Palantir Technologies: Τι είναι, γιατί συνεργάζεται με κυβερνήσεις και ποιο είναι το ηθικό ερώτημα της εποχής

Σε όλο τον κόσμο – και τα τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα – ακούμε όλο και πιο συχνά το όνομα Palantir Technologies.

του Γιώργου Αθανασίου

Μια εταιρεία που δεν είναι γνωστή στο ευρύ κοινό, αλλά έχει αποκτήσει τεράστια ισχύ στους τομείς της ασφάλειας, της άμυνας και της κρατικής πληροφόρησης. Ένας “αόρατος παίκτης” που βρίσκεται πίσω από αποφάσεις, συστήματα και αναλύσεις κρίσιμων δεδομένων.

Το ερώτημα όμως είναι: Τι κάνει ακριβώς; Γιατί τη θέλουν οι κυβερνήσεις; Και ποια είναι η ηθική διάσταση αυτών των συνεργασιών;

Τι είναι η Palantir

Η Palantir είναι μια αμερικανική εταιρεία τεχνολογίας που ειδικεύεται σε ένα πράγμα:
να συγκεντρώνει, να ενώνει και να αναλύει τεράστιες ποσότητες δεδομένων από πολλές διαφορετικές πηγές.

Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να πάρει πληροφορίες από:

κρατικά αρχεία
υπηρεσίες ασφαλείας
νοσοκομεία και φορείς υγείας
οικονομικά συστήματα
μεταφορές
ακόμη και ανοιχτά δεδομένα του διαδικτύου

…και να τα παρουσιάσει όλα σε μια ενιαία πλατφόρμα που βοηθάει να ληφθούν αποφάσεις γρήγορα και με ακρίβεια.

Δεν είναι τυχαίο ότι χρησιμοποιήθηκε από:

υπηρεσίες πληροφοριών στις ΗΠΑ,
στρατούς,
αστυνομίες,
αλλά και κυβερνήσεις σε περιόδους κρίσεων, όπως στην πανδημία COVID-19.

Γιατί τη θέλουν οι κυβερνήσεις

Στη σημερινή εποχή ο δημόσιος τομέας “πνίγεται” από δεδομένα. Πάρα πολλά συστήματα, πάρα πολλές βάσεις, μηδενική διασύνδεση.

Η Palantir προσφέρει:

ενοποίηση όλων των πληροφοριών
ανάλυση κινδύνου και προβλέψεις
εργαλεία για λήψη αποφάσεων σε πραγματικό χρόνο
συντονισμό σε περιόδους κρίσης

Με απλά λόγια: ένα κράτος μπορεί να βλέπει «τη μεγάλη εικόνα».

Δεν είναι λοιπόν παράξενο που πολλές κυβερνήσεις επιλέγουν τη συνεργασία μαζί της — ειδικά όταν θέλουν γρήγορα αποτελέσματα χωρίς να χτίσουν δικά τους σύγχρονα συστήματα από το μηδέν.

Τα οφέλη υπάρχουν. Αλλά υπάρχει και μια μεγάλη σκιά.

Εδώ ξεκινά το ηθικό ερώτημα.

Η Palantir είναι μια εταιρεία που χειρίζεται δεδομένα. Δεδομένα που συχνά είναι ευαίσθητα.
Ποιος αποφασίζει πώς θα χρησιμοποιηθούν;
Ποιος ελέγχει ποιος τα βλέπει;
Ποιος επιβλέπει τι αποθηκεύεται;

Όταν μια κυβέρνηση δίνει πρόσβαση σε μια ιδιωτική εταιρεία — και μάλιστα ξένη — σε τόσο κρίσιμα στοιχεία, ανοίγει ταυτόχρονα και μια πόρτα:
την πόρτα της εξάρτησης, της επιτήρησης και της αδιαφάνειας.

Ηθικό ζήτημα 1: Ιδιωτικότητα

Τα δεδομένα υγείας, κίνησης, οικονομίας, ακόμη και κοινωνικής συμπεριφοράς, είναι προσωπικά.
Η διαχείρισή τους χρειάζεται απόλυτη διαφάνεια και αυστηρούς κανόνες.
Αν αυτά χαθούν, αλλοιωθούν ή χρησιμοποιηθούν για άλλους σκοπούς, η ζημιά μπορεί να είναι τεράστια.

Ηθικό ζήτημα 2: Δημοκρατικός έλεγχος

Όταν μια εταιρεία αναλαμβάνει κομβικό ρόλο στη “μηχανή” του κράτους, ποιος την ελέγχει;
Ποιος λογοδοτεί στο δημόσιο;
Και πώς διασφαλίζεται ότι οι πολιτικές αποφάσεις δεν επηρεάζονται από εταιρικά συμφέροντα;

Ηθικό ζήτημα 3: Τεχνολογική εξάρτηση

Αν μια κυβέρνηση βασιστεί απόλυτα σε μια ιδιωτική εταιρεία για την επεξεργασία και διαχείριση κρίσιμων δεδομένων, τότε…
ποιος πραγματικά έχει την τεχνογνωσία και την ισχύ;
Το κράτος ή ο ιδιώτης;

Η περίπτωση της Ελλάδας

Η συνεργασία της ελληνικής κυβέρνησης με την Palantir κατά την πανδημία έγινε γνωστή μετά την υπογραφή της. Κι αυτό δημιούργησε ανησυχία:

Ποια δεδομένα χρησιμοποιήθηκαν;
Ποιος είχε πρόσβαση;
Τι ακριβώς έκανε η εταιρεία;

Ακόμη κι αν η συνεργασία είχε πρακτικά οφέλη, το ερώτημα της διαφάνειας παραμένει.

Οι πολίτες πρέπει να ξέρουν πότε και με ποιον μοιράζεται το κράτος τα δεδομένα τους.

Η τελική εικόνα

Η Palantir είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο.
Μπορεί να βοηθήσει μια κυβέρνηση να λειτουργεί πιο αποτελεσματικά και να παίρνει πιο γρήγορες και πιο τεκμηριωμένες αποφάσεις.

Αλλά…
Η τεχνολογία δεν είναι ποτέ ουδέτερη.
Είναι τόσο ηθική όσο ο τρόπος που την χρησιμοποιούμε.