικά ή χαµογελώντας από απόσταση, χωρίς να ανταλλάσσουµε σηµειώµατα ή εργαλεία, όπου αυτό είναι δυνατό. Χρησιµοποιούµε γάντια στην περίπτωση που πρόκειται να αγγίξουµε επιφάνεια, εργαλείο ή όργανο που µπορεί να έχει χρησιµοποιηθεί από κάποιον άλλον ή να βρίσκεται στον χώρο εργασίας κάποιου άλλου.
Ποια είναι τα πιο επικίνδυνα αντικείμενα με τα οποία ερχόμαστε σε επαφή στην καθημερινότητά μας;
Η αλήθεια είναι ότι η κύρια µορφή έκθεσης στον κορωνοϊό είναι µέσω σταγονιδίων ή αερολυµάτων που βρίσκονται στον αέρα που αναπνέουµε. Εποµένως, ο µεγαλύτερος κίνδυνος βρίσκεται σε κλειστούς χώρους όπου υπάρχουν πολλοί άνθρωποι και οι χώροι δεν αερίζονται. Επειδή, όµως, σταγονίδια που παραµένουν σε επιφάνειες ή αντικείµενα και έχουν χρησιµοποιηθεί από ανθρώπους συµπτωµατικούς ή και ασυµπτωµατικούς, που όµως νοσούν, µπορεί να περιέχουν ζωντανό ακόµα τον ιό (για ορισµένες ώρες ή και περισσότερο), καλό θα είναι να µην ανταλλάσσουµε αντικείµενα, ούτε να ακουµπάµε επιφάνειες που είτε χρησιµοποίησαν άλλοι άνθρωποι ή βρίσκονται σε χώρους τους οποίους χρησιµοποίησαν κάποιοι άλλοι. Τέτοια αντικείµενα µπορεί να είναι µολύβια, χαρτιά σηµειώσεων, τετράδια, τηλέφωνα, πόµολα, κουµπιά ανελκυστήρων ή κουδουνιών εισόδου κ.λπ. Καλό θα είναι καθετί που χρησιµοποιήθηκε ή που είναι πιθανόν να έχει χρησιµοποιηθεί και από κάποιον άλλον να το απολυµαίνουµε πριν το αγγίξουµε.