του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να έχει στους κόλπους της ακροδεξιές κυβερνήσεις με οξύ αντιευρωπαϊκό λόγο, όπως αυτές της Ουγγαρίας και τη Πολωνίας, ή άλλες που διολισθαίνουν σε ακραίες μεταλλάξεις και συνεργασίες με “ανανήψαντες” νεοναζί, όπως της Αυστρίας, δεν μπορεί, ωστόσο να ανεχθεί μια διεύρυνση με την εκλιπαρούσα να λάβει ευρωπαϊκό “βάφτισμα” κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ και να διασφαλίσει το μείζον της γεωπολιτικής σταθερότητας στα δυτικά Βαλκάνια.
Το ότι αυτό συνιστά μία ακόμα εκδοχή του ευρωπαϊκού φαρισαϊσμού το αντιλαμβάνονται εύκολα άπαντες. Ο Εμανουέλ Μακρόν ομνύει στη νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική –ποιος δεν θυμάται την “πύρινη” ομιλία του από την Πνύκα– αλλά αφήνεται στον λαϊκισμό της “μη διεύρυνσης” στο όνομα της “εμβάθυνσης”. Μόνο που τόσο ο ίδιος, όσο και το ευρωπαϊκό διευθυντήριο στο σύνολό του, απορρίπτουν το πρώτο και δεν κατορθώνουν το δεύτερο.
Δεν φταίει, φυσικά, μόνο ο Μακρόν. Η Άγκελα Μέρκελ δεν έκανε τον κόπο να εξαντλήσει το ευρωπαϊκό κεφάλαιο που διαθέτει. Η πανίσχυρη Γερμανία επιβεβαιώνει την ισχύ της όταν πρόκειται να επιβάλλει δημοσιονομικά προγράμματα που προκαλούν ύφεση, ανισότητες και φτώχεια (προοίμιο, άλλωστε, της ηγεμονίας της ακροδεξιάς και του δεξιού λαϊκισμού που ακολούθησε), παραμένει, όμως, παρατηρητής, ή νίπτει τας χείρας της, όταν καλείται να επιβάλλει την κοινοτική αλληλεγγύη (π.χ προσφυγικό) και τους κανόνες του ευρωπαϊκού κεκτημένου.
Το μήνυμα που στέλνει το Βερολίνο σε όλα τα κράτη- μέλη είναι “μην μας εμπιστευτείτε ποτέ πια”.
Η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Κύπρος, η Ιταλία το έζησαν κατά το παρελθόν. Εμείς με τρόπο ανεξίτηλο, στην οικονομία, την κοινωνία, το πολιτικό μας σύστημα. Ο Ζόραν Ζάεφ δηλώνει τώρα απογοητευμένος και εξοργισμένος επειδή αντιλαμβάνεται πως οι επισκέψεις της γερμανικής ηγεσίας στα Σκόπια πριν το δημοψήφισμα για τις Πρέσπες δεν ήταν τίποτε περισσότερο από γεωπολιτικός καιροσκοπισμός.
Η Μέρκελ είχε φανεί πως δεν υιοθετούσε ποτέ το δόγμα του Μπίσμαρκ ότι “τα Βαλκάνια δεν αξίζουν τα κόκκαλα ούτε ενός Πομερανού Γρεναδιέρου”. Δυστυχώς, το υιοθετεί τώρα. Και επιβεβαιώνει κυνικά τον Λόρδο Πάλμερστον, όταν έλεγε πως “τα έθνη δεν έχουν σταθερές φιλίες ή σταθερούς εχθρούς, μόνο σταθερά συμφέροντα”. Και τα συμφέροντα, όπως και οι ισορροπίες και οι συσχετισμοί αλλάζουν και έχουν πάντοτε την υπογραφή του ισχυρού.
