Όταν ανακοινώθηκε η διακοπή λειτουργίας του Μετρό, η κοινή παραδοχή ήταν μία: η πόλη θα βυθιζόταν στο χάος. Οι καθημερινές μετακινήσεις, που ήδη δοκιμάζονταν, αναμενόταν να γίνουν ένας εφιάλτης.
Η λογική έλεγε πως το σύστημα αστικών συγκοινωνιών, με τον ΟΑΣΘ να καλείται να σηκώσει όλο το βάρος, θα λύγιζε υπό την πίεση.
Κι όμως, η ξαφνική αυτή αλλαγή λειτούργησε ως ένα ακούσιο πείραμα, ένα απρόσμενο stress test για ολόκληρο το σύστημα μετακινήσεων της Θεσσαλονίκης. Όταν τα επίσημα στοιχεία ήρθαν στο φως, αποκάλυψαν μια εντελώς απρόσμενη και πολύπλοκη εικόνα, γεμάτη αντιφάσεις. Η πραγματικότητα δεν ήταν ούτε μαύρη ούτε άσπρη.
Τα δεδομένα που προέκυψαν από αυτό το πείραμα αφηγούνται μια ιστορία με τρία βασικά, και εν μέρει αντιφατικά, ευρήματα: μια εντυπωσιακή επίδειξη επιχειρησιακής δύναμης, μια απτή βελτίωση για τους επιβάτες στις στάσεις, και ένα μεγάλο, αποκαλυπτικό «αλλά» που αφορά την κίνηση στους δρόμους.
1. Ο ΟΑΣΘ Απέδειξε τα Αντανακλαστικά του: Περισσότερα Λεωφορεία, Περισσότερα Δρομολόγια
Το πρώτο και πιο εντυπωσιακό εύρημα ήταν η άμεση και μετρήσιμη αύξηση της παραγωγικής ικανότητας του ΟΑΣΘ. Ο οργανισμός δεν «άντεξε» απλώς την πίεση, αλλά ανέβασε στροφές, επιδεικνύοντας μια ιστορικά ισχυρή απόδοση.
Τα στοιχεία, συγκρίνοντας το τετραήμερο 10-13 Νοεμβρίου (χωρίς Μετρό) με το προηγούμενο αντίστοιχο (3-6 Νοεμβρίου), είναι αποκαλυπτικά:
-
Περισσότερα Λεωφορεία: Ο μέσος όρος των λεωφορείων που κυκλοφορούσαν καθημερινά αυξήθηκε από 298 σε 325, μια αύξηση της τάξης του 9,06%.
-
Περισσότερα Δρομολόγια: Αντίστοιχα, τα ημερήσια δρομολόγια αυξήθηκαν από 5.096 σε 5.653, σημειώνοντας άνοδο 10,94%.
-
Περισσότεροι Οδηγοί: Για να επιτευχθεί αυτό, ο αριθμός των οδηγών σε υπηρεσία αυξήθηκε από 600 σε 654 ημερησίως (+9%).
-
Μεγαλύτερη Αξιοπιστία: Η αξιοπιστία στην εκτέλεση του προγραμματισμού βελτιώθηκε, φτάνοντας το 95,59% από 93,50% την προηγούμενη περίοδο.
Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος αυτής της προσπάθειας, αρκεί να σημειωθεί ότι ο μέσος όρος των 325 λεωφορείων ήταν σημαντικά υψηλότερος ακόμη και από την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους (Νοέμβριος 2024), όπου κυκλοφορούσαν 284 λεωφορεία. Αυτό αποδεικνύει ότι ο ΟΑΣΘ διέθετε την επιχειρησιακή ικανότητα και τα αντανακλαστικά όχι απλώς να αντιδράσει, αλλά να πετύχει μια ιστορικά ισχυρή απόδοση υπό συνθήκες κρίσης.
2. Οι Επιβάτες Περίμεναν Λιγότερο στις Στάσεις-Κλειδιά
Η αύξηση των δρομολογίων δεν ήταν απλώς ένας αριθμός στα χαρτιά. Μεταφράστηκε σε ένα άμεσο και αισθητό όφελος για τους πολίτες: δραστική μείωση του χρόνου αναμονής σε κεντρικότατα σημεία της πόλης. Η συχνότητα αυξήθηκε σε τέτοιο βαθμό που ο μέσος χρόνος αναμονής σε κεντρικές στάσεις μειώθηκε σε επίπεδα κάτω των τριών λεπτών.
Τα δεδομένα από δύο χαρακτηριστικές στάσεις το επιβεβαιώνουν:
-
Στάση Δημαρχιακό Μέγαρο: Οι ημερήσιες αφίξεις λεωφορείων αυξήθηκαν κατά 25,40%. Αυτό σήμαινε ότι ο μέσος χρόνος αναμονής για τον επιβάτη μειώθηκε από 3 λεπτά και 9 δευτερόλεπτα σε μόλις 2 λεπτά και 54 δευτερόλεπτα.
-
Στάση Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ: Η βελτίωση εδώ ήταν ακόμα πιο εντυπωσιακή. Οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά 52,71%, με αποτέλεσμα ο μέσος χρόνος αναμονής να πέσει κατακόρυφα από 7 λεπτά και 43 δευτερόλεπτα σε μόλις 5 λεπτά και 4 δευτερόλεπτα — μια μείωση κατά 34,34%.
