Το 2009, προ μνημονιακής κρίσης και όταν τα κόκκινα δάνεια έφθαναν περίπου στο 6% του συνόλου των τραπεζικών δανείων, ο αριθμός των πλειστηριασμών ακινήτων στην Ελλάδα είχε φθάσει στις 52.000. Το 2017, από τις αρχές του χρόνου έως τον Σεπτέμβριο και με το ποσοστό των κόκκινων δανείων να βρίσκεται πλέον στο 44,7%, έγιναν συνολικά 5.600 πλειστηριασμοί.
Η εικόνα που δίνουν οι αριθμοί αποτυπώνει το ουσιαστικό “πάγωμα” των πλειστηριασμών και την πλήρη – καίτοι προσωρινή – προστασία της κατοικίας στην οκταετία της κρίσης. Είναι μια εικόνα που αλλάζει άρδην πλέον και η αλλαγή αυτή παρά τις δεσμεύσεις κυβέρνησης αλλά και τραπεζών για την προστασία της “λαϊκής” κατοικίας, δεν είναι εύκολη ούτε κοινωνικά, ούτε πολιτικά. Η νεοελληνική και νεοπτωχευμένη κοινωνία έρχεται αντιμέτωπη με τους χειρότερους εφιάλτες της, η κυβέρνηση έρχεται αντιμέτωπη με τις ιδεολογικές της αρχές και το “κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη”, κι η αριστερά ζει τον δικό της “εμφύλιο” με την ΛΑΕ να δίνει κάθε Τετάρτη ραντεβού μαχών στα ειρηνοδικεία.
Η αλήθεια των αριθμών
Πίσω από τη φόρτιση και τα πολιτικά συνθήματα ωστόσο, διαθέσιμες εναλλακτικές δεν διαφαίνονται πλέον. Η στρατηγική επιλογή της κυβέρνησης για έξοδο από το Μνημόνιο δια της ταχείας εφαρμογής του προϋποθέτει ευστάθεια και ουσιαστική επαναλειτουργία του τραπεζικού συστήματος. Κι εδώ, οι αριθμοί μιλούν και πάλι από μόνοι τους: Με βάση τις δεμσεύσεις τους προς τον SSM, οι ελληνικές τράπεζες πρέπει έως το τέλος του 2019 να αποδώσουν ανακτήσεις της τάξης των 12,5 δις ευρώ. Και για να αποτραπεί νέα ανακεφαλαιοποίηση πρέπει, επίσης, να περάσουν επιτυχώς τα stress tests του επόμενου Φεβρουαρίου. Προκειμένου να επιτευχθούν όλα αυτά πρέπει μέσα στο 2018 να ενταχθούν στο σύστημα ηλεκτρονικών πλειστηριασμών 18.000 ακίνμητα. Και, σύμφωνα με τους υπολογισμούς τραπεζικών στελεχών, πρέπει να εκπλειστηριάζονται περί τα 40.000 ακίνητα τον χρόνο τουλάχιστον για την επόμενη τριετία.
Οι “κόκκινες γραμμές”
Πώς μπορούν όμως να βγουν αυτα τα νούμερα χωρίς να τραυματιστεί περαιτέρω η κοινωνία; Η κυβέρνηση επιστρατεύει εδώ δύο γραμμές άμυνες: Η πρώτη είναι η διαβεβαίωση για προστασία της “λαϊκής” πρώτης κατοικίας, όπως την χαρακτήρισε χθες ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος. Η δεύτερη είναι η σιωπηρή συμφωνία με τις τράπεζες ότι δεν πρόκειται να βγάλουν στο σφυρί κατοικίες αξίας κάτω των 300.000 ευρώ.