Η Βόρεια Μακεδονία το μαθαίνει με τον σκληρό τρόπο. Και η Ευρώπη στέλνει το ηχηρό μήνυμα πως θα παραμένει εσαεί ένα πεδίο συμφερόντων και κυνισμού. Μια λέσχη αμοραλιστών. Εμείς, δε, ως Ελλάδα θα κοιμηθούμε για άλλη μία φορά όπως έστρωσε το ιερατείο των Βρυξελλών- με φωτεινή εξαίρεση τον Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ.
Τι θα γίνει εφεξής;
Δύσκολο να το προβλέψει κανείς. Τα δυτικά Βαλκάνια θα διολισθήσουν πιθανότατα στην αστάθεια. Το Κοσσυφοπέδιο είναι μια ανοικτή πληγή εθνικισμών, ο Ράμα θα συνεχίσει το παιχνίδι ανάμεσα στο οργανωμένο έγκλημα και τον μεγαλοϊδεατισμό, η Σερβία φλερτάρει με τη Ρωσία και η Τουρκία θα επιχειρήσει να διευρύνει τα ερείσματά της στο Βελιγράδι αλλά, πλέον, και στα Σκόπια.
Στην μια όχθη του βαλκανικού ποταμού στέκονται οι καιροσκόποι και οι κυνικοί. Στην άλλη, όμως, στέκονται οι αφελείς και οι “έμποροι” της συγκυρίας.
Αφελείς, όπως ορισμένοι που επιχαίρουν για την καθυστέρηση, ίσως και ακύρωση, της ενταξιακής πορείας για τη Βόρεια Μακεδονία διότι δι’ αυτής προσβλέπουν στον “αιφνίδιο θάνατο” της Συμφωνίας των Πρεσπών. Οι πρόωρες εκλογές στις οποίες σύρονται οι σοσιαλδημοκράτες του Ζάεφ είναι σφόδρα πιθανό να οδηγήσουν στην εκλογική τους ήττα. Ήδη, στις δημοσκοπήσεις το εθνικιστικό VMRO προηγείται με πάνω από 10 μονάδες στο σλαβομακεδονικό στοιχείο και 5 μονάδες στο αλβανικό.
Η ηγεσία του VMRO, διάδοχοι του Νικολά Γκρουεφσκι (που απολαμβάνει το άσυλο του Βίκτορ Όρμπαν στη Βουδαπέστη, κατηγορούμενος για εκτεταμένα σκάνδαλα διαφθοράς στα Σκόπια), έχουν κατηγορήσει τον Ζάεφ ως “προδότη”. Γι αυτούς η Συμφωνία των Πρεσπών “πούλησε το όνομα της Μακεδονίας, τη γλώσσα, την ιστορία”. Η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Το VMRO ισχυρίζεται για τον Ζόραν Ζάεφ αυτό που ισχυρίζεται η γραφική ακροδεξιά Μπιτάκου για τον Τσίπρα, αυτό που πρόσφατα άρχισαν να καταλογίζουν κάποιοι θερμοκέφαλοι σε αφίσσες που κυκλοφόρησαν στη Βόρεια Ελλάδα για τον Κυριάκο Μητσοτάκη μετά την μετεκλογική του στροφή στο Μακεδονικό.
Μια κυβέρνηση VMRO (με κάποιο αλβανικό κόμμα) θα βρεθεί ενώπιον του διλήμματος: ή θα επιδιώξει ακύρωση-“πάγωμα” της Συμφωνίας των Πρεσπών, ή θα επικαλεστεί τη “συνέχεια” των διεθνών συνθηκών αλλά στην πράξη θα την ναρκοθετεί καθημερινά.
Και στην πρώτη και στην δεύτερη περίπτωση το τέρας του “μακεδονικού αλυτρωτισμού” θα έχει ξυπνήσει. Στην πρώτη κραυγαλέα και πανηγυρικά, στη δεύτερη ύπουλα και υποδόρια. Μόνο που, όπως γνωρίζουμε, αυτός ο αλυτρωτισμός κλωνοποιείται με μεγάλη ταχύτητα στα Βαλκάνια. Βρίσκει “αδέλφια” στην Αλβανία και τη Βουλγαρία και προγεφυρώματα στη Σερβία, το Κόσσοβο, τη Βοσνία και αλλού. Ανοίγει δε το κουτί της πανδώρας και βάζει ξανά στο παιχνίδι την Τουρκία που θα αναζητήσει “τα σύνορα της καρδιάς της”.