Ωστόσο, μια πιο βαθιά ανάλυση των δεδομένων αποκαλύπτει μια σημαντική πολυπλοκότητα. Τις πρωινές ώρες αιχμής (07:00-10:00), όταν η κυκλοφοριακή συμφόρηση κορυφωνόταν, η βελτίωση ήταν λιγότερο έντονη. Στο Δημαρχείο, η αύξηση των αφίξεων ήταν μόλις 8,73% και στο ΑΧΕΠΑ 42,22%. Αυτό δείχνει ότι ακόμη και μια τεράστια επιχειρησιακή προσπάθεια βρίσκει τα όριά της όταν έρχεται αντιμέτωπη με την κυκλοφοριακή συμφόρηση της πόλης.
3. Το Παράδοξο: Γιατί τα Ταξίδια Έγιναν πιο Αργά;
Εδώ ακριβώς εμφανίζεται το μεγάλο «αλλά» και το κεντρικό παράδοξο του πειράματος. Ενώ ο ΟΑΣΘ έβγαζε περισσότερα λεωφορεία και οι επιβάτες περίμεναν λιγότερο, η συνολική διάρκεια του ταξιδιού τους αυξήθηκε. Τα λεωφορεία, παρότι περισσότερα, κινούνταν πιο αργά.
Η αιτία, σύμφωνα με τα στοιχεία, ήταν ξεκάθαρη: η αύξηση του αριθμού των ΙΧ αυτοκινήτων στο κέντρο της πόλης. Τα δεδομένα από δύο δημοφιλείς γραμμές το επιβεβαιώνουν:
-
Γραμμή Νο14 (Άνω Τούμπα-ΝΣΣ): Ο μέσος χρόνος διαδρομής αυξήθηκε από 35,5 σε 38 λεπτά (αύξηση 6,74%).
-
Γραμμή 3Κ (ΙΚΕΑ-ΝΣΣ): Ο μέσος χρόνος διαδρομής αυξήθηκε από 45 σε 46 λεπτά. Από την οπτική του επιβάτη, όμως, η εικόνα ήταν χειρότερη: ο μέγιστος χρόνος διαδρομής αυξήθηκε από 50 σε 53 λεπτά. Αυτά τα τρία επιπλέον λεπτά σε συνθήκες αιχμής μπορούν να κάνουν τη διαφορά ανάμεσα στο να είσαι στην ώρα σου και να αργήσεις.
Αυτό το παράδοξο αποκαλύπτει μια θεμελιώδη αρχή των αστικών μεταφορών: η αποτελεσματικότητα ενός φορέα δημόσιων συγκοινωνιών περιορίζεται τελικά από τη συνολική διαχείριση της κυκλοφορίας στην πόλη. Ο ΟΑΣΘ έλεγξε αυτό που μπορούσε —τον αριθμό των λεωφορείων— αλλά ήταν ανίσχυρος απέναντι σε αυτό που δεν μπορούσε: την πλημμύρα των ιδιωτικών αυτοκινήτων.
Ωστόσο, μέσα σε αυτή την εικόνα της γενικής επιβράδυνσης, τα δεδομένα αποκάλυψαν και μια ακτίνα ελπίδας. Η νέα λεωφορειακή γραμμή Μ1, που δημιουργήθηκε για να υποκαταστήσει το Μετρό, κατέγραψε ελάχιστο χρόνο διαδρομής μόλις 21 λεπτά — «πολύ κοντά στον χρόνο δρομολογίου του Μετρό», όπως αναφέρουν τα στοιχεία.
Συμπέρασμα: Τι Μάθαμε από Αυτό το Ακούσιο Πείραμα;
Η περίοδος χωρίς Μετρό λειτούργησε ως ένα απρόσμενο crash test, και τα αποτελέσματα είναι γεμάτα διδάγματα. Από τη μία πλευρά, ο ΟΑΣΘ απέδειξε την επιχειρησιακή του ικανότητα να αυξήσει την παραγωγή, τα δρομολόγια και τη συχνότητα, βελτιώνοντας την αναμονή των επιβατών. Από την άλλη, αυτή η θετική προσπάθεια «νικήθηκε» από την αυξημένη κίνηση των ιδιωτικών αυτοκινήτων, που έκανε τις διαδρομές πιο αργές για όλους.
Τα στοιχεία έδειξαν πως ο ΟΑΣΘ μπορεί να προσφέρει περισσότερα. Η ενθαρρυντική επίδοση της γραμμής Μ1 έδειξε επίσης ότι ένα λεωφορείο, υπό τις κατάλληλες συνθήκες, μπορεί να πλησιάσει την ταχύτητα του Μετρό. Το πραγματικό ερώτημα που μένει, λοιπόν, είναι: μπορεί η πόλη να δημιουργήσει τις συνθήκες εκείνες—όπως οι αποκλειστικές λεωφορειολωρίδες και η μείωση της συμφόρησης—που θα επιτρέψουν στον Οργανισμό να απελευθερώσει πλήρως τις αποδεδειγμένες, πλέον, δυνατότητές του;
(με πληρ. από άρθρο στη Μακεδονία της Κυριακής και AI Project management tools)