“Κατανοούμε την αγωνία και τις ανάγκες των λαϊκών οικογενειών. Δεν υπάρχει περίπτωση αυτές οι κατοικίες να βγουν σε αναγκαστικό πλειστηριασμό. Δεν καταλαβαίνουμε όσους με ψεύδη προσπαθούν να παραπλανήσουν την κοινή γνώμη και λειτουργούν εξ αντικειμένου υπέρ στρατηγικών κακοπληρωτών”, είπε χθες ο Δημήτρης Τζανακόπουλος, μετά την συνεδρίαση του Πολιτικού Συμβουλίου του ΣΥΡΙΖΑ. Ο ίδιος, δε, προσδιόρισε ουσιαστικά την θωράκιση της “λαϊκής” κατοικίας στο πλαίσιο του αναθεωρημένου νόμου Κατσέλη που προστατεύει κατοικίες αξίας από 180.000 έως 280.000 ευρώ, αλλά και στις νέες δυνατότητες για ρυθμίσεις μικρών και μεσαίων χρεών μέσω του εξωδικαστικού συμβιβασμού.
Οι στρατηγικοί κακοπληρωτές
Την ίδια ώρα κυβερνητικές πηγές υποδεικνύουν τα ακίνητα που βγήκαν σε ηλεκτρονικό πλειστηριασμό την περασμένη Τετάρτη ως έμπρακτη αποπδριξη της άτυπης συμφωνίας με τις τράπεζες να στοχεύσουν μόνον στρατηγικούς κακοπληρωτές και ακριβές κατοικίες.
Το πρωτο ακίνητο που βγήκε σε πλειστηριασμό μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας ήταν μια μεζονέτα στην Κηφισιά την οποία βάρυνε συνολική οφειλή ύψους 1.300.000 ευρώ και η τελευταία δόση από τους δανειολήπτες είχε καταβληθεί το 2011. Ο δεύτερος ηλεκτρονικός πλειστηριασμός αφορούσε 5 κτίρια αποθηκών για οφειλή 500.000 ευρώ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, δε, ανάλογου προφίλ θα είναι και τα ακίνητα που θα βγουν στους επόμενους δυο ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς που εχουν προγραμματιστεί για το 2017, στις 6 και 12 Δεκεμβρίου.
Η αυστηρή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στους στρατηγικούς κακοπληρωτές και την “λαϊκή κατοικία” ήταν και το βασικό πολιτικό – και ηθικό – επιχείρημα που επικαλέστηκαν χθες οι υπουργοί Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος και Δικαιοσύνης Σταύρος Κοντονής απαντώντας τόσο στην εσωκομματική κριτική από στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ όσο και στις ακτιβιστικές δράσεις της ΛΑΕ του Παναγιώτη Λαφαζανη.
Το ηθικό και κοινωνικό ζητημα
“Ας σταματήσουν να λειτουργούν σαν πολιορκητικός κριός αυτών που έχουν τις βίλες με τις πισίνες των πολλών εκατομμυρίων, που έχουν βγάλει τα χρήματα στο εξωτερικό και πληρώνουν οι απλοί πολίτες τις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών” ήταν το μήνυμα που έστειλε στη ΛΑΕ ο Σταύρος Κοντονής, ενώ το στοιχείο της κοινωνικής δικαιοσύνης επιχείρησε να αναδείξει και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος. “Πλειστηριασμοί”, ειπε ο υπουργός Οικονομικών, “δεν χρειάζονται μόνο για να έχουμε καλές τράπεζες αλλά και για αναπτυξιακούς και κοινωνικούς λόγους. Αν οι τράπεζες δεν μπορούν να δανείσουν στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, έχουμε πρόβλημα”.
Πρόκειται για ένα επιχείρημα που δεν είναι αβάσιμο, αλλα τα πάντα θα κριθούν από τις αντοχές των “κόκκινων γραμμών” στην πράξη. Διότι ακίνητα με ελκυστική εμπορική αξία δεν έχουν μόνον οι στρατηγικοί κακοπληρωτές αλλα και πολίτες με μεσαία εισοδήματα που κατέρρευσαν μέσα στην κρίση. Και όταν θα “μιλήσουν” και στους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς οι νόμοι και η ζήτηση της αγοράς, είναι πιθανό να δοκιμαστούν και τα όρια, πολιτικά και κοινωνικά, της “λαϊκής” κατοικίας.