Χειραφετημένος και απελευθερωμένος μετά την εκλογική του νίκη αλλά και έχοντας αντιληφθεί, πλέον, πόσο εύθραυστη είναι η γεωπολιτική θέση της χώρας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε πως τάσσεται υπέρ της ευρωπαϊκής πορείας της Βόρειας Μακεδονίας. Συντάχθηκε με την αρχική γερμανική γραμμή (όχι στο decoupling), αλλά δεν είχε τα αντανακλαστικά και, φυσικά, το “ειδικό βάρος” να αντιστρέψει τους όρους του παιχνιδιού όταν η Άγκελα Μέρκελ άλλαξε στάση. Δεν θα του το συγχωρούσαν, άλλωστε, αρκετοί στην Αθήνα.
Τα πράγματα θα γίνουν πολύ δύσκολα το επόμενο διάστημα. Με μια κυβέρνηση VMRO στα Σκόπια, η Ελλάδα βρίσκει ξανά ανοικτή τη βόρεια πόρτα της. Η περιοχή κυλάει προς την αστάθεια. Η Τουρκία αποκτά και πάλι προκεχωρημένα φυλάκια. Η …”μειοδοτική” Συμφωνία των Πρεσπών θα αναδειχθεί, αίφνης, ως μια γεωπολιτική γραμμή Μαζινό που εάν πέσει θα αφήσει την Ελλάδα εκτεθειμένη και εκ Βορρά και εξ Ανατολών, την ώρα, μάλιστα, που ο Ερντογάν κλιμακώνει τις απειλές του σε Αιγαίο και Κύπρο και το προσφυγικό αποκτά διαστάσεις ανεξέλεγκτες.
Και πως να εμπιστευτείς μια Ευρώπη που σου στέλνει μυνήματα να μην την εμπιστεύεσαι;
Υ.Γ Θεωρώ βέβαιο πως στη Ν.Δ θα βρεθούν αρκετοί που θα επιχειρήσουν να πείσουν τον πρωθυπουργό ότι η εξέλιξη στα Σκόπια είναι θετική και οδηγεί σε έμμεση απενεργοποίηση της Συμφωνίας των Πρεσπών κατά τρόπο που η κυβέρνηση δεν θα χρειαστεί να φανεί αναντίστοιχη με όσα έλεγε προεκλογικά. Ακόμα και σε μελλοντικό διαμελισμό του κράτους, όπως παλαιότερα έλεγαν. Τέτοιοι “χρήσιμοι ηλίθιοι” υπήρχαν και θα υπάρχουν πάντοτε. Ο πρωθυπουργός πρέπει να γνωρίζει πως εάν υπήρχε περίπτωση να βελτιώσει τη συμφωνία, αυτό θα συνέβαινε μόνο μέσα από το πλαίσιο της ευρωπαϊκής πορείας της Βόρειας Μακεδονίας.
Και από κάθε σημείο στίξης της συμφωνίας που θα βελτίωνε θα είχε να κερδίσει πολιτικά στο εσωτερικό, με δεδομένο το κλίμα που ο ίδιος είχε επιτρέψει να διαμορφωθεί προεκλογικά.
Όμως, με το ορόσημο αυτό χαμένο και με τον Ζόραν Ζάεφ πιθανώς απόντα, οι σκιές των αγαλμάτων του Γκρούεφσκι θα ζωντανέψουν. Ένας ακόμα κίνδυνος στο κεφάλι του. Μεγαλύτερος απ΄ ότι είχε υπολογίσει και απ΄ ότι ίσως του περιγράψουν ορισμένοι στο κόμμα του.